Η εξάρτηση χαρακτηρίζεται από την έντονη προσήλωση ενός ατόμου προς
ένα άλλο αντικείμενο ή άτομο. Ο εξαρτημένος δημιουργεί, επικεντρώνει τη
ζωή του γύρω από το αντικείμενο της εξάρτησής του.
Η σύγχρονη κοινωνία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κοινωνία
εξαρτημένων ατόμων. Δημιουργούμε εξάρτηση για να αποφύγουμε κάποια άλλη
εξάρτηση ή να νεκρώσουμε την άσχημη ψυχολογική μας διάθεση. Η εξάρτηση
μας μεταφέρει σε άλλους κόσμους ή έχουμε την ψευδαίσθηση ότι το κάνει. Η
αποφυγή ενός στοιχείου προβλήματος της πραγματικότητας μας κάνει,
πολλές φορές, να απαρνιόμαστε όλη την αλήθεια και να αποστασιοποιούμαστε
από αυτή.
Αν κοιτάξετε γύρω μας ο καθένας έχει δημιουργήσει τη δική
του εξάρτηση, μια παραίσθηση της πραγματικότητας, μια διέξοδο στη
ρουτίνα και τα προβλήματα της καθημερινότητας. Εξάρτηση από
αλκοόλ, ουσίες, τζόγο, κινητό τηλέφωνο, ιντερνέτ, άπληστη κατανάλωση για
την ικανοποίηση επίπλαστων αναγκών συμπληρώνουν το πάζλ της εξάρτησης.
Η εξάρτηση από το τζόγο αποτελεί κρυφή εξάρτηση, διότι δεν είναι
ορατές και άμεσες οι συνέπειες και διότι εκεί εμπλέκονται τεράστια
συμφέροντα (όπως και σε κάθε μορφή εξάρτησης, άλλωστε). Στοίχημα,
καζίνο, πόκερ -μέσω ιντερνέτ- μαρτυρούν πόσο εύκολο και προσιτό είναι
στον καθένα να εθιστεί στο τζόγο μέσα από το ίδιο του το σπίτι. Σύμφωνα
με στατιστικές έρευνες το 31% των Ελλήνων κάνουν on – line συναλλαγές.
Στο εξωτερικό υπάρχει η ομάδα των Ανώνυμων Παικτών, κάτι το παρεμφερές
με την ομάδα των Ανώνυμων Αλκοολικών, που σκοπό έχει την ομαδική
ψυχοθεραπεία των ατόμων με βάση τη δύναμη της ομάδας. Είναι πιο εύκολο
να απεξαρτηθείς όταν μοιράζεσαι το πρόβλημά σου με άλλους και, μάλιστα,
ομοιοπαθείς.
Είναι περιττή, πιστεύω, η ανάλυση καθεμιάς από τις παραπάνω μορφές
εξάρτησης γιατί όλοι τις γνωρίζουμε. Εκείνο που δε γνωρίζουμε, ίσως, ή
καλύτερα δεν έχουμε συνειδητοποιήσει, είναι πόσο γρήγορος και εύκολος
είναι ο εθισμός του ατόμου σε καθεμία από αυτές. Υπέυθυνος είναι ο
σύγχρονος τρόπος ζωής, οι ιλιγγιώδεις ρυθμοί της καθημερινότητας , το
άγχος να τα προλάβουμε –πίσω απ’ όλα αυτά παραμονεύει ο κίνδυνος να
μισήσει το άτομο την καθημερινότητά του. Εφόσον, λοιπόν, δεν του είναι
αρεστή και δεν μπορεί να την αλλάξει το μόνο που του απομένει είναι να
βρίσκει διεξόδους χαλάρωσης στο τούνελ της σκληρής πραγματικότητας. Θα
πρέπει να κάνει οτιδήποτε για να ξεφύγει και να απασχολήσει τη σκέψη,
το μυαλό, το συναίσθημα με κάτι ανάλαφρο, κάτι το οποίο θα τον γεμίζει
ευφορία, ικανοποίηση, ευχαρίστηση.
Εδώ ακριβώς έρχονται να παίξουν το ρόλο τους τα κατάλοιπα ή αλλιώς,
πιο απλά, τα απωθημένα του ατόμου που ενεργοποιούνται από το ασυνείδητο,
το εξωλογικό, το ενστικτώδες. Για παράδειγμα, ένα άτομο που θέλει να αυτοκαταστραφεί γιατί στο παρελθόν ένιωσε πόνο που προφανώς δε μπορούσε να αντέξει,
αλλά πάρα ταύτα άντεξε γιατί τον εξοβέλισε στα βάθη της καρδιάς του,
τώρα αυτός ο πόνος θα βγει στην επιφάνεια. Το άτομο θα θελήσει να
καταστρέψει τον πόνο με τη χρήση αλκοόλ π.χ. στην ουσία, όμως,
καταστρέφει τον ίδιο του τον εαυτό που δεν άντεξε αυτόν τον πόνο.
Άλλο παράδειγμα αποτελούν τα άτομα που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση
,ίσως γιατί στο παρελθόν ένιωσαν μια απόρριψη ή συνέβη κάποιο γεγονός
που τους μείωσε την προσωπικότητα. Αυτά τα άτομα θα ασχοληθούν με την
άπληστη κατανάλωση και την περιποίηση του εαυτού τους πέραν του δέοντος
για να προβάλλουν την προσωπικότητα ή θα ασχοληθούν με το τζόγο, με
κίνητρο να κερδίσουν χρήματα εφόσον το χρήμα στην εποχή και όχι μόνο
(διαχρονικά θα έλεγα) αποτελεί ένδειξη κύρους και δύναμης.
Τα μη κοινωνικά άτομα θα χρησιμοποιήσουν, αλόγιστα και υπερβολικά, το
κινητό τηλέφωνο και το ιντερνέτ για να καλύψουν τη μη κοινωνικότητά
τους. Πίσω από μια οθόνη συνδιαλέγεσαι πιο άνετα από ό,τι face to face.
Τίποτα, λοιπόν, δεν είναι τυχαίο. Όλα είναι αλληλένδετα και έχουν
λογική εξήγηση. Τα κατάλοιπα – απωθημένα των ατόμων- εκλογικεύονται με
τις πράξεις τους.
Όλου του τύπου οι εξαρτήσεις μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οφείλονται
στα κατάλοιπα που ο καθένας μας κουβαλάει από τη βρεφική του ηλικία.
Όταν κατά τη διάρκεια της ζωής μας δεν μπορέσουμε να εκτονώσουμε τα
απωθημένα μας σε δημιουργικές εκφράσεις, τότε αυτά θα μετατραπούν σε
κάποια μορφή εξάρτησης, η οποία πολλές φορές ενέχει βαθμό
επικινδυνότητας τόσο για εμάς τους ίδιους, όσο και για το κοινωνικό
σύνολο.
Σπείρε μια σκέψη και θα θερίσεις πράξη, σπείρε μια πράξη και θα θερίσεις συνήθεια, σπείρε μια συνήθεια και θα θερίσεις χαρακτήρα, σπείρε χαρακτήρα και θα θερίσεις πεπρωμένο. Η οποιαδήποτε μορφή εξάρτησης βλέπουμε ότι καθορίζει τη ζωή μας, το πεπρωμένο μας!
Η εξάρτηση είναι η ύπουλη μάστιγα της εποχής μας που
αποπροσανατολίζει το άτομο από τον ενεργό ρόλο του στη ζωή, τους στόχους
του, τις δραστηριότητες του και το καθηλώνει στο «βάλτο» του
καθιερωμένου.
Τα ψηλότερα τείχη δεν είναι κτισμένα από τούβλα αλλά από ιδέες,
σκέψεις, προκαταλήψεις. Σπάσε τα τείχη της κακής συνήθειας όταν αυτή
υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής σου, για να περάσεις στην άλλη άκρη.
Γίνε κυρίαρχος του εαυτού σου, διώχνοντας κάθε κακή μορφή συνήθειας και
εξάρτησης και κάντο το συνειδητά! Η συνειδητή βίωση της αποκοπής από την
κακή συνήθεια σφραγίζει την έναρξη της ωριμότητάς μας.
