Αγάπη - Υγιής και Τοξική

Αν περιμένουμε
η ερωτική σχέση ή ο γάμος
να μας χαρίσει την ευτυχία
τότε καταδικάζουμε
τον εαυτό μας σε
μελλοντική απογοήτευση.

του Νικήτα Καυκιού

Μήπως στο όνομα της "αγάπης" υπομένεις τις ανυπόφορες συμπεριφορές των ανθρώπων με τους οποίους συμβιώνεις;
Μήπως τις περισσότερες φορές σου συμπεριφέρονται με τρόπο που σε ταπεινώνει και σε εξουθενώνει;

Οι άνθρωποι με τους οποίους έχουμε στενές σχέσεις μπορεί να ασκούν πάνω μας τεράστια αρνητική επίδραση και εμείς να το ανεχόμαστε δικαιολογώντας αυτή την παθητική μας στάση με ψευδή, επιφανειακά και λογικοφανή επιχειρήματα. Δεν θέλουμε να παραδεχτούμε το πόσο πολύ μας πληγώνουν και το πόσο καταστροφική επίδραση ασκούν στην ψυχική μας ισορροπία γα να μην κινδυνέψουμε να μείνουμε μόνοι. Επειδή είμαστε συνδεδεμένοι μαζί τους με στενές σχέσεις εξάρτησης αισθανόμαστε ότι είναι αδύνατον να επιβιώσουμε μακριά τους. Η προοπτική της απομάκρυνσης ή του χωρισμού φαίνεται να είναι απειλή για την ίδια μας τη ζωή. Αισθανόμαστε ότι δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε μακριά τους.
Η ψευδαίσθηση ότι οι άλλοι μας είναι απαραίτητοι μας κάνει άνευ όρων ελαστικούς και μας ωθεί να ανεχόμαστε τις ακραίες αρνητικές τους συμπεριφορές. Αν είμαστε εξαρτημένοι από την "αγάπη" επιμένουμε ψυχαναγκαστικά να πάρουμε από το σύντροφό μας τον κόσμο ολόκληρο. Αναζητάμε την ταυτότητα και το νόημα της ζωής μας μέσα από τον έρωτα και αδιαφορούμε για το κόστος που μπορεί να έχει αυτή η επιδίωξή μας. Όπως και κάθε άλλη εξάρτηση ο ψυχαναγκαστικός έρωτας μπορεί να μας κοστίσει, προσωπική ελευθερία αξιοπρέπεια, οικογένεια, φίλους, υγεία, χαρά και ευτυχία.
Όλοι σε κάποιο βαθμό είμαστε διατεθειμένοι και πρέπει να κάνουμε υποχωρήσεις, να ανεχόμαστε και να συγχωρούμε. Σε μερικές περιπτώσεις όμως η ανεκτικότητα και οι υποχωρήσεις που κάνουμε μας εξουθενώνουν, θίγουν την αξιοπρέπειά μας, ανατρέπουν την ισορροπία μας και μας κάνουν να νιώθουμε αποτυχημένοι και δυστυχείς. Αυτήν η εμπειρία της ανυπόφορης οδύνης που προκύπτει από την εξουθένωση και την ακούσια ταπείνωση είναι το καμπανάκι που μας ειδοποιεί ότι κάτι πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει, ότι ήρθε η ώρα να αντισταθούμε δυναμικά και να διεκδικήσουμε όσο μας το επιτρέπουν οι δυνάμεις μας το δικαίωμά μας για μια αξιοπρεπή ζωή. Διεκδίκηση που δεν αποβλέπει σε μια αφηρημένη αυτοδικαίωση με στόχο τον ευτυχισμό και την καλοπέραση αλλά στο άνοιγμα μιας νέας προοπτικής της επιβίωσης.
Με τη βοήθεια του παρακάτω πίνακα, μάς δίνεται η δυνατότητα να εξετάσουμε προσεκτικά τη σχέση μας και να διαπιστώσουμε αν και σε ποιο βαθμό τα συναισθήματα που βιώνουμε απέναντι στον σύντροφό μας είναι αληθινή αγάπη ή η έκφραση νευρωσικών αδυναμιών που μας δεσμεύουν και εμείς τις καλύπτουμε κάτω από το πρόσχημα της αγάπης.
Η Beattie Melody στο βιβλίο της Co-Dependent No More ονομάζει αυτή τη μορφή εξάρτησης από το σύντροφό μας τοξική αγάπη.

Ραντεβού με τον Ψυχολόγο

Υγιής Αγάπη	Τοξική Αγάπη
Δίνουμε προτεραιότητα στην ανάπτυξη του εαυτού. (Όχι στην ικανοποίηση εγωκεντρικών αναγκών αλλά στην αυτοπραγμάτωση και την προσωπική ολοκλήρωση).	Κόλλημα με τη σχέση. Εξάρτηση από τον άλλο για να αντλήσουμε αισθήματα ασφάλειας.
Χώρος για ανάπτυξη και διεύρυνση. Επιθυμία να εξελιχτεί ο άλλος. Επιτρέπω στον άλλο να ακολουθήσει τις ιδιαίτερες κλήσεις του. Δεν τον αναγκάζω να ακολουθήσει τη δική μου διαδρομή	Ασφάλεια και βόλεμα μέσα από την εξομοίωση. Για να μειώσω την ανασφάλεια που νιώθω θέλω εγώ και ο σύντροφός μου να σκεπτόμαστε, να αισθανόμαστε και να συμπεριφερόμαστε με τον ίδιο τρόπο. Η ένταση των συναισθημάτων φόβου, ανασφάλειας και μοναξιάς ερμηνεύονται ως αποδείξεις αγάπης.
Ξεχωριστά ενδιαφέροντα, άλλοι φίλοι διαφορετικές, σημαντικές σχέσεις με νόημα.	Ολοκληρωτική εμπλοκή, περιορισμένη κοινωνική ζωή, παραμέληση παλιών φίλων και ενδιαφερόντων.
Ενθάρρυνω τον άλλο να διευρύνει τον κοινωνικό του κύκλο και την . Βεβαιότητα για την προσωπική αξία.	Ανησυχία για τη συμπεριφορά του άλλου. Φόβος μήπως αλλάξει ο άλλος.
Σωστός βαθμός εμπιστοσύνης. Εμπιστοσύνη ότι ο σύντροφος θα συμπεριφέρεται σύμφωνα με κάποιες θεμελιώδεις αρχές.	Ζήλια, κτητικότητα, φόβος ανταγωνισμού.
Συμβιβασμός, διαπραγμάτευση ή αλλαγή του ηγετικού ρόλου. Από κοινού επίλυση προβλημάτων.	Ο πιο δυνατός έχει τον έλεγχο. Κατηγόριες. Αμυντικοί ή επιθετικοί χειρισμοί.
Αποδοχή της ιδιαιτερότητας του καθενός.	Προσπάθειες να αλλάξει ο άλλος για να γίνει όπως θα θέλαμε.
Η σχέση διαπραγματεύεται με όλες τις διαστάσεις της πραγματικότητας.	Η σχέση δεν αντέχει την απογοήτευση. Προσπάθεια αποφυγής του δυσάρεστου.
Ο κάθε σύντροφος φροντίζει τον εαυτό του και τον άλλο. Αυτό που νιώθει δεν εξαρτάται από την διάθεση του άλλου.	Προσδοκία ότι ο ένας σύντροφος θα τακτοποιήσει και θα σώσει τον άλλο.
Αυτονομία μέσα στην αγάπη. Υγιές ενδιαφέρον για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο άλλος.	Ψυχαναγκαστικό ενδιαφέρον για τα προβλήματα και τα αισθήματα του άλλου.
Η σεξουαλική επαφή προκύπτει ελεύθερα μέσα από την αμοιβαία φροντίδα, τον σεβασμό και την ελεύθερη επικοινωνία.	Καταπίεση σχετικά με το σεξ που οφείλεται στο φόβο, την ανασφάλεια και την ανάγκη για άμεση ικανοποίηση.
Μπορώ να χαίρομαι, να απολαμβάνω κάποιες δραστηριότητες και να νιώθω άνετα και όταν είμαι μόνος μου.	Είμαι προσκολλημένος στο σύντροφό μου και δεν αντέχω να είμαι μακρυά του. Θέλω να είμαστε συνέχεια μαζί. Ανικανότητα να αντέξω την απομάκρυνση. Προσκόλληση.
Διάσταση άνεσης και ευχαρίστησης. Νιώθω άνετα στη σχέση μου και χαίρομαι με την παρουσία του άλλου.	Διάσταση πόνου και απογοήτευσης. Η σχέση είναι για μένα πηγή οδύνης. Απογοητεύομαι συνέχεια από τη συμπεριφορά του άλλου.
Source: Toxic Love in Romantic Relationships - the dysfunctional norm Beattie, Melody; Co-Dependent No More. Burney, Robert; Codependence: The Dance of Wounded Souls. (compiled with the help of the work of Melody Beattie & Terence Gorski and Burney, Robert). Ελεύθερη απόδοση στα Ελληνικά: Νικήτας Καυκιός

Συντροφικότητα και Αγάπη - psyche.gr - Νικήτας Καυκιός (link)