Η κακή ιδεολογία - Point of view

Εν τάχει

Η κακή ιδεολογία






Είναι στις μέρες μας, ειδικά μετά το 1991, κοινός τόπος ο εξορκισμός της ιδεολογίας. Θεωρείται ότι οι ιδεολόγοι έχουν φέρει καταστροφή τέτοιου μεγέθους, ώστε ανεξάρτητα από τις προθέσεις τους η ιδεολογία, κάθε μορφής, είναι κάτι που πρέπει να εξορκίζεται ως βλαβερό και οι ιδεολόγοι να αντιμετωπίζονται ως πιθανοί εγκληματίες (γενοκτόνοι κ.λπ.). Εδώ δεν πρόκειται να ξαναγίνει λόγος για την εξουσιαστική τάση που υπάρχει, έτσι κι αλλιώς (ασυνείδητα) σε κάθε ιδεολογία. Ούτε θα επαναληφθεί η χαζοχαρούμενη κοινοτοπία ότι υπάρχουν καλές και κακές ιδεολογίες κι ότι επομένως το μόνο που απομένει είναι να καταδικάσουμε τις κακές ιδεολογίες και να επιδοκιμάσουμε τις καλές, αντί να καταδικάσουμε εν γένει όλες τις ιδεολογίες. Δύο πράγματα θα επισημανθούν.

            Πρώτον, οι ιδέες ήταν όπλα των ατόμων και των ομάδων για κοινωνική επικράτηση, ανεξάρτητα του αν αυτοί πίστευαν ειλικρινά στην αντικειμενικότητα των ιδεών αυτών, όποιες κι αν ήταν αυτές. Με τον εξανθρωπισμό τους οι άνθρωποι έπαψαν να συγκρούονται έχοντας ως όπλα μόνον τη βία και την υλική ισχύ και άρχισαν να κρύβουν τις επιδιώξεις τους πίσω από ιδέες και κοσμοθεωρήσεις περί του πρακτέου. Η σημερινή κυρίαρχη αντίληψη, η οποία προτείνει να καταργηθούν οι ιδεολογίες, θα σήμαινε - αν πραγματωνόταν - όχι τον τερματισμό των συγκρούσεων αναμεταξύ των Homo Sapiens για κυριαρχία αλλά την μετατροπή των συγκρούσεων αυτών στην ωμότερη μορφή τους, δηλαδή δίχως (ιδεολογικά) προσχήματα και δίχως προφάσεις. Π.χ. θα αρκούσε δηλαδή το ισχυρότερο έθνος Α, το οποίο επιζητούσε το ίδιο έδαφος ή τα ίδια κοιτάσματα πετρελαίου με το ασθενέστερο Β γειτονικό του έθνος, να επιτεθεί δίχως προσχήματα, με το δίκαιο του ισχυρότερου. Εάν αυτού του είδους η υποκρισία είναι το μέγιστο πρόβλημα της ανθρωπότητας, οι ηθικιστές (συντηρητικοί αλλά και αντιεξουσιαστές) θα συμφωνήσουν, ωστόσο η βία και η επιθετικότητα δεν θα μειωθούν έτσι. Κι αυτό γιατί, πέρα από τις ηθικολογίες, η βία και η σύγκρουση δεν οφείλονται στην ιδεολογία, δηλαδή στην, συνειδητή ή ασυνείδητη, εκλογίκευση-δικαιολόγηση της βίαιης πράξης, αλλά στην επιθυμία για ένα κοινό αγαθό. Η ιδεολογία μπορεί να επιτείνει την βία, δεν την προκαλεί όμως. Αυτή η επιθυμία υπάρχει ανεξάρτητα από το αν εκ των υστέρων ενδύεται τη Λογική και το "Δίκαιο". Η λογική της βίας-επιθετικότητας πάει πολύ πιο πίσω από την απλή μεταμφίεσή της πίσω από ιδεολογήματα και κοσμοθεωρήσεις. Αν η βία ρίζωνε στα ιδεολογήματα και τις εκλογικεύσεις και όχι βαθύτερα, τότε θα έπρεπε να πιστέψουμε όσους νομίζουν ότι με αλλαγή ιδεολογίας θα γίνουν οι άνθρωποι μη επιθετικοί και μη βίαιοι. Εδώ αναφέρεται, ως αντεπιχείρημα, η διαφορά μεγέθους και ποιότητας της ναζιστικής με την λ.χ. εμμεσοδημοκρατική βία. Ξεχνάται όμως ότι η ναζιστική βία που παρατηρήθηκε μετρήθηκε όταν ο ναζισμός διάνυε το επιθετικό στάδιό του, πριν δηλαδή επικρατήσει και καταλαγιάσει ως ιδεολογία, το οποίο η αστική δημοκρατία το είχε ξεπεράσει εκείνη την εποχή, διότι γενοκτονίες κατά Ινδιάνων τις διέπραξε έναν και δύο αιώνες πριν.
        Δεύτερον, η άποψη ότι πρέπει να πάψουν να υπάρχουν ως κοινωνικοί ελκυστές οι ιδεολογίες είναι, αυτή καθεαυτή, απλώς μία ακόμη ιδεολογία. Η προώθηση αυτής της ιδεολογίας συμφέρει κάποιους ανθρώπους, συγκεκριμένα αυτούς οι οποίοι είναι ευχαριστημένοι με την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων στον κόσμο και δεν θα ήθελαν καμμία αντίδραση, έστω ιδεολογική, σε αυτήν την κατάσταση. Επιπλέον η υπάρχουσα κατάσταση του κόσμου δεν "έπεσε από τον ουρανό", αλλά είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων συγκρούσεων και συνισταμένη αντιτιθέμενων δυνάμεων και θελήσεων. Καθεαυτή η υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων δεν είναι άνευ ιδεολογίας, δεν υφίσταται άνευ εκλογίκευσης και αιτιολόγησης, διότι, όπως καθένας μπορεί να διαπιστώσει, καθημερινά εξυμνούνται ορισμένες πτυχές της πραγματικότητας (εμπόριο, αγορά, κοσμοπολιτισμός) ως οι ορθές, οι μόνες αληθινές αξίες κ.λπ., πράγμα που συνιστά τον ιδεολογικό πυλώνα της κυριαρχίας όσων κυριαρχούν σήμερα. Γιατί μόνο ψέμα θα ήταν ο ισχυρισμός ότι στο σημερινό κόσμο δεν υπάρχει κυριαρχία συγκεκριμένων ανθρώπων και ομάδων ή ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν επιδιώκουν, μέσω (και) ιδεών, να πείσουν τους υπόλοιπους, υπεταγμένους, ανθρώπους (αλλά και τον εαυτό τους) ότι κυριαρχούν για το καλό της Ανθρωπότητας ή ακόμη ότι δεν κυριαρχούν αλλά... υπηρετούν τους συνανθρώπους τους. Ένας από τους τρόπους της πειθούς αυτής είναι και η ιδεολογία υπέρ της κατάργησης των ιδεολογιών, η οποία απλώς σημαίνει ότι πρέπει να καταργηθούν όλες οι υπόλοιπες, εκτός από την ιδεολογία των κυρίων.
via

Pages