Είναι κοινότοπο να θεωρείται από τους μαρξιστές κι Αριστερούς εν γένει ότι ο ανθρωπισμός έχει ως βάση του τον υλισμό. Αυτή η θεώρηση ξεκινά απ’ τον Μαρξ (και τους αναρχικούς) και φτάνει ώς σήμερα (Σαρτρ κ.λπ.). Παραγνωρίζεται έτσι ακριβώς ότι ο υλισμός μπορεί να οδηγήσει, και οδήγησε, όχι μόνο σε ηθικοπλαστικές θεωρίες κοινωνικής συμπόνιας, αλλά και σε μηδενιστικές κοσμοαντιλήψεις. Ειδικά στην φιλοσοφία το αριστερό αυτό αξίωμα είναι εσφαλμένο. Έτσι λ.χ. οι Μακιαβέλι, La Mettrie, de Sade, Helvetius όντας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μηδενιστές και υλιστές διόλου δεν δίδαξαν ότι ο άνθρωπος είναι καλός και οφείλει να αγαπά τους συνανθρώπους του. Ο ισχυρισμός των Μαρξ-Ένγκελς («Η αγία οικογένεια») ότι οι υλιστές δίδαξαν την «έμφυτη καλοσύνη» του ανθρώπου είναι λανθασμένος. Συγκεκριμένα στο έργο αυτό υποστηρίζουν ότι "ο υλισμός συμπίπτει με τον ανθρωπισμό", ότι "ο γαλλικός και ο αγγλικός σοσιαλισμός και κομμουνισμός αντιπροσωπεύουν τον υλισμό που συμπίπτει με τον ανθρωπισμό στο πρακτικό πεδίο". Επίσης ότι "Δεν χρειάζεται να εμβαθύνουμε και πολύ στη διδασκαλία του υλισμού για την αρχική καλοσύνη και την ισότητα των πνευματικών χαρισμάτων των ανθρώπων, για την παντοδυναμία της εμπειρίας, της συνήθειας και της παιδείας....για να καταλάβουμε ότι ο υλισμός συνδέεται αναγκαστικά με τον κομμουνισμό και τον σοσιαλισμό", ενώ ο Μαρξ (στο έργο του Συμβολή στην Κριτική της φιλοσοφίας του Δικαίου του Χέγκελ) υποστηρίζει ότι η κριτική στη θρησκεία "δεν ξερίζωσε τα φανταστικά άνθη από την αλυσίδα για να φέρει ο άνθρωπος την αστόλιστη, άχαρη αλυσίδα, αλλά για να αποτινάξει την αλυσίδα και να δρέψει το ζωντανό άνθος". Αλλά και σήμερα ούτε οι υλιστές νεοφιλελεύθεροι δεν μπορούν να λογαριαστούν ως ανθρωπιστές μόνο και μόνο επειδή είναι υλιστές. Λανθασμένη είναι και η διασύνδεση ανάμεσα σε δημοκρατικότητα και υλισμό-αθεϊσμό. «Ο Hollbach δεν είναι διόλου δημοκρατικότερος απ’ ό,τι ο Voltaire, ενώ αντίστροφα ο δημοκράτης Rousseau καταπολεμά με πάθος τον υλισμό και τον αθεϊσμό. (...) Από τη σκοπιά ευθύγραμμων ιδεαλιστικών ή υλιστικών αντιλήψεων της ιστορίας, θα παραμείνει λ.χ. για πάντα αίνιγμα το γεγονός ότι στάθηκε δυνατόν να προσφέρει ιδεολογικές υπηρεσίες σε συντηρητικούς ο Rousseau, δηλ. ο αγαπημένος στοχαστής των Ιακωβίνων». Η «ηθική ιδέα» μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει στο αίτημα της Επανάστασης-Δικαιοσύνης αλλά και στο αίτημα της προάσπισης της Παράδοσης-Κοσμικής Τάξης. Ο προοδευτικός υλισμός είναι αναγκασμένος να εισάγει λαθραία και με λογικό άλμα στην κοσμοαντίληψή του στοιχεία ανθρωπισμού και συμπόνιας. Ωστόσο ο υλισμός καθεαυτός, αν εφαρμοστεί ώς την έσχατη λογική συνέπεια, δεν συνεπάγεται απαραίτητα τον ανθρωπισμό και τη συμπόνια, αλλά την αυστηρή αιτιοκρατία (ή έστω το χάος).
