To μεγαλύτερο εκκλησιαστικό σκάνδαλο του εικοστού αιώνα

Ύστερα από την αγωνία σε τόπους πετρωτούς …
Εμείς που ζούσαμε τώρα πεθαίνουμε …
Αν είχε νερό εδώ-πέρα
θα στεκόμασταν να πιούμε:
Μέσα στα βράχια πώς να σταθούμε
πώς να στοχαστούμε;
T.S. Eliot. "Η έρημη χώρα"

- Μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι περισσότεροι ιερείς ήταν απλοί άνθρωποι χωρίς ιδιαίτερη παιδεία που είχαν την τύχη να μεγαλώσουν σε ευλογημένες, χριστιανικές οικογένειες. Με αγαθή προαίρεση και αβασάνιστη πίστη διεκδίκησαν το αξίωμα της ιεροσύνης. Όσοι από αυτούς είχαν διάθεση και δυνατότητα για μελέτη, περιορίζονταν στις εκδόσεις των χριστιανικών οργανώσεων, της Αγίας Γραφής και σπάνια των αμετάφραστων, αγιοπατερικών πατέρων.
Οι άνθρωποι αυτοί αποκλεισμένοι στα προστατευτικά τείχη της ενορίας και του μυαλού τους δεν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν τις αλλαγές της πολιτισμικής ταυτότητας του ποιμνίου τους. Δεν γνώρισαν και δεν βίωσαν σε προσωπικό επίπεδο τους προβληματισμούς, τις αναζητήσεις και τις ανησυχίες των συγχρόνων τους. Υιοθέτησαν χωρίς ιδιαίτερο προβληματισμό τα εξωτερικά σχήματα των ζωντανών Αληθειών της Εκκλησίας και δεν πέρασαν από την αγωνία της αμφισβήτησης και τα κανάλια της αναζήτησης. Ο στενοκέφαλος, διανοητικός συντηρητισμός πτώχευσε αφόρητα την ποιότητα της ποιμαντικής τους διακονίας. Αυτό είναι ίσως και το μεγαλύτερο εκκλησιαστικό σκάνδαλο του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Το ότι οι κληρικοί, αποκλεισμένοι σε μια θρησκευτική, αυτιστική, ναρκισσιστική κοσμοαντίληψη, έχασαν το τρένο των ιστορικών εξελίξεων και δεν συνειδητοποίησαν την ιδιαίτερη ποιότητα και το μέγεθος των κατακλυσμικών, πολιτισμικών αλλαγών που συγκλόνισαν την εποχή τους. Σημ 1

- Ο σύγχρονος πνευματικός πατέρας εκτός από τον προσωπικό του νηπτικό αγώνα χρειάζεται να έχει διευρυμένους, νοητικούς ορίζοντες. Να γνωρίζει τις γνωσιολογικές και πολιτισμικές συντεταγμένες που διαμορφώνουν τη σκέψη, το ήθος και τη συμπεριφορά των ανθρώπων στους οποίους απευθύνεται. Η θεωρητική καλλιέργεια και η βιωματική μετοχή στα κοινωνικά δρώμενα είναι απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε να καταλαβαίνει σε βάθος τις ιδεολογικές και υπαρξιακές προϋποθέσεις των πιστών και να δίνει ουσιαστικές και διακριτικές απαντήσεις στα προβλήματα, τις αγωνίες, τις απορίες και τις ανάγκες τους. "τοις πάσι γέγονα τα πάντα, ίνα πάντως τινάς σώσω". Κορινθ. Α', 9,22
Η γνωστική, φιλοσοφική και αισθητική πενία του ιερατείου αχρήστευσε την γονιμότητα της ποιμαντικής διακονίας. Η παπαδίστικη βαρβαρότητα εξεδίωξε από την Εκκλησία την πλειοψηφία των καλλιεργημένων, βαπτισμένων, ορθόδοξων χριστιανών. Και μετά προσπάθησε να χρεώσει την ενοχή της στα ανθρώπινα πάθη και τον δυτικό ορθολογισμό.

- Όμως εν τέλει η Ανατολή ήρθε από τη Δύση. Σύγχρονοι, δυτικοί θεολόγοι ανακάλυψαν τον πλούτο της ορθόδοξης, αγιοπατερικής παράδοσης. Έλληνες ορθόδοξοι με μεταπτυχιακές, θεολογικές σπουδές στο εξωτερικό μας βοήθησαν να ομολογούμε την ορθόδοξη πίστη χωρίς να νιώθουμε νοητικά καθυστερημένοι.
- Υπήρχαν βέβαια πάντοτε στην Εκκλησία αγιασμένοι κληρικοί και λαϊκοί με αγιοπατερική σοφία και ταπεινότητα. Άνθρωποι που προσέλκυαν τον κόσμο με το παράδειγμα, τη σιωπή, την προσευχή και την πνευματική τους ακτινοβολία. Δεν ήταν όμως εύκολο να τους συναντήσει κανείς.
Και εμείς που εκείνες τις ξερές μέρες είχαμε την τυχερή ατυχία να ανησυχήσουμε, να αναζητήσουμε και να αμφισβητήσουμε, δεν συναντήσαμε πουθενά το λόγο του Θεού ζωντανό - φανερωμένο.
Μόνο όταν η αλήθεια της ζωής γείωσε την έπαρση των εφηβικών ονείρων μας, μόνο όταν πληγωθήκαμε θανάσιμα από τα σφάλματα και την ανοησία των επιλογών μας, στρέψαμε τα μάτια μας σε Αυτό που είχαμε εγκαταλείψει.
Τότε χρειάστηκε ...
  να συμμετάσχουμε στην υπαρξιακή αγωνία του Kierkegaard για να αμφισβητήσουμε την "απιστία" μας,
  να περάσουμε από τη "Μυστική Θεολογία" του Λόσκυ για να φτάσουμε στον Άγιο Ισαάκ το Σύρο,
  να καταλάβουμε το "Πρόσωπο και έρως" του Γιανναρά για να πούμε το Πάτερ ημών και
  να πληγωθούμε στο Άγιο Όρος για να εκκλησιαστούμε στην ενορία μας.

Σημ1. Δεν έχουμε την πρόθεση να κατηγορήσουμε τον κλήρο αλλά να υπογραμμίσουμε και να διασαφηνίσουμε ένα ιστορικό γεγονός. Η αφελής απλοϊκότητα των Ελλήνων κληρικών ήταν άρρηκτα δεμένη με τα πολιτισμικά, κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα όλων των λαϊκών χριστιανών. Άλλωστε ο κλήρος προέρχεται από τις τάξεις των λαϊκών. Η αποτυχία του κλήρου καταδεικνύει την αποτυχία των λαϊκών. Δυστυχώς ακόμη και σήμερα αρκετοί ιερείς, θεολόγοι και θεολογούντες εξακολουθούν να κηρύττουν τα γεννήματα του κοινωνικού αποκλεισμού και της καλοπροαίρετης στενοκεφαλιάς τους. Είναι όμως πραγματικότητα ότι το επίπεδο του κλήρου έχει πολύ βελτιωθεί με αποτέλεσμα ένας μεγάλος αριθμός νέων και καλλιεργημένων ανθρώπων να επιστρέφει στην Εκκλησία και να αγωνίζεται συνειδητά εν Πνεύματι και Αληθεία.

psyche