Το περιοδικό Yoga World παραθέτει την ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Τζόζεφ Κάμπελ, ενός ακαδημαικού με την βαθύτερη γνώση της Παγκόσμιας μυθολογίας, που θεωρείται ίσως ο μεγαλύτερος μυθολόγος της εποχής μας. Ο εν λόγω επιστήμονας μιλάει για την αλήθεια των μύθων, για νέες οπτικές, για την εσωτερική ενατένιση του κόσμου, τον διαλογισμό, τις νέες θρησκείες, την επιστήμη, τον θεό, για την αναζήτηση του αιωνίου μέσα μας, το νόημα της ζωής, αυτό το μεγάλο μυστήριο. Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε στον Jeffrey Mishlove PhD του Intuition Network.
 |
Ας ανοίξουμε λοιπόν, τις πύλες του μυαλού μας και ας ατενίσουμε τον κόσμο μέσα από την ύπαρξη του διαφορετικού… Εξάλλου βρεθήκαμε εδώ για να αντιληφθούμε τον κόσμο σφαιρικά, και αυτό ειναι το δικαίωμα της ελευθερίας της συνείδησης.
1. Στην νέα προσέγγισή σας στην Μυθολογία, έχετε πρόσφατα αποκτήσει την οπτική ότι η μυθολογία απορρέει από το ίδιο το ανθρώπινο σώμα, από τις ίδιες μας τις εμπειρίες- ότι κάθε μυθολογική ιστορία ή εμπειρία προέρχεται από τις δικές μας εμπειρίες ώς ανθρώπινα όντα σε ένα φυσικό σώμα.
Ναι….
2. Αλλά αυτό μου μοιάζει αντίθετο από την ιδέα που έχουμε ότι η μυθολογία είναι λίγο πολύ προιόν της φαντασίας.
Η φαντασία είναι προιόν του ανθρώπινου σώματος. Οι ενέργιες που φέρνουν στην επιφάνεια τις φαντασίες προέρχονται από τα όργανα του σώματος.. Τα όργανα του σώματος είνα η πηγή της ζωής μας και των προθέσεων μας για την ζωή, και βρίσκονται σε σύγκρουση το ένα με το άλλο. Ανάμεσα σ αυτά τα όργανα φυσικά, είναι και ο εγκέφαλος. Και μετά, πρέπει να αναλογιστούμε τις διάφορες παρορμήσεις που κυριαρχούν στο ζωικό μας σύστημα- την εσωτερική ορμή, την παρόρμηση, την αυτοσυντήρηση, κι έπειτα συγκεκριμένες σκέψεις που έχουν να κάνουν με ιδέες και ιδανικά. Πράγματα που στέκουν μπροστά μας σαν στόχοι για τους οποίους αξίζει να ζεί κανείς. Και όλα αυτά…
Ολες αυτές οι διαφορετικές δυνάμεις έρχονται σε σύγκρουση μέσα μας. Και η λειτουργία των μυθολογικών εικόνων είναι να εναρμονίσουν , να συντονίσουν τις ενέργειες του σώματός μας, έτσι ώστε να ζήσουμε μια καρποφόρα ζωή σε συμφωνία με την κοινωνία μας, και με το νέο μυστήριο που αναδύεται με κάθε ανθρώπινο ον – άραγε, ποιές είναι οι πιθανότητες αυτής της συγκεκριμένης ανθρώπινης ζωής;
Και η μυθολογία έχει να κάνει με την καθοδήγησή μας, μας καθοδηγεί- πρώτα σε σχέση με την κοινωνία αλλα και με όλον τον φυσικό κόσμο που έιναι έξω μας αλλά και μέσα μας επειδή τα όργανα του σώματος μας είναι της φύσης καρποί. Επειτα η καθοδήγηση αυτή του ατόμου το οδηγεί μέσα από τα αναπόφευκτα στάδια της ζωής, από την παιδικότητα στην ωριμότητα κ ύστερα στην τελευταία πύλη. Και αυτό έχει να κάνει με αυτά τα ζητήματα.
3. Ετσι, δηλαδή κατά μια έννοια, πίσω από κάθε φαντασία, πίσω από κάθε μυθολογική ιστορία, υπάρχει κάποιο είδος μιας βαθύτερης αλήθειας για την ζωή…
Λοιπόν, ναι. Μια Μυθολογία δεν είναι απλά η φαντασία του ενός και του άλλου ατόμου. Είναι μια συστηματοποιημένη οργάνωση των φαντασιών σε σχέση με τις αξίες μιας δεδομένης τάξης στην κοινωνία. Οι μυθολογίες πάντα πηγάζουν από συγκεκριμένα μυθολογικά περιβάλλοντα.Και όταν συνειδητοποιείς ότι καθένας από τους αρχαίους πολιτισμούς ήταν βασισμένος σε μια μυθολογία, μπορείς τότε να καταλάβεις την δύναμη αυτής της μεγάλης, πολύ μεγάλης κληρονομιάς που έχουμε.
4. Τονίζετε στο πιο πρόσφατο βιβλίο σας, The Inner Reaches of Outer Space, ( Οι Εσωτερικές Εσχατίες του Εξώτερου Διαστήματος) ότι φτάνουμε σε μια περίοδο του χρόνου στην οποία οι κοινωνία μας γίνεται παγκόσμια- ότι δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε τους εαυτούς μας ως ομάδα ανταγωνιστικών φυλών πια.
Αυτό είναι ένα κομβικό πρόβλημα σήμερα. Κάθε μυθολογία, και στη μυθολογία συμπεριλαμβάνω και τις θρησκείες- κάθε θρησκεία, έχει αναπτυχθεί μέσα σε μια συγκεκριμένη κοινωνική τάξη. Και σήμερα αυτές οι κοινωνικές τάξεις έχουν έρθει σε σύγκρουση μεταξύ τους. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να δεις τι γίνεται τώρα στην Μέση Ανατολή, και βλέπεις ότι είναι ένας τρόμος. Υπάρχουν τρείς κύριες μονοθειστικές θρησκείες στον κόσμο, που προκαλούν την καταστροφή. Εχω βρεθεί στην Βυρηττό: Κάποτε ήταν μια πανέμορφη, αξιαγάπητη, μικρή πόλη, και τώρα είναι μια κόλαση, επειδή καθεμία από αυτές τις θρησκείες πιστεύει ότι έχει όλες τις αξιες με το μέρος της, και δεν ξέρει πως να ανοίξει και να αναγνωρίσει ότι οι άλλοι είναι επίσης ανθρώπινα όντα. Και παρόλο που αυτές οι θρησκείες προέρχονται από το ίδιο κουτί, δεν μπορούν να συνεβρεθούν, να συζήσουν.
5. Ετσι, αυτό που προτείνετε είναι ότι, μεγάλο μέρος των κοινωνικών μας συγκρούσεων , απορρέει από την αποτυχία των ηγετών αυτών των κοινωνιών, να αντιληφθούν ορθά τον ρόλο των μυθολογιών τους…
Ο ρόλος της μυθολογίας τους ήταν να υποστηρίξει την κοινωνία τους. Και κρέμονται από αυτό. Υπάρχουν μυθολογίες, όπως αυτή της βιβλικής παράδοσης, που έχουν να κάνυν με το να συντονίσουν το άτομο σε μια ομάδα. Είναι μέλος αυτής της ομάδας. Βαφτίζεται ή περιτομείται ή ό,τι άλλο, σε αυτή την ομάδα. Και αυτό πλέον είναι το πεδίο της ελεημοσύνης του και της συμπαθειας του και προβάλλει όλη την επιθετικότητα του έξω από αυτή την ομάδα, οπουδήποτε απέναντι.
Υπάρχει και ένα άλλο είδος θρησκείας που πηγάζει και αναπτύσσεται από την συναισθηματική ζωή της φυσικής τάξης. Είναι όντα της φύσης στο κατω κάτω και όχι μέλη μιας κοινωνίας αρχικά. Θρησκείες όπως οι Διονυσιακές λατρείες της αρχαίας Ελλάδας κι ο Ινδουισμός, είναι γεμάτες από αυτό.
Και όλες οι θρησκείες που έχουν να κάνουν με το διαλογισμό έρχονται εδώ από την ανατολή. Είναι πολύ σημαντικό πράγμα για τους ανθρώπους σήμερα, αυτές οι θρησκείες του εσωτερικού αναλογισμού και διαλογισμού- το να αναγνωρίζεις μέσα σου τις δυνάμεις που είναι αυτές των θεών. Ξέρετε, όλοι οι θεοί είναι απλά προβολές των ανθρωπίνων δυνατοτήτων. Δεν είναι στ αλήθεια εκεί έξω, είναι εδώ μέσα.
Εκείνη η φράση: «Το βασίλειο των ουρανών έιναι μέσα σου», είναι μια καή φράση, ενας καλός λόγος. Και ποιός είνα στους ουρανούς; Ο Θεός. Οπότε που βρίσκεται αυτός;… Κοίτα μέσα σου, εδώ. Εχεις δύο είδη θρησκειών- εκείνες που απευθύνονται εκεί έξω , και εκείνες που κοιτάζουν εδώ μέσα, εσωτερικά, εδώ…
Τώρα, υποθέτω ότι κάποιος μπορεί να πεί, ότι το βασικό μεγάλο παράδειγμα είναι οι διαφορές και οι σχέσεις πχ, του βουδισμού με τον Χριστιανισμό. Η ιδέα της βουδικής συνείδησης είναι ότι όλα τα όντα είναι Βουδικά, (Βούδας σημαίνει Φωτισμένος), και η όλη λειτουργία στον διαλογισμό και σε όλα τα συναφή , είναι να βρεις αυτή τη Βουδική συνείδηση μέσα σου και να ζεις από αυτό, και με αυτό, αντί των ενδιαφερόντων των αυτιών και των ματιών. Καταλαβείνετε τι εννοώ;… Οι αισθήσεις μας μπορούν να μας αποσπάσουν από την δική μας αληθινή ύπαρξη και σκοπό. Και ο στόχος του Διαλογισμού είναι να το βρεις αυτό μέσα σου, και έπειτα να το αφήσεις να αναλάβει τον έλεγχο. Μετέφρασε το αυτό στον Χριστιανισμό, και γίνεται το να βρεις τον Χριστό μέσα σου. Και είναι ακριβώς η ίδια ιδέα, και εδώ τν ονομάζουμε χριστιανική συνείδηση.
Λοιπόν, οι φιγούρες που αντιπροσωπεύουν τις δύο αυτές ιδέες βρίσκονται σε αντίθεση. Η βουδιστική εικονολογία συγκεντρώνεται στον ειρηνισμό, στο να βρεις ειρηνη μέσα σου και γαλήνη. Η Χριστιανική με τον εσταυρωμένο Χριστό, συγκεντρώνετα στην ηρωική στάση της ζωής, που σε διαλύει ως άτομο, ανακαλύπτοντας το ένα μέσα σου, εν μέσω των ταραχών του κόσμου.
Υπάρχει και στον Βουδισμό αυτό, την ιδέα του «Μποντισάτβα», δηλαδή εκείνου που έχει βρει το αιώνιο μέσα του, και το αναγνωρίζει μέσα στον κόσμο. Και έχουν βρει έναν πολύ όμορφο ορισμό: «Χαρούμενη συμμετοχή στις θλίψεις του κόσμου». Δέχεσαι τις θλίψεις για τον εαυτό σου και ια τον κόσμο, στην συνειδητοποίηση του πόσο φωτείνη ακτινοβολία είναι το ότι μια καλά βιωμένη ζωή μπορεί να σε βγάλει μπροστά από όλα αυτά.
Αυτά είναι τα ίδια πράγματα, το ένα εστιάζει στην δραστική, τραγική οπτική και το άλλο στην γαλήνια, ολοκληρωμένη οπτική. Είναι δύο όψεις του ίδιου πράγματος. Η εσωτερική ενατένιση του κόσμου, και η αναζήτηση του αιωνίου μέσα μας, είναι ο Διαλογισμός ο οποίος μπορεί να πηγάζει από πολλές διαφορετικές πηγές , πετυχαίνοντας τελικά τους ίδιους στόχους.
6. Θα φανεί σαν το να δίνεις προσοχή στους μύθους με αυτή την έννοια, στην ουσία φέρνει έξω πολλά λεπτοφυή και βαθιά συναισθήματά που με άλλο τρόπο δεν θα μπορούσαμε να δούμε ή να νιώσουμε και…
Ω. Ακούστε τον τρόπο με τον οποίο αυτό χτυπάει μια βαθιά φλέβα, μπορείτε να το δείτε παντού γύρω σας. Εχω διδάξει στο πανεπιστήμιο για σχεδόν σαράντα χρόνια, και αυτό είναι το θέμα μου. Και έχω δει τι κάνει. Οι φοιτητές έρχονται με τις θρησκείες τους και έπειτα τους λες για ποιο πράγμα μιλάνε οι θρησκείες τους, και τότε, ω, κάτι συμβαίνει…
7. Στο πιό πρόσφατο βιβλίο σας (The Inner Reaches of Outer Space), φαίνεται να προτείνεται ότι όλη μας η επιστήμη, όλη μας η αστρονομία για παράδειγμα, είναι ο σύγχρονος μύθος μας, και ότι και αυτό ακόμα υπάρχει μέσα μας, όλο το συμπαν.
Θα έλεγα ότι όλες μας οι επιστήμες είναι το υλικό που πρέπει να μυθολογηθεί. Μια μυθολογία δίνει το πνευματικό προιόν που εισάγεται- το ψυχολογικό, το εσωτερικά εισαγώμενο- του κόσμου της φύσης γύρω μας, οπως τον καταλαβαίνουμε σήμερα. Δεν υπάρχει καμία αληθινή σύγκρουση μεταξύ επιτήμης και θρησκείας. Η θρησκεία είναι η αναγνώριση των βαθύτερων διαστάσεων των πραγμάτων που μας αποκαλύπτει η επιστήμη.
8. Μα υπάρχει σύκρουση, το ξέρουμε, το βλέπουμε...
Αυτό που βρίσκεται σε σύγκρουση είναι η επιστήμη του 2000 π.Χ. που είναι αυτό που έχεις στην Βίβλο και η επιστήμη του 20ου αιώνα μ.Χ. Πρέπει να αποσυνδέσεις τα μηνύματα της Βίβλου από την επιστήμη της. Για παράδειγμα: Στην Χριστιανική καθολική θρησκεία υπάρχει το δόγμα που πιστεύει ότι ο Ιησούς αναστήθηκε από τους νεκρούς και αναλήφθηκε με το σώμα του στους ουρανούς, και ότι η μητέρα του, η Μαρία, καθώς κοιμόταν αναλήφθηκε επίσης στους ουρανούς. Εντάξει;
Και ξέρεις πλέον , ότι αν πηγαίνουν με την ταχύτητα του φωτός, από τότε μέχρι σήμερα, δεν θα έχουν βγει ακόμη από τον γαλαξία μας. Και ξέρεις πια τι σημαίνει για ένα σώμα να βγεί έξω από την στρατόσφαιρα…
Η εικόνα, η μυθική εικόνα δεν ταιριάζει με το σύγχρονοο μυαλό. Κι έτσι το μήνυμα δεν μπορεί να περάσει πια μεσα στο ανθρώπινο σώμα. Πρέπει να μεταφράζεις αυτά τα πράγματα στην σύχρονη ζωή, στην σύγχρονη εμπειρία. Η μυθολογία είναι η αξιολόγηση της εμπειρίας, δίνοντας της την πνευματική ή την ψυχολογική διάσταση.Και αν έχεις πολλά πράγματα που δεν μπορείς να συνταιριάξεις με την συγχρονη φύση, δεν μπορείς να τα διαχειριστείς…
9. Και υποθέτω, ένα από τα πρώτα πράγματα που φεύγουν με την σύγχρονη επιστήμη είναι η ιδέα οτι οι θεοί και οι «ουρανοί» είναι κάπου εκεί έξω στο διάστημα.
Φυσικά και δεν είναι… Εννοώ, νομίζω ότι υπάρχουν χιλιάδες εκατομμύρια γαλαξίες εκεί έξω τώρα, και σμήνη γαλαξιών, και λοιπά.. Και καθε γαλαξίας είναι ένα πολύ μεγάλο μέρος, και πολλοί από αυτούς είναι κατά πολύ μεγαλύτεροι από τον δικό μας , αυτόν στον οποίο, ο ήλιος μας βρίσκεται μόλις στην περιφέρειά του, κι ο κόσμος μάς είναι μηδαμινά μικρός… Θεέ μου! Καταλαβαίνετε..Και έτσι ο Θεός είναι συγκεκριμένα αυτός που το σχεδίασε όλο αυτό. Αλλά αυτό δεν υπάρχει πουθενά μέσα στην Βίβλο, δεν είναι αυτός ο Θεός της Βίνλου προφανώς, γιατί εκείνος το μόνο που σκέφτηκε είναι μια τούρτα τριών επιπέδων.
Από την άλλη όταν διαβάζεις τους μύθους των Puranas στην Ινδία, την Mahabarata, δεν υπάρχει πρόβλημα να τα συγκρίνεις με την σύγχρονη επιστήμη, κανένα πρόβλημα είναι στο ίδιο μήκος κύματος. Και μιλούν για κύκλους του σύμπαντος, για το σύμπαν ακόμη και για θεούς μέσα σε θεούς, σχεδόν μιλούν για όλα…Ποιός ξέρει πως τα βρήκαν.. ίσως να τα βρήκαν μέσα από τον Διαλογισμό… Αφού ό,τι είναι εκεί έξω, είναι και μέσα μας.
10. Και οι άπειρες συνατότητες του ανθρώπου… Συχνα έχω αναρωτηθεί για το κατά πόσο οι μύθοι των μαγικών δυνάμεων και των Siddhis, ή των ψυχικών δυνάμεων που εμφανίζονται σε άτομα στους μύθους, είναι με κάποιον τρόπο οι εξελικτικοί προιδεασμοί αυτού που πρόκειται να γίνουμε:ότι οι μύθοι μας καθοδηγούν προς το μέλλον μας…
Λοιπόν, εφόσον αποκαλύπτουν δυνατότητες του ανθρώπινου πνεύματος, είναι προφητικοί, διότι νομίζω ότι το ανθρώπινο πνεύμα εξελίσσεται.
11. Και επίσης, από την άλλη, αναλογίζομαι ότι, αν καταφέρουμε να λύσουμε τα προβλήματα μας στον κόσμο, θα αναπτύξουμε μια νέα μυθολογία- ότι οι παλιοί μύθοι δεν μας εξυπηρετούν πια. Κατά μια έννοια.
Υπάρχουν δύ πράματα που πρέπει να γίνουν, εάν πρόκειται να έχεις μια Μυθολογία που να είναι κατάλληλη για τον σύγχρονο άνθρωπο. Το ένα πράγμα είναι να πάρεις τον κόσμο της φύσης όπως είναι γνωστός σήμερα,( και θεέ μου, ακούω πρόσφατα για κάποια από τα πράγματα που οι φυσικοί και οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν, και είναι τελείως μαγικά και θαυμαστά και απίστευτα…) Αυτό είναι το γόνιμο έδαφος. Δεν είναι δύσκολο να το μετατρέψεις όλο αυτό σε μυστικιστική έμπνευση.
Και το δέυτερο πράγμα έιναι να συνειδητοποιήσεις ότι η κοινωνία στην οποία είσαι εμπλεκόμενος, δεν είναι αυτή η ομάδα,ή η αλλη ομάδα, αυτή η κοινωνική τάξη ή η άλλη, αυτή η φυλή ή η άλλη, αλλά: ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ. Η ανθρωπότητα. Και ακόμα δεν έχουμε μια μυθολογία που να αναγνωρίζει την ανθρώπινη ταυτότητα ενός ατόμου στην άλλη πλευρά του διχτυού του γηπέδου του τέννις. Αλλά θα έρθει, θα έρθει, αλλά δεν είναι ακόμη εδώ…
12. Λοιπόν, σε τι πρέπει να εστιάσουμε κατά την γνώμη σας;
Πρέπει να κερδίσουμε μια εσωτερικη, πνευματική ζωή. Να τα φιλτράρουμε όλα από κει μέσα συνειδητά.Πιστεύς ότι υπάρχουν συμπαντα μέσα σε σύμπαντα.Πρέπει να περάσουμε από τη δεδομένη συνείδηση στο μυστήριο της συνείδησης, και να βρούμε αυτή την καταπληκτική πτυχή της ζωής- το ότι αποτελούμε μέγα μυστήριο- μέσα μας, μέσα στον εαυτό μας, να το φωτίσουμε. Με τεχνικές σαν τον Διαλογισμό, την εσωτερική ενατένιση μπορούμε να το κάνουμε αυτό.
Αυτό το μυστήριο είναι αυτό για το οποίο μιλούν οι θρησκείες. Και προσωποποιούν αυτό το μυστήριο, αυτό κάνουν. Μας δίνουν εικόνες για να στοχεύουμε. Αυτό είναι ο μύθος. Είναι η εσωτερική πλευρά αυτής της αλήθειας, και σε οδηγεί πιο μέσα και τελικά έξω από τον εαυτό σου, σε σύνδεση με το Ολον.
13. Ναι, γι αυτό μιλάτε στο πιο πρόσφατο βιβλίο σας. Και νομίζω είναι φανερό ότι η πολύχρνη μελέτη της παγκόσμιας μυθολογίας σας έχει οδηγήσει στο να είστε ένας μυστικιστής, ένας μύστης..
Δεν είμαι μύστης, είμαι ένας λόγιος κι αυτό ειναι όλο. Δεν είμαι γκουρού. Είμαι ένας ταξιδιώτης αυτού του χρυσού κόσμου των μύθων , και γράφω βιβλία με τις ανταποκρίσεις μου. Αλλά ξέρω το μήνυμα, το έχω εκλάβει από αυτό τον κόσμο, και το μήνυμα είναι:
Βρες, την θεική δύναμη, το θείο μέσα σου. Πώς να το κάνεις αυτό; Η ελληνική λέξη είναι «ενθουσιασμός», και το να είσαι ενθουσιώδης σημαίνει να έχεις την θεία ουσία εντός σου, σημαίνει « γεμάτος από Θεό μέσα σου, στις ουσίες σου..» Τί είναι αυτό που σε κάνει ενθουσιώδη; Νιώσε το. Ακολούθησέ το. Αυτή είναι πάντα η συμβουλή μου προς τους νέους ανθρώπους. Τι σε ενθουσιάζει αληθινά; Εμπιστέψου το. Ακολούθα την εκστασή σου!
Η έκσταση αυτή, αυτός ο ενθουσιασμός, είναι το μήνυμα του θεού μέσα σου. Εκεί βρίσκεται η ζωή σου.. Αυτό είναι αλήθεια η ζωή που μας δόθηκε. Ανακάλυψέ την, κάνε την στόχο σου, δική σου πορεία και στόχο, εξερεύνησε το μυστήριο. Ο αληθινός εαυτός σου, ο Θεός, σε περιμένει στην άλλη άκρη.
Σύνθεση και απόδοση στα ελληνικα:
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΓΙΑΝΟΥΛΑΚΗΣ
agrinioart.gr
