Τεχνική 10
Ανάλυση κόστους - οφέλους
Η τεχνική αυτή είναι αρκετά διαφορετική από τις άλλες που χρησιμοποιήσαμε ως τώρα διότι ασχολείται με τις αρνητικές σας σκέψεις από την πλευρά του κινήτρου παρά της πραγματικότητας. Ρωτήστε τον εαυτό σας:
'Αν πιστέψω αυτή την αρνητική σκέψη, πόσο θα με βοηθήσει και πόσο θα με πληγώσει;'
Αν προκύψει ότι τα μειονεκτήματα είναι περισσότερα τότε ίσως βρείτε πιο εύκολο να απαντήσετε στην αρνητική σας σκέψη.
Ένα δείγμα που μπορεί να σας βοηθήσει στην τεχνική αυτή μπορείτε να βρείτε εδώ
Πρόσφατα, είχα έναν ασθενή τον Γιώργο που είναι καθηγητής Λυκείου και ο οποίος είχε πάρει άσχημη αξιολόγηση από τον προϊστάμενό του. Εκτός από αυτά τα επαγγελματικά προβλήματα ο Γιώργος υπέφερε επίσης από κατάθλιψη, καθώς και από αισθήματα κατωτερότητας από την παιδική του ηλικία. Μια από τις επίμονες αρνητικές του σκέψεις ήταν η εξής: 'Είμαι ένας ανεπαρκής και ελλειμματικός άνθρωπος'. Την σκέψη αυτή την έκανε πολλές φορές στην διάρκεια της ημέρας και κάθε φορά που πέρναγε από το μυαλό του τον έκανε να αισθάνεται αηδία για τον εαυτό του. Ο Γιώργος ωστόσο δεν μπορούσε να απαντήσει σ' αυτή την αρνητική του σκέψη. Πίστευε πραγματικά ότι ήταν κατώτερος και ελλειμματικός για τους εξής λόγους:
1. Υπέφερε από χρόνια κατάθλιψη.
2. Δεν είχε καθόλου αυτό-εκτίμηση.
3. Ήταν κάτω του μέσου όρου στα επαγγελματικά του καθήκοντα.
4. Είχε λίγους φίλους.
5. Δεν τα πήγαινε καλά με την οικογένειά του
6. Με τις γυναίκες δεν ένιωθε άνετα και ήταν ντροπαλός.
7. Ποτέ δεν είχε κατορθώσει να κάνει κάτι για το οποίο να μπορούσε να υπερηφανευτεί
Προσπαθούσα μάταια να πείσω τον Γιώργο ότι δεν ήταν ένας 'κατώτερος και ελλειμματικός άνθρωπος'. Ο Γιώργος μου έλεγε ότι δυστυχώς αυτή ήταν η πικρή αλήθεια και με πίεζε να σταματήσω τις προσπάθειες να τον πείσω.
Ύστερα από μήνες συναντήσεων στις οποίες είχαμε κολλήσει σ' αυτό το θέμα, ένα βράδυ που σκεφτόμουν την περίπτωσή του μου ήρθε μια ξαφνική ιδέα. Τον πήρα στο τηλέφωνο το επόμενο πρωί και του ζήτησα να μου ετοιμάσει μια λίστα με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του να σκέφτεται 'είμαι ένας κατώτερος και ελλειμματικός άνθρωπος' καθώς και μια άλλη λίστα με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του να βλέπει τον εαυτό του ως 'μια ανθρώπινη ύπαρξη με ελαττώματα'. Όταν συνάντησα τον Γιώργο αρκετές μέρες μετά, η κατάθλιψή του είχε εξαφανιστεί. Μου είπε ότι κατάλαβε αυτό που προσπαθούσα να του πω τόσο καιρό.
Το αληθινό πρόβλημα μου εξήγησε δεν ήταν ότι ήταν ελλειμματικός εκ φύσεως αλλά ότι είχε ελαττώματα όπως ακριβώς και οι άλλοι άνθρωποι και ότι θα μπορούσε να τα επεξεργαστεί για να βελτιωθεί. Μου είπε ότι θα μπορούσε να προσπαθήσει για να γίνει καλύτερος στο σχολείο και επίσης ότι θα μπορούσε να μάθει να σχετίζεται με τους ανθρώπους πιο αποδοτικά. Ανέφερε ότι αν και η διαφορά στην σκέψη φαινόταν μικρή, η επίδρασή της στην αυτο-εκτίμησή του ήταν σημαντική διότι τώρα έβλεπε τον εαυτό του πιο θετικά και ρεαλιστικά.
Τις επόμενες εβδομάδες, ο Γιώργος άρχισε να βγαίνει έξω με κοπέλες και να κάνει πολλές αλλαγές στην ζωή του. Με έκπληξη ανακάλυψε ότι από τότε που άρχισε να αισθάνεται καλύτερα με τον εαυτό του, άρχισε να γίνεται αρεστός και από τους άλλους.
Ξαφνικά άρχισε ν' αρέσει στις γυναίκες, και οι συνάδελφοί του άρχισαν να του συμπεριφέρονται με μεγαλύτερο σεβασμό. Αν και αυτό φαινόταν σαν θαύμα βλέπω παρόμοιες αλλαγές κάθε εβδομάδα στο ιατρείο μου.
Η αυτό-εκτίμηση είναι μια από τις πιο ισχυρές κινητήριες δυνάμεις του σύμπαντος. Η υψηλή αυτό-εκτίμηση οδηγεί σε χαρά, παραγωγικότητα και καλές διαπροσωπικές σχέσεις.
Η ανάλυση κόστους-οφέλους έχει πολλές χρήσιμες εφαρμογές Μπορείτε να την χρησιμοποιήσετε για να εκτιμήσετε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των αρνητικών συναισθημάτων, των αρνητικών σκέψεων και των ηττοπαθών πεποιθήσεών σας.
1. Αρνητικά Συναισθήματα: Όταν νιώθετε θυμό, άγχος ή ενοχές μπορείτε να αναρωτηθείτε, 'Πού με βοηθάει να νιώθω έτσι και πού με ζημιώνει;'. Αν τα μειονεκτήματα υπερτερούν των πλεονεκτημάτων θα σας είναι πολύ ευκολότερο να απαντήσετε σ' αυτές τις σκέψεις χρησιμοποιώντας το δελτίο καταγραφής των δυσλειτουργικών σκέψεων.
2. Αυτόματες Αρνητικές Σκέψεις: Όταν κάνετε μια σκέψη του τύπου 'Είμαι ένας αποτυχημένος' ή 'Δεν θα 'πρεπε να ταράζομαι τόσο εύκολα', κάντε μια λίστα των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων του να δίνετε στον εαυτό σας αυτό το μήνυμα.
3. Ηττοπαθείς Στάσεις: Αυτές είναι πεποιθήσεις που εξ' ορισμού οδηγούν σε ήττα διότι είναι ακραίες και υπερβολικές. Για παράδειγμα 'Πρέπει να προσπαθώ να είμαι πάντα τέλεια' ή 'Πρέπει πάντα να έχω την αποδοχή των άλλων'. Μπορείτε να ρωτήσετε τον εαυτό σας 'Πού με βοηθάει να σκέφτομαι έτσι και πού με ζημιώνει'. Όταν τα μειονεκτήματα είναι περισσότερα από τα πλεονεκτήματα προσπαθήστε να αναθεωρήσετε την στάση σας ή την πεποίθησή σας με μια που θα είναι πιο ρεαλιστική.
Κείμενο D. Burns - Απόδοση στα Ελληνικά Πέτρος Σκαπινάκης
