Τεχνική 9
Επαναπροσδιορισμός της αιτιολογίας
Ένα από τα πιο συχνά σφάλματα στην σκέψη αποτελεί η λεγόμενη 'Προσωποποίηση' ή οι 'αυτό-κατηγορίες'. Στην περίπτωση αυτή επικρίνετε και κατηγορείτε τον εαυτό σας για κάτι που δεν είσαστε απόλυτα υπεύθυνος, με άλλα λόγια προσωποποιείτε τα πάντα.
Ένα αντίδοτο σ' αυτή την τάση είναι ο επαναπροσδιορισμός της αιτιολογίας:
Αντί δηλαδή να θεωρείτε αποκλειστικά ως αιτία του προβλήματος το πόσο κακός είστε εσείς προσπαθείστε να προσδιορίσετε και άλλες αιτίες που μπορεί να συντελούν.
Ρωτάτε δηλαδή:
'Τι άλλοι παράγοντες μπορεί να συνεισέφεραν σ' αυτό το πρόβλημα;'
Στην συνέχεια κάντε μια λίστα των πιθανών αιτιών. Ο σκοπός αυτής της διαδικασίας δεν είναι να σας κάνει να αρνηθείτε το δικό σας μερίδιο ευθύνης αλλά να σας κάνει να εκτιμήσετε τις αιτίες ενός προβλήματος πιο αντικειμενικά.
Αν πράγματι καταλήξετε ότι είναι κυρίως δικό σας το φταίξιμο αποδεχτείτε το και προσπαθήστε να μάθετε από αυτή την εμπειρία αντί να εκτοξεύετε κατηγορίες εναντίον του εαυτού σας.
Ένας ασθενής μου, ο Κώστας, έπαθε κατάθλιψη όταν η γυναίκα του άρχισε να χάνει το ενδιαφέρον της για σεξ. Η συχνότητα των επαφών τους μειώθηκε και κάποιες φορές εκείνη φαινόταν σα να κοιτάει το ταβάνι περιμένοντας απλά τον άντρα της να τελειώσει.
Οι σκέψεις που έκανε ο Κώστας γι' αυτό το περιστατικό ήταν οι εξής:
'Δεν μ' αγαπάει. Με απορρίπτει. Δεν αξίζω τίποτα'
Βλέπετε κάποιες στρεβλώσεις στις σκέψεις του ασθενή μου; Γράψτε τις ιδέες σας πιο κάτω.
Απάντηση: Ένα από τα βασικά λάθη της σκέψης του είναι η προσωποποίηση. Ο Κώστας κατηγορεί αποκλειστικά τον εαυτό του για το σεξουαλικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η γυναίκα του!
Ένα δεύτερο λάθος είναι 'το διάβασμα της σκέψης' - ο Κώστας είναι βέβαιος ότι η γυναίκα του δεν τον αγαπά.
Ένα τρίτο είναι η 'διπολική σκέψη' - ο Κώστας λέει στον εαυτό του ότι δεν αξίζει τίποτα'.
Ο Κώστας μπορεί να χρησιμοποιήσει την μέθοδο του επαναπροσδιορισμού της αιτιολογίας για να απαντήσει στις σκέψεις αυτές. Πρέπει να διερευνήσει τους παράγοντες πίσω από το σεξουαλικό πρόβλημα της γυναίκας του.
Υπάρχουν άλλοι λόγοι εκτός από τον ίδιο; Ακόμη και αν δεν είστε ειδικοί, υποπτεύομαι ότι θα μπορούσατε να προβάλλετε κάποιους πιθανούς λόγους. Γράψτε τους.
Απάντηση: Υπάρχουν πολλές πιθανότητες. Θα μπορούσε να είναι θυμωμένη μαζί του για κάποιο λόγο. Αν δεν έχουν μάθει να εκφράζουν ανοιχτά τα αρνητικά τους συναισθήματα, όπως πολλά ζευγάρια, τότε μπορεί αυτά θα μπορούσαν πολύ εύκολα να εκφραστούν ως έλλειψη ερωτικής επιθυμίας.
Αυτό δεν θα σήμαινε ότι δεν αγαπά τον άντρα της ή ότι ο Κώστας είναι ανάξιος. Θα σήμαινε απλά ότι χρειάζεται να μιλήσουν ο ένας στον άλλον γι' αυτά τα συναισθήματά τους.
Υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές ερμηνείες. Μπορεί η γυναίκα του Κώστα να έχει κάποια λοίμωξη που της προκαλεί πόνο κατά την ερωτική πράξη. Μπορεί κάποιες θρησκευτικές της πεποιθήσεις να της απαγορεύουν να χαρεί τον έρωτα. Θα μπορούσε να θεωρεί τον τρόπο του Κώστα να κάνει έρωτα πολύ ορμητικό αλλά να ντρέπεται να του μιλήσει για το τι της αρέσει και τι δεν της αρέσει. Επίσης, θα μπορούσε να έχει κατάθλιψη και εκείνη. Η απώλεια του ερωτικού ενδιαφέροντος είναι συχνό σύμπτωμα της κατάθλιψης.
Όταν ο Κώστας ανακαλύψει τις αιτίες του προβλήματός του θα μπορεί να το χειριστεί με πιο αποδοτικό τρόπο. Ο Κώστας ζήτησε από την γυναίκα του να τον συνοδεύσει σε μια από τις συνεδρίες μας για να συζητήσουμε από κοινού το πρόβλημα. Από την συζήτηση φάνηκε ότι πράγματι η γυναίκα του είχα κάποια καλά κρυμμένα αισθήματα θυμού εναντίον του Κώστα που την οδηγούσαν σ' αυτή την συμπεριφορά. Από την στιγμή που τα συζητήσανε νιώσανε πολύ καλύτερα ο ένα για τον άλλο και έτσι το ερωτικό της ενδιαφέρον επανήλθε.
Κείμενο D. Burns - Απόδοση στα Ελληνικά Πέτρος Σκαπινάκης
