Η κύρια πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα ο φιλελευθερισμός δεν προέρχεται από τον φασισμό ή τον κομμουνισμό, ούτε καν από τους δημαγωγούς και τους αυτοκράτες που εξαπλώνονται παντού σαν βάτραχοι μετά τις βροχές. Αυτή τη φορά η κύρια πρόκληση αναδύεται από τα εργαστήρια.
Ο φιλελευθερισμός βασίζεται στην πίστη στην ανθρώπινη ελευθερία. Σε αντίθεση με τους αρουραίους και τους πιθήκους, τα ανθρώπινα όντα υποτίθεται ότι έχουν «ελεύθερη βούληση».
Αυτό καθιστά τα ανθρώπινα συναισθήματα και τις ανθρώπινες επιλογές την απόλυτη ηθική και πολιτική εξουσία στον κόσμο. Ο φιλελευθερισμός μας λέει ότι ο ψηφοφόρος γνωρίζει καλύτερα, ότι ο πελάτης έχει πάντα δίκιο και ότι πρέπει να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας και να ακολουθούμε τις καρδιές μας.
Δυστυχώς, η «ελεύθερη βούληση» δεν είναι μια επιστημονική πραγματικότητα. Είναι ένας μύθος που κληρονομείται από τη χριστιανική θεολογία. Οι θεολόγοι ανέπτυξαν την ιδέα της «ελεύθερης θέλησης» για να εξηγήσουν γιατί ο Θεός έχει δίκιο να τιμωρεί τους αμαρτωλούς για τις κακές τους επιλογές και να ανταμείβει τους αγίους για τις καλές τους επιλογές.
Εάν οι επιλογές μας δεν γίνονται ελεύθερα, γιατί πρέπει να μας τιμωρήσει ή να μας ανταμείψει ο Θεός; Σύμφωνα με τους θεολόγους, είναι λογικό να το κάνει ο Θεός, επειδή οι επιλογές μας αντικατοπτρίζουν την ελεύθερη βούληση των αιώνιων ψυχών μας, οι οποίες είναι ανεξάρτητες από όλους τους φυσικούς και βιολογικούς περιορισμούς.
Αυτός ο μύθος δεν έχει καμία σχέση με αυτό που μας διδάσκει η επιστήμη για τον Homo sapiens και άλλα ζώα. Οι άνθρωποι έχουν σίγουρα θέληση - αλλά δεν είναι δωρεάν. Δεν μπορείτε να αποφασίσετε ποιες επιθυμίες έχετε. Δεν αποφασίζετε να είστε εσωστρεφείς ή εξωστρεφείς, χαλαροί ή ανήσυχοι, γκέι ή στρέιτ.
Οι άνθρωποι κάνουν επιλογές - αλλά δεν είναι ποτέ ανεξάρτητες επιλογές. Κάθε επιλογή εξαρτάται από πολλές βιολογικές, κοινωνικές και προσωπικές συνθήκες που δεν μπορείτε να καθορίσετε μόνοι σας.
Μπορώ να επιλέξω τι να φάω, ποιον να παντρευτώ και ποιον να ψηφίσω, αλλά αυτές οι επιλογές καθορίζονται εν μέρει από τα γονίδια μου, τη βιοχημεία μου, το φύλο μου, το οικογενειακό μου υπόβαθρο, την εθνική μου κουλτούρα κ.λπ. - και δεν επέλεξα ποια γονίδια ή οικογένεια ήθελα να έχω.
Παραβιασμένοι… οι βιομετρικοί αισθητήρες θα μπορούσαν να επιτρέψουν στις εταιρείες να έχουν άμεση πρόσβαση στον εσωτερικό σας κόσμο.
Αυτή δεν είναι αφηρημένη θεωρία. Μπορείτε να το δείτε εύκολα. Απλώς παρατηρήστε την επόμενη σκέψη που αναδύεται στο μυαλό σας. Από πού προέρχεται; Επιλέξατε ελεύθερα να το σκεφτείτε; Προφανώς όχι. Εάν παρατηρήσετε προσεκτικά το μυαλό σας, συνειδητοποιείτε ότι έχετε ελάχιστο έλεγχο του τι συμβαίνει εκεί, και δεν επιλέγετε ελεύθερα τι να σκεφτείτε, τι να νιώσετε και τι θέλετε.
Αν και η «ελεύθερη βούληση» ήταν πάντα μύθος, τους προηγούμενους αιώνες ήταν χρήσιμη. Ενθάρρυνε τους ανθρώπους που έπρεπε να πολεμήσουν ενάντια στην Ιερά Εξέταση, το θεϊκό δικαίωμα των βασιλέων, το KGB και το KKK. Ο μύθος είχε επίσης λίγα κόστη. Το 1776 ή το 1945 υπήρχε σχετικά μικρή βλάβη στο να πιστεύεις ότι τα συναισθήματα και οι επιλογές σου ήταν προϊόν κάποιας «ελεύθερης θέλησης» παρά του αποτελέσματος της βιοχημείας και της νευρολογίας.
Αλλά τώρα η πίστη στην «ελεύθερη βούληση» γίνεται ξαφνικά επικίνδυνη. Εάν οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες επιτύχουν να χακάρουν το ανθρώπινο ζώο, οι ευκολότεροι άνθρωποι που θα χειραγωγηθούν θα είναι εκείνοι που πιστεύουν στην ελεύθερη βούληση.
Προκειμένου να χακάρετε με επιτυχία τους ανθρώπους, χρειάζεστε δύο πράγματα: μια καλή κατανόηση της βιολογίας και πολλή υπολογιστική ισχύ. Η Ιερά εξέταση και η KGB δεν είχαν αυτή τη γνώση και δύναμη. Αλλά σύντομα, οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις μπορεί να έχουν και τα δύο, και όταν μπορέσουν να σας χακάρουν, όχι μόνο θα μπορούν να προβλέπουν τις επιλογές σας, αλλά και να επανασχεδιάσουν τα συναισθήματά σας.
Για να γίνει αυτό, οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις δεν θα χρειαστεί να σας γνωρίσουν τέλεια. Αυτό ειναι αδύνατο. Θα πρέπει απλώς να σας γνωρίζουν λίγο καλύτερα από ό, τι σας γνωρίζουν. Και αυτό δεν είναι αδύνατο, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τον εαυτό τους πολύ καλά.
Εάν πιστεύετε στην παραδοσιακή φιλελεύθερη ιστορία, θα μπείτε στον πειρασμό απλώς να απορρίψετε αυτήν την πρόκληση. «Όχι, δεν θα συμβεί ποτέ. Κανείς δεν θα καταφέρει ποτέ να χακάρει το ανθρώπινο πνεύμα, γιατί υπάρχει κάτι εκεί που υπερβαίνει τα γονίδια, τους νευρώνες και τους αλγόριθμους. Κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει και να χειριστεί με επιτυχία τις επιλογές μου, γιατί οι επιλογές μου αντικατοπτρίζουν την ελεύθερη βούλησή μου.» Δυστυχώς, η απόρριψη της πρόκλησης δεν θα την απομακρύνει. Απλώς θα σας κάνει πιο ευάλωτο σε αυτό.
Ξεκινά με απλά πράγματα. Καθώς περιηγείστε στο Διαδίκτυο, ένας τίτλος τραβάει το βλέμμα σας: «Η συμμορία των μεταναστών βιάζει τοπικές γυναίκες». Κάνετε κλικ σε αυτό. Την ίδια ακριβώς στιγμή, η γειτόνισσά σας σερφάρει επίσης στο Διαδίκτυο και ένας διαφορετικός τίτλος τραβά το βλέμμα της: «Ο Τραμπ προετοιμάζει πυρηνική επίθεση στο Ιράν». Κάνει κλικ σε αυτό. Και οι δύο τίτλοι είναι ψεύτικες ειδήσεις, που δημιουργούνται ίσως από ρωσικά τρολ ή από έναν ιστότοπο που επιθυμεί να αυξήσει την επισκεψιμότητα για να αυξήσει τα έσοδα από διαφημίσεις. Τόσο εσείς όσο και ο γείτονάς σας πιστεύετε ότι κάνατε κλικ σε αυτούς τους τίτλους από την ελεύθερη βούλησή σας. Αλλά στην πραγματικότητα έχετε χακαριστεί.
Η προπαγάνδα και η χειραγώγηση δεν είναι κάτι νέο, φυσικά. Αλλά ενώ στο παρελθόν δούλευαν σαν βομβαρδισμένα χαλιά, τώρα γίνονται πυρομαχικά ακριβείας.
Όταν ο Χίτλερ έδωσε ομιλία στο ραδιόφωνο, στόχευε στον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή, επειδή δεν μπορούσε να προσαρμόσει το μήνυμά του στις μοναδικές αδυναμίες των μεμονωμένων εγκεφάλων.
Τώρα είναι δυνατόν να γίνει ακριβώς αυτό. Ένας αλγόριθμος μπορεί να πει ότι έχετε ήδη προκατάληψη εναντίον των μεταναστών, ενώ ο γείτονάς σας αντιπαθεί ήδη τον Τραμπ, γι' αυτό βλέπετε τον έναν τίτλο ενώ ο γείτονάς σας βλέπει εντελώς διαφορετικό. Τα τελευταία χρόνια μερικοί από τους πιο έξυπνους ανθρώπους στον κόσμο έχουν εργαστεί για να χακάρουν τον ανθρώπινο εγκέφαλο και να σας κάνουν να κάνετε κλικ σε διαφημίσεις για να σας πουλήσουν πράγματα. Τώρα αυτές οι μέθοδοι χρησιμοποιούνται για να σας πουλήσουν επίσης πολιτικούς και ιδεολογίες.
Και αυτή είναι μόνο η αρχή. Προς το παρόν, οι χάκερ βασίζονται στην ανάλυση σημάτων και ενεργειών στον έξω κόσμο: τα προϊόντα που αγοράζετε, τα μέρη που επισκέπτεστε, τις λέξεις που αναζητάτε στο διαδίκτυο.
Ωστόσο, μέσα σε λίγα χρόνια οι βιομετρικοί αισθητήρες θα μπορούν να δώσουν στους χάκερ άμεση πρόσβαση στον εσωτερικό σας κόσμο και θα μπορούν να παρατηρήσουν τι συμβαίνει μέσα στην καρδιά σας. Όχι με τη μεταφορική έννοια καρδιά αγαπημένη από φιλελεύθερες φαντασιώσεις, αλλά μάλλον τη μυϊκή αντλία που ρυθμίζει την αρτηριακή σας πίεση και μεγάλο μέρος της εγκεφαλικής σας δραστηριότητας. Οι χάκερ θα μπορούν τότε να συσχετίσουν τον καρδιακό σας ρυθμό με τα δεδομένα της πιστωτικής σας κάρτας και την αρτηριακή σας πίεση με το ιστορικό αναζήτησης.
Τι θα είχαν κάνει Η Ιερά Εξέταση και η KGB με βιομετρικά βραχιόλια που παρακολουθούν συνεχώς τις διαθέσεις και τα συναισθήματά σας; Μείνετε συντονισμένοι.
Yuval Noah Harari
21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα
