Ένας από τις πιο σημαντικούς μηχανισμούς άμυνας κατά το Φρόυντ είναι η προβολή.
Τι είναι όμως η προβολή;
Θεωρώ σε αυτό το σημείο σκόπιμο να δώσουμε έναν ορισμό, ώστε να γίνει πιο εύκολα αντιληπτή από κάθε αναγνώστη.
Ορισμός μηχανισμού άμυνας Προβολής
Προβολή λοιπόν είναι ο μηχανισμός άμυνας του Εγώ, όπου το άτομο απομακρύνει από τον εαυτό του και αποδίδει σε κάποιο άλλο πρόσωπο επιθυμίες, ιδιότητες ή συναισθήματα τα οποία είτε αγνοεί, είτε αρνείται για τον εαυτό του. Δηλαδή δε μπορεί να αντέξει ή δε γνωρίζει αυτό που είναι και προβάλει κομμάτια του στον άλλο, προσπαθώντας να βρει μια ισορροπία με τον εαυτό του. Μια συμπεριφορά γνώριμη που όλοι την έχουμε βιώσει είτε ως πομπός, είτε ως δέκτης.
Τα ερωτήματα που γεννιούνται μετά από αυτή τη τοποθέτηση, είναι πολλά. Κάποια από αυτά αφορούν το πως μπορώ να αναγνωρίσω τον μηχανισμό αυτό και πως μπορώ να τον αντιμετωπίσω. Θα ξεκινήσω με μια διαπίστευση που θα βοηθήσει στην εύρεση απαντήσεων, στα ερωτήματα που μόλις τέθηκαν.
Καθετί που λέμε εκφράζει αποκλειστικά εμάς.
Κάποιες φορές το λέμε εξ ονόματος του εαυτού μας και μόνο, ενώ άλλες χρησιμοποιούμε τους οικείους μας, για να το εκφράσουμε μέσω προτροπών ή συμβουλών. Αυτό σημαίνει πως οτιδήποτε λέμε, εκφέρεται από εμάς και καταλήγει σε εμάς. Άρα όταν ακούμε μια τοποθέτηση από κάποιον, να σκεφτόμαστε πάντα τι θέλει να πετύχει με αυτό που εξέφρασε και τι από όλα αυτά που είπε, μας ακούμπησε βαθύτερα ή όχι.
Το δεύτερο και πιο ουσιώδες ερώτημα, είναι:
πως μπορούμε να αντιδράσουμε εμείς οι ίδιοι σε όλο αυτό;
Το μοναδικό όπλο είναι η προσωπική γνώση του εαυτού μας, ή με άλλα λόγια, η αυτογνωσία. Να χρησιμοποιήσει κάνεις μέσα όπως είναι η προσωπική ψυχοθεραπεία, η επαφή με τη τέχνη, ή οτιδήποτε κάποιος πιστεύει ότι μπορεί να τον βοηθήσει στην αναζήτηση του πραγματικού του εαυτού. Να ξέρει δηλαδή ποιος είναι, από πού έρχεται και που θέλει να πάει. Όταν κάποιος έχει επίγνωση για το ποιος είναι, μπορεί να καταλάβει ευκολότερα τα κίνητρα κάποιου, καθώς του εκτοξεύει χολή, ή υπερβολικούς επαίνους. Μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του, ή ακόμα καλύτερα να σταματήσει το ασυνείδητο καθρέφτισμα στους άλλους, χάνοντας την επαφή με το αληθινό πρόσωπο του.
Είναι πολλές φορές που όταν σκέφτομαι το συγκεκριμένο θέμα, μου έρχεται συνειρμικά στο νου η Οδύσσεια του Όμηρου. Ειδικά η στιγμή που ο Οδυσσέας περνάει από το νησί των σειρήνων και διατάζει τους ναύτες του, να τον δέσουν στο κατάρτι, για να μη διακόψει το ταξίδι του. Ο κίνδυνος που διατρέχει είναι τεράστιος. Μπορεί είτε να ξεχάσει τον προορισμό του, είτε να τον κατασπαράξουν.
Κάπως έτσι δεν είναι η ζωή μας;
Ακούμε χιλιάδες "εσωτερικές φωνές" κάθε μέρα οι οποίες μας υπαγορεύουν τι πρέπει να κάνουμε και τι όχι.
Προβολές επί προβολών σε μια εποχή που κανείς δε μπορεί να αντιμετωπίσει τον εαυτό του πραγματικά. Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να παραδειγματιστούμε από τον Οδυσσέα. Να δεθούμε στο δικό μας κατάρτι και να μη παρασυρθούμε από τα ελκυστικά η ακόμα τρομαχτικά λόγια των άλλων. Έχω επίγνωση ότι αυτό που λέω είναι δύσκολο. Όλα αυτά που μας λένε, διαχέουν μέσα μας τη σαγήνη της ασφάλειας που έχει ένα κύριο χαρακτηριστικό. Την ίδια στιγμή που απαιτεί από εμάς το ελάχιστο, μας ρουφάει συγχρόνως όλη τη ζωτική μας ενέργεια. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε τελικά, είναι ανακαλύψουμε το προσωπικό μας μονοπάτι στο χάρτη της ζωής και να το ακολουθήσουμε απολαμβάνοντας κάθε στιγμή. Γιατί ο μόνος δρόμος, είναι ο δρόμος.
