H διανοητική μόλυνση είναι στ' αλήθεια μετά την επικύρωση και την επανάληψη ένας από τους πιο δραστήριους παράγοντες για την πειθώ. Αποτελεί ένα ψυχολογικό φαινόμενο που έχει σαν συνέπεια όχι μόνο την μίμηση ορισμένων πράξεων, αλλά και την ασυνείδητη αποδοχή συναισθημάτων, πίστεων και πεποιθήσεων.
Η διανοητική μόλυνση παρατηρείται σ' όλα τα πλάσματα, από τα ζώα ως τον άνθρωπο, προπάντων όταν αποτελούν πλήθος. Επιδρώντας στις πιο βαθιές περιοχές του ασυνείδητου είναι σχεδόν απαλλαγμένη ολοκληρωτικά από την επίδραση της βούλησης και της λογικής.
Τα περισσότερα από τα συναισθήματα, το κουράγιο κι ο φόβος, λόγου χάρη, μπορεί να αποδειχτούν μεταδοτικά, “μολυσματικά”. Το ίδιο είναι και η ελεημοσύνη, η συναδέλφωση, η αφοσίωση. Ο πόλεμος μας πρόσφερε αναρίθμητα παραδείγματα πάνω σ' αυτό.
Το ένστικτο του κακού το ίδιο είναι δυστυχώς εξαιρετικά μολυσματικό.
Η δύναμη της διανοητικής μόλυνσης είναι τεράστια και ελάχιστοι άνθρωποι είναι ικανοί να της ξεφύγουν. Κάτω απ' την επιρροή της, οι χαρακτήρες φτάνουν στο σημείο να μεταμορφώνονται στιγμιαία, μα πολύ βαθιά. Ο βαθιά πεπεισμένος φιλειρηνιστής μπορεί να γίνει ένας ηρωικός πολεμιστής κι ο εφησυχασμένος αστός να μεταβληθεί σε παθιασμένο διαδηλωτή.
Είναι με την διανοητική μόλυνση που, οι απόψεις κι οι πίστεις διαδίδονται και οι κοινωνίες σταθεροποιούνται. [...]
Ηταν το ίδιο απ' αυτήν την διανοητική μόλυνση που, στις μέρες μας η τεράστια ρωσική στρατιά αποσυντέθηκε μέσα σε λίγους μήνες. Ο σοσιαλισμός θριάμβευσε εκεί το ίδιο, πολύ περισσότερο από την διανοητική μόλυνση πάρα από τις χιμαιρικές υποσχέσεις του».
Gustave Le Bon
«Η ψυχολογία της σύγχρονης εποχής»,
Τίποτε εντυπωσιακότερο, χρησιμότερο αλλά και πιο στενάχωρο από την αλήθεια. Μια ανεπιθύμητη παρέα είναι που μεταβάλει ζωές, δοκιμάζει συνειδήσεις και καταστρέφει την διάθεση. Οποτεδήποτε τη συναντούμε κάτι μέσα μας λέει ότι αυτό ενώπιόν μας δεν είναι το ωραίο ψέμα που συνηθίσαμε. Ισόκυρη του φωτός, ισοδύναμη της φωτιάς. Φωτίζει τα σκότη, αλλά καίει κιόλας. Την ίδια ώρα που ο ψίθυρος του ενστίκτου αναφέρεται στην αξία της αλήθειας, μια άλλη φωνή, ακόμα πιο δυνατή, εκκωφαντική σχεδόν, μας παροτρύνει, διατάζει, εκλιπαρεί να της γυρίσουμε την πλάτη, να απομακρυνθούμε γρήγορα από την επικίνδυνη ζώνη της ανυπαρξίας παυσίλυπων μύθων.
Ο Γουσταύος Λε Μπον (1841-1931) ήταν Γάλλος και πολυπράγμων: ιατρός και εφευρέτης, ψυχολόγος και κοινωνιολόγος, ανθρωπολόγος και εφευρέτης και -συν τοις άλλοις- αρχαιολόγος. Για να καταλήξει στα συμπεράσματα που διαβάζουμε στα δεκάδες συγγράμματά του, περιηγήθηκε την Ευρώπη, την Ασία και τη Βόρειο Αφρική επί είκοσι έτη. Οι παρατηρήσεις του για τη συμπεριφορά των ανθρώπων, τα κίνητρά τους, τον τρόπο της μετάδοσης και εμπέδωσης των ιδεών στα πλήθη, τη νηπιακή νοημοσύνη των μαζών και τον ιδανικό τρόπο άσκησης πειθούς αποτελούν μέχρι και σήμερα πολλά ψηφία από την αλφάβητο της προπαγάνδας, του μάρκετινγκ, της επικοινωνίας.
Τη βιβλίο με την ανάλυση για τη διανοητική μόλυνση κυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1920 - δύο χρόνια μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τρία από το ξέσπασμα και την επικράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης στην τσαρική Ρωσία. Ο Λε Μπον συνοψίζει τη συνταγή της επανάστασης των μπολσεβίκων με το κάτωθι συντριπτικό και ακριβές σχόλιο:
«Ο σοσιαλισμός θριάμβευσε εκεί το ίδιο, πολύ περισσότερο από τη διανοητική μόλυνση πάρα από τις χιμαιρικές υποσχέσεις του».
«Ο σοσιαλισμός θριάμβευσε εκεί το ίδιο, πολύ περισσότερο από τη διανοητική μόλυνση πάρα από τις χιμαιρικές υποσχέσεις του».
Ωφέλιμη, ωστόσο, για το κοινό δεν είναι μόνο η διαπίστωση του κινδύνου που συνιστά η τρομερή ισχύς και η ταχύτητα της εξάπλωσης της διανοητικής μόλυνσης. Πολύ πιο χρήσιμη κι απ' τον εντοπισμό του προβλήματος είναι η υπόδειξη τρόπου αντιμετώπισής της:
«Επιδρώντας στις πιο βαθιές περιοχές του ασυνείδητου είναι σχεδόν απαλλαγμένη ολοκληρωτικά από την επίδραση της βούλησης και της λογικής».
«Επιδρώντας στις πιο βαθιές περιοχές του ασυνείδητου είναι σχεδόν απαλλαγμένη ολοκληρωτικά από την επίδραση της βούλησης και της λογικής».
Άρα:
Για να μείνει κάποιος απρόσβλητος από τη νοσογόνο ευπιστία των μαζών πρέπει να έχει κατάλληλα αντισώματα: βούλησης και λογικής!
Οποιος γνωρίζει τι θέλει και χρησιμοποιεί αντί για συναισθήματα της προπαγάνδας και της οκάς την -εκθεωμένη από τους αρχαίους Ελληνες- Λογική, τότε δεν κινδυνεύει να προσβληθεί από τη νόσο που διευκολύνει τους λίγους να εκμεταλλεύονται τους πολλούς.
Γι' αυτό αντενδείκνυνται για το δημόσιο συμφέρον ο συναισθηματισμός στη μετάδοση ιδεών και ειδήσεων και η καλλιέργεια φορτισμένης συγκινησιακά ατμόσφαιρας από εκείνους που θα έπρεπε να υπηρετούν και να προάγουν τη Λογική.
