Τι γίνεται όταν κάποιος μας σπάει τα νεύρα; Συνήθως θέλουμε να τον αποφύγουμε ή να τον κάνουμε να αλλάξει. Ίσως να υπάρχει και μια άλλη οπτική, που θα μπορούσε να αλλάξει εμάς. Είμαι και μαθηματικός και οι μαθηματικοί δουλεύουμε με αξιώματα. Ένα αξίωμα που θεωρώ ότι ισχύει στις ανθρώπινες συμπεριφορές είναι πως ό,τι σε ενοχλεί, το έχεις (ή υποσυνείδητα θα ήθελες να το έχεις). Είναι αυτό που λένε ότι οι άλλοι είναι καθρέπτης μας.
Ας το δούμε στην πράξη μέσα από παραδείγματα
Ο πολυλογάς
Αν είσαι σε μια παρέα και έρθει ένας πολυλογάς, τότε αν σε ενοχλήσει πολύ, είναι πολύ πιθανό να είσαι κι εσύ άνθρωπος που μιλάς πολύ και ο άλλος σου παίρνει το χώρο. Ή μπορεί να έχεις μάθει από μικρός πως δεν είναι σωστό να μιλάμε πολύ σε μια παρέα και ενώ θέλεις να μιλήσεις καταπιέζεσαι. Θα σκεφτείς «πώς τολμάει αυτός και φέρεται έτσι». Αν δεν είσαι πολυλογάς και δεν πιστεύεις ότι ο άλλος δεν πρέπει να μιλάει πολύ, τότε η συμπεριφορά του άλλου μπορεί να σου φανεί είτε ελαφρώς ενοχλητική, είτε αδιάφορη, είτε και ανακουφιστική που σε βγάζει από τη δύσκολη θέση να μιλάς εσύ.
Ο τακτικός
Αν είσαι πολύ τακτικός και σου τη σπάει όταν βλέπεις κάποιον ακατάστατο, τότε αυτό ίσως είναι μια πολύ ασφαλής ένδειξη ότι κάπως σου έχει επιβληθεί να είσαι τακτικός. Ίσως μέσα σου να ήθελες να μπορείς καμιά φορά να αφήσεις και καμιά κάλτσα στο πάτωμα. Αλλά το έχεις απαγορέψει από τον εαυτό σου. Έτσι το απαγορεύεις και σε κάποιον τρίτο και εκνευρίζεσαι. Αν ήσουν τακτικός από δικιά σου επιλογή, θα έλεγες «εμένα μου αρέσει η καθαριότητα, εσύ είσαι πιο τσαπατσούλης, τι να γίνει τώρα. Δε μου αρέσει η ακαταστασία σου αλλά δεν εκνευρίζομαι κιόλας». Σου αναγνωρίζω το δικαίωμα να είσαι ακατάστατος.
Ο αναποφάσιστος
Αν σε εκνευρίζει όταν κάποιος δεν παίρνει πρωτοβουλίες και δεν μπορεί να πάρει μια απόφαση, τότε μάλλον είσαι κι εσύ αναποφάσιστος και διστάζεις να προχωρήσεις. Σε δυσκολεύει αυτό το χαρακτηριστικό σου και έτσι το καταδικάζεις και στους άλλους. Αν δεν ήσουν αναποφάσιστος, τότε πιθανώς δε θα σε ενοχλούσε τόσο το χαρακτηριστικό του άλλου.
Ο αχάριστος
Αν σε εκνευρίζει απίστευτα η αχαριστία στους ανθρώπους γιατί εσύ είσαι πολύ δοτικός και «σωστός», τότε κάπως σου έχει επιβληθεί να είσαι «σωστός» και πιστεύεις ότι έτσι πρέπει να είναι οι άνθρωποι. Έτσι έχτισες την αυτοεικόνα σου. Πιθανώς κατά βάθος να ήθελες να είσαι κι εσύ καμιά φορά πιο «παρτάκιας» αλλά σου το έχεις απαγορέψει. Οπότε το απαγορεύεις και στους άλλους, διαμορφώνοντας την πεποίθηση ότι οποιαδήποτε τέτοια πράξη τους κάνει κακούς ανθρώπους. Αν είσαι «σωστός» επειδή σου αρέσει, τότε όταν δεις έναν παρτάκια, θα πεις «εμένα δε μου αρέσει, αλλά εσύ κάνε ό,τι νομίζεις».
Ο ημιμαθής
Εμένα με εκνευρίζει πολύ όταν κάποιος λέει κάτι χωρίς να το καταλαβαίνει 100%. Λόγια του αέρα, όπως πολλοί γκουρού εκεί έξω αραδιάζουν. Πχ «για όλα φταίει το Εγώ», «Διώξε τους τοξικούς ανθρώπους», «Ψάξε την Αλήθεια και το Φως» και άλλα τέτοια. Αυτό συμβαίνει επειδή μου έχω επιβάλει να ψάχνω όσο μπορώ ό,τι λέω και δεν δίνω στον εαυτό μου το δικαίωμα να κάνει λάθος.
Πρέπει να είμαι «σωστός». Ζηλεύω πραγματικά καμιά φορά τους ανθρώπους που δίνουν το δικαίωμα στον εαυτό τους να πει κάτι χωρίς πολλή σκέψη. Είναι εξαντλητικό να ψάχνεις ό,τι λες και να μαλώνεις τον εαυτό σου αν δεν κάνει κάτι καλά. Αν δεν είχα αυτό το κόλλημα θα ήμουν πιο χαλαρός με τον εαυτό μου και με τους άλλους. Όποτε το θυμάμαι χαλαρώνω και λέω καμιά κουβέντα παραπάνω. Αλλά φυσικά ξεχνιέμαι πολλές φορές. Μια φίλη μου πήγε σε ένα σεμινάριο αυτογνωσίας. Τους είπαν: Δείτε ποιο άτομο σας εκνευρίζει εδώ μέσα. Έτσι είστε κι εσείς. Το δοκίμασα κι εγώ. Ισχύει.
Μετουσίωση
Κατανοώντας αυτή τη βασική αρχή της ανθρώπινης συμπεριφοράς, μπορούμε να μετουσιώσουμε την εμπειρία που βιώνουμε όταν κάποιος μας σπάει τα νεύρα. Αντί να εστιάσουμε στο ενοχλητικό χαρακτηριστικό του άλλου, μπορούμε να εστιάσουμε στον εαυτό μας. Γιατί με ενοχλεί τόσο αυτή η συμπεριφορά; Ποιο δικό μου συναίσθημα αγγίζει;
Πώς φέρομαι κι εγώ έτσι ή πώς μου έχω απαγορέψει να φέρομαι έτσι; Αν πχ σε εκνευρίζει αυτό το άρθρο και σε κάνει να νιώθεις πως φταις σε κάτι, τότε πιθανώς μέσα σου να πιστεύεις πως φταις σε κάτι. Δεν είναι ότι δεν υπάρχουν ενοχλητικές συμπεριφορές από μόνες τους, πιθανώς. Όπως λέω στο βιβλίο μου Ψυχο-λογικά Μυστικά που μακάρι να γνώριζα νωρίτερα όμως, ό,τι μας γεννάει πολύ έντονο συναίσθημα, υπακούει στο δεύτερο μαθηματικό αξίωμα των ανθρώπινων σχέσεων.
Έντονο συναίσθημα = παιδικό ερέθισμα.
Για να μας δημιουργείται έντονη δυσαρέσκεια από μια κατάσταση, τότε κάτι πυρηνικό ενεργοποιείται μέσα μας. Δεν έχει να κάνει με το εδώ και τώρα. Δύσκολο αλλά αξίζει Δεν είναι εύκολο να κάνουμε αυτή τη στροφή. Προτιμάμε να μείνουμε στο στάδιο του να κατηγορήσουμε τον άλλον γι αυτό που κάνει. Είναι πιο βολικό να φταίνε οι άλλοι. Απόλυτα κατανοητό. Κι εγώ το κάνω πολλές φορές.
Κι όμως, αν κάνουμε αυτόν τον πολύ απλό συλλογισμό, θα καταφέρουμε να δείξουμε περισσότερη συμπόνοια και κατανόηση τόσο σε εμάς όσο και στους άλλους. Θα αντιληφθούμε ότι όλοι από τα ίδια πράγματα ταλαιπωρούμαστε. Δεν είμαστε μόνοι μας στον αγώνα μας. Δεν είμαστε κι εμείς καλύτεροι. Όλοι μοιραζόμαστε κοινές αγωνίες.
Ας χρησιμοποιήσουμε αυτές τις καταπληκτικές ευκαιρίες για να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα τον εαυτό μας. Ας κοιτάξουμε πέρα από το θυμό μας και ας πάρουμε το πολύτιμο δώρο που μας προσφέρουν άθελά τους αυτοί οι εκνευριστικοί άνθρωποι. Τη γνώση του εαυτού μας.
