Αν ρωτήσουμε έναν οποιοσδήποτε άνθρωπο για το ποιος νομίζει ότι είναι «τρελός», θα πει ότι οι «τρελοί» είναι εκείνοι που χρειάζονται ψυχίατρο επειδή συμπεριφέρονται μ’ ένα τρόπο ο οποίος είτε έχει αλλοπρόσαλλη και ανάρμοστη συμπεριφορά που μπορεί να είναι δυναμικά επικίνδυνη στον ίδιο και στον άλλο είτε έχει βιαία ξεσπάσματα και σεξουαλικές παρορμήσεις.
Ένα ενδιαφέρον πείραμα έγινε στην Αμερική, κατά το οποίο κάποιος ερευνητής έφτιαξε μια σειρά από εικόνες, στις οποίες παρουσιάζονταν ιδιαίτερες εκδηλώσεις που περιείχαν σε διάφορους βαθμούς όλες τις παραπάνω περιγραφές.
Τις εικόνες αυτές τις έδειξε σε ειδικά διαλεγμένα άτομα από τα οποία στη συνέχεια ζήτησε να κρίνουν κατά τη γνώμη τους πόσο τα πρόσωπα των εικόνων ήταν τρελά ή όχι.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι ακόμη και σε περιπτώσεις προφανώς τρελής, η γνώμη που δόθηκε ήταν τόσο πιο επιεικής όσο το υποκείμενο στο πείραμα ταυτιζόταν με το πρόσωπο της εικόνας.
Το συμπέρασμα είναι ότι αποδεχόμαστε την τρέλα σαν κάτι που μπορεί να συμβαίνει στους άλλους αλλά όχι σε εμάς, στους συγγενείς ή στους στενούς μας φίλους.
Όσο πιο απρόσωπα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κάποιον τόσο περισσότερο τείνουμε να τον χαρακτηρίσουμε τρελό αν έχει συμπεριφορά διαφορετική από τη δική μας.
Αυτός ο φυσικός διαχωρισμός ανάμεσα στις σκέψεις μας και στα αισθήματά μας, βρίσκεται κρυμμένος πίσω από την αμφιταλαντευόμενη συμπεριφορά μας προς την τρέλα.
Όταν έχουμε διάθεση να κατανοήσουμε τους «τρελούς», θα μπορούσαμε να πούμε ότι τους δεχόμαστε σαν πλάσματα όμοια μ’ εμάς που έχουν ανάγκη από φροντίδα, αλλά όταν βρισκόμαστε σε συγκινησιακή διέγερση με αιτία μια απειλή που στρέφεται εναντίον μας ή εναντίον των αγαπημένων προσώπων μας, είμαστε έτοιμοι να ζητήσουμε αυστηρό περιορισμό.
Αυτό που μέχρι τώρα ήταν μια αποδοχή χωρίς επιφυλάξεις, ελάχιστα διαφέρει από μια καλυμμένη άρνηση.
Αυτή η θέση βρίσκεται κρυμμένη πίσω από τις παροιμίες και τα ανέκδοτα που λέμε για τους «τρελούς».
Όλα αυτά περιέχουν συγκαταβατικότητα και ηρεμία στην αντιμετώπιση των τρελών, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα μέσον για να κρύψουμε την πικρή αλήθεια και τους καλά κρυμμένους φόβους μας.
Σήμερα η κοινωνία ξέρει ότι η «τρέλα» υπάρχει και πρέπει να κατανοηθεί και να αντιμετωπιστεί είτε το θέλουμε είτε όχι.
Αυτός ο ενδόμυχος διχασμός, συγκινησιακά τονισμένος, επιδρά αρνητικά, δίνοντας σε περιόδους στρες εντελώς αρνητική θέση.
Νέες ιδέες για τη φύση της έχουν δημιουργηθεί και οι παλαιότερες έχουν γίνει πιο πολύπλοκες, αλλά οι αναστολές που υπάρχουν μέσα μας συχνά ασυνείδητες έχουν παραμείνει κατά μεγάλο ποσοστό αμετάβλητες από την προϊστορική εποχή.
Alexander Ross Ken Mitchel,
«Σχιζοφρένεια και κοινωνία», εκδ. Δανιά.
