«H εμπιστοσύνη είναι δύσκολη υπόθεση αν μας έχουν προδώσει επανειλημμένα..»

  Η μοναξιά δεν είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο άνθρωπος δεν έχει άλλους γύρω του.

Είναι μια εσωτερική αποσύνδεση από τον εαυτό του που τον οδηγεί στην αποσύνδεση από τους άλλους. Μπορούμε να νιώθουμε μόνοι είτε όταν υπάρχουν είτε όταν δεν υπάρχουν άνθρωποι κοντά μας.

Οι συμπεριφορές δέσμευσης έχουν μελετηθεί από ψυχολόγους και επιστήμονες του εγκεφάλου.

Αν και κάθε άτομο και κάθε κατάσταση είναι μοναδικά, υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι: ο ασφαλής, ο αγχώδης και ο αποφευκτικός.

Συχνά θα έχετε αναρωτηθεί: Γιατί διαφορετικοί άνθρωποι φτιάχνουν διαφορετικές σχέσεις; Γιατί κάποιοι συνδέονται και κάποιοι όχι; Γιατί κάποιοι παντρεύονται νέοι και άλλοι μένουν για πάντα ανύπαντροι; Γιατί κάποιοι τα πάνε τόσο καλά με τους άλλους, ενώ κάποιοι αποξενώνονται μονίμως;

Μέσα στον καθένα μας δουλεύουν διάφορες δυνάμεις που καθορίζουν τη σύνδεσή μας με τους άλλους και με την κοινωνία. Βασιζόμενοι σε επιρροές από τις σχέσεις που βιώσαμε στην παιδική και εφηβική μας ηλικία και στην πρώιμη ωριμότητά μας, σχηματοποιούμε απόψεις για το πως σχετιζόμαστε με τους άλλους, για το αν και πώς τους προσεγγίζουμε, αν αποφεύγουμε τη δέσμευση ή αν παραλύουμε. Εξελίσσουμε ο καθένας μας διαφορετικά είδη σχέσεων λόγω γονιδίων, ρυθμίσεων και εμπειριών.

Οι συμπεριφορές μας βασίζονται σε κρυμμένα μονοπάτια που στην πλειονότητά τους παγιώνονται από πολύ νωρίς στο μυαλά και στην ψυχή μας.

Όμως, πριν προχωρήσουμε στις διαφορετικές συμπεριφορές, ας δούμε κάθε ένα από τα τρία είδη δέσμευσης πιο αναλυτικά. Τονίζω ότι σπάνια ένα άτομο εμφανίζει μόνο το ένα είδος. Τυπικά, όλοι μας κατέχουμε και τους τρεις τύπους ως ένα βαθμό και θα τους συζητήσουμε ώστε να καταλάβουμε πώς ο φόβος παρεμβαίνει σε κάθε δέσμευση, πώς ανταποκρίνεται ο εγκέφαλός μας και τι μπορούμε να κάνουμε.

Η ασφαλής δέσμευση

Η ασφαλής δέσμευση αναφέρεται στην ικανότητά μας, αφενός, να κάνουμε σχέσεις και, αφετέρου, να τις διατηρούμε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παραδόξως, για να δημιουργήσουμε τέτοια δέσμευση πρέπει να αφήσουμε στην άκρη πολλές μαθημένες, συνειδητές συμπεριφορές ώστε να επιτρέψουμε στη σχέση να αναπτυχθεί απλώς και μόνο επειδή το πιστεύουμε.

Η αυτονομία, η ανεξαρτησία και η αυτοπεποίθηση δημιουργούν μια ασφαλή βάση σ’ αυτές τις σχέσεις, αφού, ακόμα κι αν υπάρχουν φόβοι, δεν κυριαρχούν: τους ελέγχουμε. Έτσι, ακόμα κι ένας σοβαρός καβγάς δεν καταλήγει σε εβδομάδες απομάκρυνσης και σε φόβο χωρισμού, ούτε οι σύντροφοι ταράζονται επειδή ο ένας από τους δύο πάει διακοπές με φίλους.

Στην ασφαλή δέσμευση δεν υπάρχει ο διαρκής φόβος της εγκατάλειψης. 

Το άτομο θεωρεί τον εαυτό του «αρκετό» για να κρατήσει το ενδιαφέρον του άλλου.

Κι αυτό δεν είναι μια στιγμιαία σκέψη ή πεποίθηση αλλά ένας βαθιά ριζωμένος τρόπος επαφής με τους άλλους. Εν μέρει πίσω από αυτό κρύβεται η ιδέα ότι η ζωή δεν αλλάζει, ότι το άτομο βρίσκεται στα καλύτερά του.

Έτσι, ο εγκέφαλος σταματά να σχηματίζει νέες συνάψεις (οι συνάψεις είναι δομές μέσω των οποίων ένα χημικό ή ηλεκτρικό σήμα περνά από τον ένα νευρώνα του εγκεφάλου στον άλλο)και η προσωπική μας ανάπτυξη σταματά.

Στην πραγματικότητα βέβαια αυτό δεν συμβαίνει ποτέ, άρα γιατί το νομίζουμε;

Αν δεχτούμε το ρητό ότι φερόμαστε στους άλλους όπως θέλουμε να φέρονται εκείνοι σ’ εμάς, το επόμενο λογικό συμπέρασμα είναι πως, αν εμείς αλλάξουμε, φοβόμαστε ότι θα αλλάξουν και οι άλλοι. 

Η απλή αλήθεια κάθε σχέσης είναι ότι μερικές φορές μπορούμε να βασιστούμε στους άλλους και μερικές φορές δεν μπορούμε. Ακόμα και οι αγαπημένοι μας μπορεί να μας απογοητεύσουν.

Για τα παιδιά ασφαλής σχέση σημαίνει ότι η εμπειρία της σύνδεσης με τον άλλον εσωτερικεύεται και το παιδί μπορεί ν’ ανοίξει τα φτερά του χωρίς να νιώθει ότι απειλείται από μιαν αίσθηση απώλειας.

Η ασφαλής δέσμευση παρέχει επίσης τη δυνατότητα να ζήσουμε αυτό που όλοι ποθούμε: μια ζωή ξεκλείδωτη.

Προσοχή όμως: δεν πρέπει να τη μπερδέψουμε με τους κραυγαλέους τύπους σχέσης όπου ο ένας κολλάει πάνω στον άλλον και όπου και οι δύο παίρνουν, συνειδητά ή ασυνείδητα, απόφαση να μην είναι ελεύθεροι και παρέχουν παρηγοριά στον σύντροφό τους λόγω φόβου.

Αυτή η συμπεριφορά εμφανίζεται συχνά στην αρχή μιας σχέσης, όμως σπανιότατα αποτελεί εχέγγυο για διάρκεια. Όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε ασφαλή δέσμευση, όχι μόνο είναι απλούστερη η σχέση αλλά και η απώλειά της – σε αντίθεση με την αγχώδη που, όταν διαλύεται, προξενεί συνήθως μακροχρόνιο θρήνο.

Η ασφαλής δέσμευση εμπεριέχει την επίγνωση ότι θα έρθουν διάφορες συγκρούσεις και ότι χρειάζεται αποφασιστικότητα και αφοσίωση για να διατηρηθεί ένας δεσμός επί χρόνια. Συνήθως αυτός ο τύπος δέσμευσης χαρακτηρίζεται από την ικανότητα των συντρόφων να βάζουν τα αρνητικά στην άκρη, εστιάζοντας στα θετικά.

Επίσης, σ’ αυτή τη σχέση το άτομο δεν τρομάζει από το θυμό του άλλου («Κι εσύ φοβάσαι όπως κι εγώ») και εξερευνά την οικειότητα και τα συναισθηματικά βάθη της σχέσης χωρίς προκαταλήψεις και κριτικό μάτι. Γνωρίζει εκ των προτέρων ότι οι μακροπρόθεσμες σχέσεις δεν είναι πάντα ονειρικές.

Η ασφαλής δέσμευση έρχεται όταν την περιμένουμε. 

Αν και οι δύο σύντροφοι το γνωρίζουν αυτό, μαθαίνουν συνεχώς κάτι καινούργιο, και σκέψεις όπως:

«Ο θυμός του δε σημαίνει ότι με παρατάει», ή «Αυτή τη στιγμή δεν την αντέχω, αλλά θα περάσει το κακό, υπομονή», δε βαραίνουν ιδιαίτερα.

Αγχώδης δέσμευση

Στους περισσότερους κάτι θυμίζει αυτός ο τύπος σχέσης. Όταν δημιουργούμε αγχώδη δέσμευση, μας κυνηγά ο φόβος της απόρριψης και της εγκατάλειψης.

Κάθε σχέση, κάθε απόπειρα για σχέση, συνοδεύεται από τον εσώτερο φόβο ότι θα μας απορρίψουν ή θα μας εγκαταλείψουν. Ακόμα κι αν υπάρχει ένα επίπεδο θετικής σκέψης και καμία συνειδητή αντίληψη αυτών των προβλέψεων, οι παρελθούσες εμπειρίες έχουν σχηματίσει μονοπάτια στον εγκέφαλο που ξυπνούν σε κάθε νέα απόπειρα και ενεργοποιούν παλιούς φόβους. Τα μονοπάτια αυτά είναι βαθιά και ασυνείδητα, σε άμεση επαφή με τα κυκλώματα φόβου στον εγκέφαλο.

Συχνά οι καβγάδες προέρχονται από την αγχώδη δέσμευση του ζευγαριού.

Έχετε προσέξει ότι ξεκινάτε καβγά επειδή ο αγαπημένος σας φεύγει ταξίδι, ή όταν είναι απασχολημένος με τη δουλειά του και δεν σας δείχνει ενδιαφέρον;

Έχετε προσέξει ότι τα ζευγάρια μαλώνουν περισσότερο όταν γερνούν;

Σε κάθε μια από αυτές τις περιστάσεις, υπάρχει φόβος ή άγχος ότι ο άλλος μάς εγκαταλείπει, οπότε το αγχώδες άτομο απορυθμίζεται και απορυθμίζει τον σύντροφό του με το διανοητικό καθρέφτισμα. Μοιάζει με την αντίδραση μπροστά στο θάνατο: όποτε ο αγαπημένος φεύγει, ζούμε έναν μικρό θάνατο.

Αν δεν έχουμε σταθερές βάσεις μέσα μας, η αναχώρηση του άλλου προξενεί κατάρρευση και πανικό. Ο φόβος αποσυντονίζει την ικανότητά μας για σταθερή και ουσιαστική σχέση, εν μέρει επειδή μπερδεύει και την εικόνα που έχουμε για εμάς.

Η αγχώδης δέσμευση εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους: καβγαδίζουμε επειδή το αγαπημένο πρόσωπο πάει ταξίδι, ή επειδή η γραμματέας του συντρόφου μας είναι όμορφη, ή όταν επανεμφανίζεται ένας πρώην εραστής.

Σε κάθε περίσταση απειλείται η ασφάλειά μας και γεμίζουμε άγχος. Το πιο μεγάλο πρόβλημα προκύπτει από το γεγονός ότι σπανίως γνωρίζουμε ότι δημιουργούμε αγχώδεις σχέσεις. Έχω ακούσει τις πιο απίθανες δικαιολογίες χωρισμού εξαιτίας του άγχους.

Όταν είναι συνειδητό, τα άτομα βρίσκονται συνεχώς στην «τσίτα», περιμένοντας την προβλεπόμενη απώλεια.

Και πάλι, ακριβώς αυτό που φοβάται κανείς γίνεται πραγματικότητα επειδή καταλαμβάνει το επίκεντρο της σχέσης. «Δε θέλω να χωρίσω όπως οι γονείς μου», λέει κάποιος και φυσικά χωρίζει επειδή ακριβώς το άγχος τού απαγορεύει τη φύση της σχέσης του.

Μια άλλη κατάσταση που έχω συναντήσει συχνά στη δουλειά μου είναι παντρεμένοι με εξωσυζυγικές σχέσεις. Το κάνουν επειδή φοβούνται ότι θα χάσουν τον έλεγχο αν αφοσιωθούν ολοκληρωτικά στο γάμο τους;

Αγχώνονται ότι ο σύζυγος θα τους εγκαταλείψει κι έτσι εγκαταλείπουν πρώτοι; Πώς διαχέεται το άγχος στην υπόλοιπη ζωή τους; Μπορούν αν αφοσιωθούν στη δουλειά τους ή μήπως βυθίζονται απόλυτα, πάλι από το φόβο ότι θα χάσουν τον έλεγχο;

Ωστόσο, μη βιαστούμε να βγάλουμε συμπεράσματα πριν καταλάβουμε τις αιτίες αυτών των συμπεριφορών. Οι απόψεις μας περί σωστού και λάθους βασίζονται κυρίως σε όσα νομίζουμε ότι θα μας πληγώσουν. Αν φοβόμαστε ότι θα χάσουμε κάποιον, είναι λογικό να θέλουμε να διώξουμε αυτό το άγχος.

Για κάποιους λόγους η λύση είναι να παρατήσουν τον άνθρωπο που φοβούνται ότι θα τους εγκαταλείψει. Για άλλους η λύση είναι να καταλάβουν πώς μπορεί οι ίδιοι να προξενούν την απώλεια και να δράσουν πριν συμβεί, ή να κατανοήσουν πως οι φοβίες τους θα συνεχίσουν να δημιουργούν παρεμφερείς σχέσεις και στο μέλλον, εκτός κι αν τολμήσουν να τις δουν κατάματα.

Οι αγχώδεις σχέσεις είναι εξαιρετικά ασταθείς. Συνήθως ο ένας σύντροφος κάνει υπερβολές επίτηδες για να τσεκάρει τον άλλον. Πάντως οι αγχώδεις δεσμεύσεις μπορούν να μετατραπούν σε ασφαλείς, αν αποδεχτούμε ότι θα ζούμε με κάποιο βαθμό ανασφάλειας που συχνά ωφελεί καθώς κρύβει και την περιέργεια για το καινούργιο. Εξάλλου, ζει πραγματικά μόνο όποιος πιστεύει ότι μπορεί να εξελίσσεται, όποιος νιώθει βαθιά μέσα του τη γοητεία της εξερεύνησης.

Το άγχος εμφανίζεται συνήθως όταν ο ένας αισθάνεται ότι απομακρύνεται από τον σύντροφό του γιατί είναι αφηρημένος, ή εάν αρχίζει αν κερδίζει περισσότερα χρήματα, ή όταν υιοθετεί ένα διαφορετικό τρόπο ζωής, ή εάν αποκτά νέους φίλους.

Παρόμοιες αλλαγές μπορεί να εξελιχθούν σε πολύ ανησυχητικές ακόμα κι όταν μοιάζουν ανόητες, επειδή όλοι ξέρουμε πόσο μεταβατικές είναι οι σχέσεις. Οι περισσότεροι έχουμε νιώσει ότι δε θα χάσουμε ποτέ τον σύντροφό μας και ξάφνου μας τραβάει το χαλί κάτω απ’ τα πόδια και καταρρακωνόμαστε.

Αυτή η εμπειρία αρκεί για να φοβόμαστε ότι το ίδιο θα συμβεί και στην επόμενη σχέση, οπότε νιώθουμε διαρκές άγχος. Αυτού του είδους η ένταση μπορεί να αποβεί καταστροφική, εκτός κι αν είναι και οι δύο σύντροφοι ανασφαλείς και δέχονται τον έλεγχο – όμως παράλληλα δημιουργείται μια αίσθηση «φυλάκισης» σε φαύλους κύκλους που όλο και αυξάνεται, άρα πάλι διαλύεται η σχέση.

Είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί η αγχώδης δέσμευση όταν γίνεται συνειδητή και διανοητικά προσβάσιμη με την ψυχοθεραπεία. Όταν όμως το άτομο εξωτερικά δείχνει ήρεμο ενώ εσωτερικά βράζει, παίρνοντας λανθασμένες αποφάσεις, χρειάζεται πολύς καιρός ώστε να διαχειριστεί το άγχος που έκρυβε τόσα χρόνια.

Αποφευκτική δέσμευση

Σ’ αυτή την περίπτωση αποφεύγουμε εντελώς τις δεσμεύσεις επειδή νιώθουμε να απειλούμαστε υπερβολικά από το άγχος. Αντί να αποφεύγουμε μόνο το άγχος, αρνούμαστε κάθε σχέση.

Οι αποφευκτικοί γενικά φοβούνται τις δεσμεύσεις περισσότερο από την αποστασιοποίηση μέσα στη σχέση γιατί αυτή είναι η άμυνά τους, ενώ η αποστασιοποίηση μπορεί μερικές φορές να είναι και παράγωγο μιας ασφαλούς σχέσης.

Όσοι έχουν αυτό το πρόβλημα κρατούν αποστάσεις από τους άλλους και ισχυρίζονται ότι θέλουν την ανεξαρτησία τους.

Φοβούνται πως αν δεθούν θα αποκαλυφθεί η ανάγκη τους για συναισθηματική δέσμευση. Στην εποχή μας αυτή η κατάσταση είναι συνηθισμένη: «Κάνε τον άνετο, μη δείξεις ενδιαφέρον και σε πάρει για απελπισμένο». Τέτοιες φράσεις ακούγονται καθημερινά.

Όμως αυτό είναι μόνο η αρχή. Όταν κάποιος μαζέψει αρκετές απορρίψεις βιώνει τις σχέσεις του με άγχος, σταδιακά θα φτάσει να αντιμετωπίζει προκαταβολικά κάθε σχέση σαν δυσάρεστη και τελικά θα τις αποφεύγει εντελώς. Είναι όπως όταν διαπιστώνουμε ότι κάποια τροφή μας πειράζει – δεν πρόκειται να την ξαναφάμε ποτέ. Το ίδιο συμβαίνει και στις σχέσεις: όποιος αποφεύγει τη δέσμευση, στην ουσία αποφεύγει τα δυσάρεστα συναισθήματα και το άγχος.

Ως αποτέλεσμα, συχνά εμφανίζονται άλλες μορφές άγχους και φοβίες, όπως ο φόβος της μοναξιάς, ο φόβος του μοναχικού θανάτου και ο φόβος της ανούσιας ζωής. Η αποφευκτική τάση εμφανίζεται σε ανθρώπους που βίωσαν ένα βαρύ σοκ, όπως ο θάνατος ενός εραστή ή ενός φίλου.

Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί το άτομο να ζήσει σε ηθελημένη απομόνωση ή να έχει μόνο «παρέα» σαν υποκατάστατο της πραγματικής δέσμευσης. Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι στην παρέα οι άνθρωποι βρίσκονται μεν, αλλά κρατώντας αποστάσεις. Η σχέση στην παρέα κατατρύχεται από το φόβο της μοναξιάς, δεν αναλαμβάνουμε την ευθύνη και το ρίσκο να προχωρήσουμε σε δεσμό.

Κατά βάθος, η αποφευκτική δέσμευση είναι ένας τρόπος να αποφύγει κανείς την απώλεια.

Καθώς ο θάνατος είναι η μοίρα όλων μας, η αποφευκτική δέσμευση εμπεριέχει αυτό το γεγονός. Δηλαδή ο άνθρωπος σκέφτεται: «Αφού έτσι κι αλλιώς θα χάσουμε ο ένας τον άλλον, γιατί να δεσμευτώ;»

Επιπλέον, η μοναχική ζωή είναι μια μέθοδος για μάξιμουμ έλεγχο, αφού έτσι συγκεντρωνόμαστε στον εαυτό μας.

Καθώς η κοινωνία επικεντρώνεται όλο και περισσότερο στη δουλειά, όλοι και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν την αποφευκτική σχέση ή την απόλυτη μοναξιά και ακριβώς γι’ αυτό φτάσαμε να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Η εκλογίκευση της αποχής από τη σχέση προέρχεται ακριβώς από την πίστη στην αποφυγή.

Όμως πάντα υπάρχει δυσφορία στη μοναξιά, και η ανάγκη να κατανοήσουμε τι συμβαίνει. Έχω δει πολλές φορές στη δουλειά μου ανθρώπους που βιώνουν συστηματικά απογοήτευση από τις σχέσεις τους. Συχνά επιλέγουν να περάσουν ένα μεγάλο διάστημα ολομόναχοι επειδή έχουν ηττηθεί από τις εμπειρίες τους.

Τους αρέσει ίσως το κυνήγι, ακόμα και το ζευγάρωμα, όμως νιώθουν παγιδευμένοι στην ιδέα της πραγματικής δέσμευσης. Παρόμοια συμπεριφορά εμφανίζουν και οι διαζευγμένοι. Είναι ικανοί να κάνουν τα πάντα για ν’ αποφύγουν έναν δεύτερο γάμο επειδή θέλουν να αποφύγουν τα αρνητικά συναισθήματα που συσχέτισαν με την έννοια «γάμος».

Η αποφευκτική δέσμευση, όπως και η αγχώδης, είναι πηγή και αποτέλεσμα βαθύτατης μοναξιάς.

 Και οι δύο αποτελούν ανασφαλείς τύπους σχέσης που έχουν σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές παρενέργειες. Όμως πώς σχετίζεται ο φόβος με τις ανασφαλείς δεσμεύσεις και ποιες είναι οι συνέπειές του;

Ωκυτοκίνη: Σύνδεση φόβου και εμπιστοσύνης

Οι φόβοι της εγκατάλειψης και της απόρριψης κρύβουν την ουσιαστική ανικανότητα να πιστέψουμε ότι όλα θα πάνε καλά. Ο φόβος και η εμπιστοσύνη έχουν άμεση σχέση, και πρόσφατες έρευνες της βιολογίας του εγκεφάλου έριξαν περισσότερο φως στο ζήτημα. Το κλειδί είναι ότι για να δεσμευτούμε με ασφάλεια χρειαζόμαστε λίγο φόβο και για να φοβόμαστε λιγότερο πρέπει να εμπιστευόμαστε περισσότερο. Πρόκειται άραγε για μια ανόητη ιδέα; Ή μήπως βασίζεται στη βιολογία;

Για μερικούς η εμπιστοσύνη είναι δύσκολη υπόθεση, ειδικά αν μας έχουν προδώσει επανειλημμένα.

Όμως τι συμβαίνει; Φταίνε οι πληγές της προδοσίας για το γεγονός ότι δεν εμπιστευόμαστε ή μήπως η έλλειψη εμπιστοσύνης φέρνει την προδοσία; Φαύλος κύκλος; Και πως μπορούμε να τον σπάσουμε;

Η έρευνα έδειξε πως, όταν κάποιος έχει μια αυτοματοποιημένη αρνητική αντίδραση, η παροχή ωκυτοκίνης μπορεί να την αντιστρέψει μειώνοντας παράλληλα την ενεργοποίηση της αμυγδαλής. Οπότε, η ωκυτοκίνη μπορεί να σταματήσει τη ρύθμιση του φόβου.

Πώς όμως αυξάνουμε το επίπεδό της για να σταματήσουμε τη ρύθμιση; Με το να βρισκόμαστε με ανθρώπους που εμπιστευόμαστε και μας εμπιστεύονται, καθώς έτσι αυξάνουμε τη δική μας ωκυτοκίνη και μειώνουμε την ενέργεια στα κυκλώματα του φόβου.

Srinivasan S. Pillay, “Life Unlocked” 

(2012) «Νικήστε τους φοβους σας», εκδόσεις Ψυχογιός 

Ο Srinivasan S. Pillay (Σρινιβασάν Πιλέι) είναι ουμανιστής συγγραφέας και πρωτοπόρος επιστήμονας στον τομέα της νευρολογίας του πόνου. Αποφοίτησε με άριστα από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και συνέχισε με μεταπτυχιακά στο Τμήμα Κλινικής Ψυχολογίας στο ίδιο πανεπιστήμιο, όπου πήρε το διδακτορικό του. Έκανε την πρακτική του στο ΜακΛίν, το κορυφαίο ψυχιατρικό νοσοκομείο της Αμερικής αυτή τη στιγμή. Σύντομα έγινε διευθυντής στο Τμήμα Δυσλειτουργιών Άγχους στο ίδιο νοσοκομείο, ενώ τα τελευταία δέκα χρόνια ασκεί ιδιωτικά το επάγγελμα του κλινικού ψυχίατρου-ψυχοθεραπευτή. Έχει πολλά χρόνια πείρας στις νευροεπιστήμες και επιδοτείται συχνά από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, τον Κρατικό Οργανισμό Έρευνας της Σχιζοφρένειας και της Κατάθλιψης, το Κρατικό Ινστιτούτο για τις Εθιστικές Ουσίες και τα Ναρκωτικά. Θεωρεί αποστολή του να συνεισφέρει στην ανθρωπότητα μέσα από το γνωστικό του πεδίο και πιστεύει ακράδαντα πως όλοι μας μπορούμε να ζήσουμε μια καλύτερη ζωή. Το "Νικήστε τους φόβους σας" τιμήθηκε με το Books for Better Life Award για το 2010.

via