Η ικανότητα να ανέχεται κανείς με ισορροπία και ήρεμη ψυχή τις αντιξοότητες είναι ένα στοιχείο που αποδίδεται κατά κανόνα στον φιλόσοφο. Σε αυτό το γράμμα στον Λουκίλιο, ο Σενέκας θυμίζει στον φίλο του ότι στη φύση όλα συμβαίνουν σε σχέση με τη μοίρα που ο άνθρωπος πρέπει να ξέρει να δέχεται. Οι δυσκολίες που συναντώνται στη ζωή είναι όπως η σκόνη και η βροχή που δίχως αμφιβολία συνοδεύουν αυτό το μεγάλο ταξίδι.
Εσύ θυμώνεις και παραπονιέσαι για κάθε δυσκολία-και δεν αντιλαμβάνεσαι ότι το κακό δεν βρίσκεται σε αυτές τις δυσκολίες, αλλά στο γεγονός ότι θυμώνεις και παραπονιέσαι, θέλεις να σου το πω;
Εγώ νομίζω ότι η μοναδική δυστυχία για έναν άνθρωπο είναι να πιστεύει ότι υπάρχει η δυστυχία στη φύση. Εγώ δεν θα μπορούσα να ανεχτώ εμένα την ημέρα που κάτι θα με έκανε ανυπόφορο.
Είμαι άρρωστος; Και αυτό είναι μέρος της μοίρας μου. Έχουν αρρωστήσει οι σκλάβοι, είμαι γεμάτος με χρέη, με κυνηγούν ατυχίες, πληγές, στεναχώριες, φόβοι; Αυτά τα πράγματα συμβαίνουν. Για να το πω καλύτερα: πρέπει να συμβαίνουν. Δεν συμβαίνουν τυχαία, αλλά από θεία βούληση.
Πίστεψε με, αυτά που σου αποκαλύπτω τώρα είναι τα πιο προσωπικά μου αισθήματα. Για όλα τα γεγονότα που μου φαίνονται αντίξοα και επίπονα, ορίστε ο κανόνας που έκανα: δεν υπακούω, αλλά συναινώ στη θεία βούληση- την ακολουθώ αυθόρμητα, όχι από ανάγκη. Δεν θα μου συμβεί ποτέ τίποτα που θα το αντιμετωπίσω με θλιμμένη ψυχή και με εξοργισμένο πρόσωπο- θα πληρώνω πάντα ευχαρίστως τον φόρο μου. Όλα όσα προκαλούν τα βογκητά μας και τους φόβους μας είναι συνεισφορές στη ζωή.
Κι εσύ, αγαπητέ Λουκίλιε, δεν πρέπει να ελπίζεις, ούτε να ζητάς να απαλλαγείς από αυτά. Οι πόνοι στην κύστη σου στέρησαν την ηρεμία σου; Έλαβες γράμματα που δεν ήταν ευχάριστα; Είχες συνεχώς προβλήματα ή, ακόμα χειρότερα, φοβήθηκες για τη ζωή σου; Και δεν ήξερες ότι εσύ, όταν ευχόσουν να φτάσεις στα γηρατειά, ευχόσουν αυτά τα βάσανα; Αυτά τα συναντά κανείς σε μία μακρά ζωή, ακριβώς όπως συναντά κανείς τη σκόνη, τη λάσπη, τη βροχή σε ένα μακρύ ταξίδι.
«Μα εγώ ήθελα να ζήσω αποφεύγοντας αυτές τις ενοχλήσεις».
Είναι μια μαλθακή γλώσσα που δεν είναι αντάξια ενός άντρα. Πάρε όπως θέλεις αυτή την ευχή που σου δίνω με αγάπη, αλλά ανδροπρεπώς: οι θεοί και οι θεές δεν επιτρέπουν να γίνεις ο ευνοούμενος της τύχης. Στην περίπτωση που ένας θεός σού επέτρεπε να επιλέξεις, αναρωτήσου αν θα ήθελες να ζεις σε μία αγορά ή σε έναν καταυλισμό. Και όμως, Λουκίλιε, η ζωή είναι μία στρατιωτική θητεία.
Επομένως, οι άνθρωποι που τους χτυπά η μοίρα και πότε βρίσκονται ψηλά πότε χαμηλά μέσα από επίπονους και κουραστικούς δρόμους και αντιμετωπίζουν εξαιρετικά επικίνδυνες αποστολές, είναι οι θαρραλέοι που πρωτεύουν στη στρατιωτική ζωή. Αντίθετα, αυτοί που ζουν σε μια σάπια αδράνεια και στις ηδονές, ενώ οι άλλοι κουράζονται, είναι σίγουροι όπως τα πιτσουνάκια, αλλά με τίμημα την ατίμωση. Αντίο.
***
Λεύκιος Ανναίος Σενέκας – Επιστολές στον Λουκίλιο,
«Η Ιστορία της Φιλοσοφίας» του Ουμπέρτο Εκο.
