Ιερή Αγάπη Έναντι Βέβηλης Αγάπης (1602-1603) από τον Giovanni Baglione.
Ρομαντική αγάπη, έρωτας! Τι είναι; Μπορούμε να ορίσουμε αυτά τα τόσο όμορφα συναισθήματα; Αναφέρεται στη βαθιά σχέση μεταξύ των συντρόφων, στα έντονα συναισθήματα που τρέφει ο ένας για τον άλλον, στη σωματική και ψυχική επαφή (Acevedo& Aron, 2009). Αρκετοί ερευνητές διαχωρίζουν τις ερωτικές σχέσεις σε ώριμες και ανώριμες, με τις ώριμες να περιλαμβάνουν συναισθηματικό δόσιμο, κάλυψη των αναγκών του συντρόφου, ρομαντισμό και συντροφικότητα. Αυτή η μορφή έρωτα δίνει την ευκαιρία στους συντρόφους να εξελιχθούν και να αναπτυχθούν σαν προσωπικότητες.
Η ανώριμη σχέση από την άλλη περιλαμβάνει την άσκηση δύναμης του ενός προς τον άλλον, κτητικότητα, προστασία, λύπηση και παρεμβατικότητα, δημιουργώντας ένα νοσηρό περιβάλλον για τα μέλη της. Επίσης μπορεί να περιλαμβάνει στοιχεία εμμονής με τον άλλον, άγχος και αίσθημα ότι ο έρωτας είναι ανεξέλεγκτος. Όταν στην ανώριμη, λοιπόν, σχέση υπάρχουν: α) συνεχής ενασχόληση με τη ζωή του άλλου, β) παρεμβατική συμπεριφορά εκτός ελέγχου και γ) αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή κάποιου, τότε μιλάμε για εξάρτηση από τον έρωτα (loveaddiction).
Ιερή και το βέβηλη αγάπη (Μαρία Μαγδαληνή)). Tiziano (1490-1576)
Ο εθισμός στον έρωτα θεωρείται μία διαδικασία εξάρτησης, όπου αρχικά υπάρχει ένα έντονο αίσθημα ευχαρίστησης, αλλά και διαρκούς σκέψης αυτού του συναισθήματος. Το άτομο δηλαδή έχει την ακατανίκητη ανάγκη να είναι μαζί με το αντικείμενο του πόθου του. Η υπερβολική αυτή ανάγκη τελικά οδηγεί σε αρνητικές συνέπειες για το άτομο (Sussman& Ames,2008, Fisher, 2006). Στην ουσία ο ίδιος είναι περισσότερο εστιασμένος στα συναισθήματα που του προκαλεί ο έρωτας, με αποτέλεσμα να γίνεται δυσλειτουργικός. Συνηθισμένες φράσεις που αντικατοπτρίζουν την εξάρτηση αυτή είναι «Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα..», «Δεν είμαι τίποτα, αν δεν έχω εσένα πλάι μου..», «Χωρίς εσένα είμαι μισός άνθρωπος..».
Εκτιμάται ότι 5-10% του πληθυσμού εμφανίζουν εθισμό στον έρωτα, ενώ τα άτομα που τον εμφανίζουν είναι κατά βάση αγχώδη και με ισχυρή την ανάγκη να πιστέψουν στην «ιδανική αγάπη».
Όσον αφορά στην αιτιολογία της εξάρτησης αυτής τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι έχει σχέση με λειτουργίες των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου, οι οποίες είναι παρόμοιες με την επίδραση που έχουν οι ναρκωτικές ουσίες στον εγκέφαλο. Μάλιστα έχει βρεθεί ότι ο εθισμός στον έρωτα μπορεί να είναι ένα υποκατάστατο για ανθρώπους που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών (Yoder,1990).
Ισχυρός παράγοντας για αυτού του είδους της εξάρτηση φαίνεται να είναι τα κοινωνικά πρότυπα. Η κοινωνική μάθηση δηλαδή έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη αυτού του εθισμού, όπως αυτή γίνεται μέσα από τα ΜΜΕ και την κουλτούρα του κάθε λαού. Επιπλέον, οι πιο συχνές υποθέσεις για την αιτιολογία υποστηρίζουν ότι η διαδικασία αυτή ξεκινά στην εφηβεία, μαζί με άλλα προβλήματα συμπεριφοράς, όπως ο πειραματισμός με ουσίες (Peabody, 2005). Οι έφηβοι που παρουσιάζουν αυτό τον εθισμό μπορεί να εξιδανικεύουν τις σχέσεις των ενηλίκων και μπορεί να βιώνουν μια αγχώδη και εξαρτητική συμπεριφορά από τους άλλους. Επιπλέον, κάποιες τυπικές τάσεις που έχουν οι έφηβοι, όπως η εξάρτηση από συνομηλίκους, η εξιδανίκευσή τους, η ερωτική απογοήτευση, όταν είναι πολύ αυξημένες, μπορεί να οδηγήσουν σε εθισμό στον έρωτα ή και σε κατάχρηση ουσιών. Σημαντικό είναι ότι όσο νωρίτερα εμφανιστεί κάτι τέτοιο τόσο πιο ενδεικτικό είναι για άλλες εξαρτήσεις στο μέλλον.
Συσχετίζεται η εξάρτηση από τον έρωτα με άλλες διαταραχές;
Οι Sussman & Ames (2008) περιγράφουν την ανάπτυξη της εξάρτησης από ουσίες σαν τη σχέση με ένα αντικείμενο, που περιλαμβάνει τις αισθήσεις, την επικοινωνία και τις προσδοκίες. Μία αντίστοιχη αναλογία φαίνεται να υπάρχει και στις ερωτικές σχέσεις. Το γεγονός ότι το άτομο μπορεί να συμπεριφέρεται στο αντικείμενο του πόθου του σαν να είναι ναρκωτικό, δείχνει μία αντιστοιχία στις δύο διαταραχές.
Επίσης, ενδέχεται να συσχετίζεται με κάποιες διαταραχές προσωπικότητας, όπως εξαρτητική, δραματική ή ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ή ακόμη και με σεξουαλική εξάρτηση. Κάποιοι ερευνητές εντάσσουν την εξάρτηση αυτή σαν μία καθαρά εξαρτητική συμπεριφορά. Άλλοι ερευνητές τη θεωρούν παρορμητική-καταναγκαστική συμπεριφορά (Wolfe, 2000).
Υπάρχει θεραπεία για την εξάρτηση από τον έρωτα;
Οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την απεξάρτηση από τον έρωτα περιλαμβάνουν βιβλία αυτοβοήθειας, ατομική θεραπεία ή θεραπεία ζεύγους, αλλά και προγράμματα ομαδικής θεραπείας.
Δρ. Θάνος Ε. Ασκητής Νευρολόγος
Iνστιτούτο Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας Δρ Θάνος Ασκητής
Κηφισίας & Θερμοπυλών 2, Χαλάνδρι, Αθήνα
Τηλ: 210 77 89 890
Δωρεάν Συμβουλευτική Γραμμή Σεξουαλικής Υγείας
Δευτέρα – Παρασκευή 10:00-14:00
Τηλ: 210 7.79.79.79
