Σύμφωνα με το Άρθρο 18 της Παγκόσμιας Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, «Όλοι έχουν δικαίωμα στην ελευθερία σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία αλλαγής θρησκείας ή πίστης, και την ελευθερία, είτε ατομικά σε μια κοινωνία με άλλους ανθρώπους είτε δημόσια είτε ιδιωτικά, να εκδηλώνουν τη θρησκεία ή την πίστη αυτή, στη διδασκαλία, την εξάσκηση, την λατρεία και την τήρηση». Ο Ισλαμικός νόμος Shari’a, ενώ ανταμείβει τους λαούς άλλων θρησκειών οι οποίοι προσηλυτίζονται στο Ισλάμ, τιμωρεί τους Μουσουλμάνους οι οποίοι προσηλυτίζονται σε άλλες ιδεολογίες ή θρησκείες. Ένας άνδρας Μουσουλμάνος ο οποίος εγκαταλείπει το Ισλάμ προς χάριν κάποιας άλλης θρησκείας ή ιδεολογίας καλείται «αποστάτης» από τον Ισλαμικό νόμο.
Η τιμωρία που ορίζει ο Ισλαμικός νόμος Shari’a (hadd) γι’ αυτό το «αδίκημα» είναι ο θάνατος. Μια γυναίκα Μουσουλμάνα η οποία διαπράττει αποστασία εξαναγκάζεται, με φυλάκιση ή ξυλοδαρμό, να επιστρέψει στο Ισλάμ...
Μια σύγχρονη περίπτωση η οποία παρουσιάζει ενδιαφέρον ως προς το θέμα της «αποστασίας» είναι η fatwa (θρησκευτική διαταγή) του Αγιοταλλάχ Χομεϊνί το 1989 προς όλους τους Μουσουλμάνους του κόσμου να εκτελέσουν τον Σάλμαν Ρούσντι, τον ινδικής μουσουλμανικής καταγωγής και Βρετανό πολίτη, εξαιτίας του μυθιστορήματος του «Σατανικοί Στίχοι».
Για να φωτίσουμε αυτή την πτυχή του Ισλάμ καλύτερα, θα κάνουμε μια σύντομη εξέταση των επιχειρημάτων του ισλαμικού καθεστώτος του Ιράν γύρω από τη θανατική fatwa στο Σάλμαν Ρούσντι, η οποία παρατέθηκε σε επίσημο βιβλίο των γεγονότων του Ισλαμικού Ηλιακού Ημερολογίου Yed – e Ayam, roydahaye shamsi.
Το ισλαμικό καθεστώς στηρίζει τη fatwa σε τέσσερις λόγους. Ο πρώτος είναι η «φυσική αποστασία» (mortadd-e fetri). Κάποιος ο οποίος έχει γονείς Μουσουλμάνους και θεωρείται ότι έχει γεννηθεί με «Ισλαμική φύση» (fetrat-e eslami), εάν απομακρυνθεί από το Ισλάμ γίνεται «φυσικός αποστάτης» και σύμφωνα με τον Ισλαμικό νόμο Shari’a, υπόκειται σε θανατική ποινή.
Ο δεύτερος λόγος είναι η «εθνική αποστασία» (mortadd-e meli). Εάν κάποιος έχει γεννηθεί από γονείς μη Μουσουλμάνους, πρώτα προσηλυτιστεί στο Ισλάμ και στη συνέχεια το αρνηθεί, θεωρείται «εθνικός αποστάτης» και υπόκειται στην ίδια ποινή με το «φυσικό αποστάτη». Ο Σάλμαν Ρούσντι, από την άποψη του ιρανικού καθεστώτος είναι «φυσικός αποστάτης» και υπόκειται σε θανατική ποινή: «Ο λόγος της ποινής αυτής είναι σαφής. Εάν οι εχθροί του Ισλάμ έχουν τη δυνατότητα να προσβάλουν τα θρησκευτικά ιερά και να το διαδίδουν παντού, δεν θα αργήσει η μέρα που οι θρησκευτικές αξίες των θεϊκών προφητών και ηγετών θα εξαλειφθεί. Και γνωρίζουμε ότι όσο περισσότερη εξοχότητα και αγιοσύνη έχουν οι ηγέτες, τόσο μεγαλύτερος είναι ο ρόλος και η επίδραση που ασκούν στη κοινωνία. Ο Προφήτης του Ισλάμ θα μπορούσε να προσφέρει συγχώρεση, αλλά δεν το έκανε, διότι τέτοιου είδους ενέργειες πλήττουν το Ισλάμ … Από την άλλη πλευρά, εάν κάποιος μπορούσε να γίνει Μουσουλμάνος για μερικές ημέρες και μετά αρνηθεί το Ισλάμ και να πει «πήγαμε και είδαμε το Ισλάμ, ήταν ένα τίποτα!», τότε οι εχθροί του Ισλάμ αποκτούν τη δυνατότητα να επιτύχουν ένα ισχυρό πλήγμα κατά του Ισλάμ». (σ.μ. Απόσπασμα από το Yed – e Ayam).
Ο τρίτος λόγος συνδυάζεται με τους δύο πρώτους λόγους, και αφορά την έκφραση ταπεινωτικών και προσβλητικών λόγων κατά του Προφήτη. Η ενέργεια αυτή καθιστά τον υπεύθυνο ένοχο και υποκείμενο σε θανατική ποινή ανεξαρτήτως εάν κατηγορείται για αποστασία. Για να στηρίξει τη θέση αυτή, το καθεστώς παραθέτει ένα hadith από το όγδοοShi’ I Imam, Sadiq, σύμφωνα με το οποίο «η ποινή για όποιον προσδίδει κακούς χαρακτηρισμούς στον Προφήτη είναι ο θάνατος (qazi)». Όποιος Μουσουλμάνος ο οποίος ακούσει κάποιον να καλεί τον Προφήτη με κακούς χαρακτηρισμούς θα πρέπει, σύμφωνα με τη θέση αυτή, να ενεργήσει άμεσα και να τον σκοτώσει.
Ο τέταρτος λόγος για τη fatwa είναι ο χαρακτηρισμός του βιβλίου του Ρούσντι ως «διεθνής συνομωσία εχθρών του Ισλάμ κατά του Ισλάμ». Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η fatwa του Χομεϊνί κατά του Σάλμαν Ρούσντι δεν αποτελεί παρεκτροπή στην ιστορία του Ισλάμ, κατά την οποία οι Μουσουλμάνοι ηγέτες υπήρξαν ιδιαίτερα εχθρικοί σε κριτικές καλλιτεχνών και διανοουμένων του Ισλάμ. Λέγεται ότι ο Μωάμεθ στην εποχή του έδωσε διαταγή να δολοφονηθούν δύο ποιητές, μια γυναίκα η οποία λεγόταν Άσμα και ένας άνδρας ο οποίος λεγόταν Αμού Αφάκ, οι οποίοι έφτιαχναν ποιήματα τα οποία καταφέρνονταν με σαρκασμό εναντίον του.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΡΘΡΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΕΛΑΧΒΑΡΖΙ «ΙΣΛΑΜ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΔΟΡΚΑΣ», 2000
