Γιατί θυμώνουμε; Ο θυμός είναι ένα βασικό ανθρώπινο συναίσθημα το οποίο κατά καιρούς βιώνεται από όλους μας. Συνήθως θυμώνουμε όταν νομίζουμε ότι κάποιος μας πλήγωσε, μας φέρθηκε άσχημα, μας εκμεταλλεύτηκε ή αντιτάχθηκε στις απόψεις μας ή όταν αντιμετωπίζουμε εμπόδια που μας αποτρέπουν να φτάσουμε τους στόχους μας.
Όπως και όλα τα συναισθήματα, ο θυμός δεν είναι ούτε καλός ούτε κακός. Γεννιόμαστε με αυτόν όπως γεννιόμαστε με τη δυνατότητα να βιώνουμε χαρά, λύπη ή φόβο. Άρα ο θυμός σαν συναίσθημα είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης μας. Ο χρόνιος όμως, έντονος θυμός δεν προσφέρει κάτι θετικό στη ζωή μας και μάλιστα έχει βρεθεί ότι είναι εξαιρετικά ανθυγιεινός. Οι μελέτες δείχνουν ότι όχι μόνο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην επαγγελματική και προσωπική ζωή αλλά και στην υγεία. Υψηλά επίπεδα θυμού σχετίζονται με καρδιαγγειακά προβλήματα, εγκεφαλικά και πρώιμο θάνατο.
Πώς εκφράζουμε το θυμό; Ένας απλός διαχωρισμός της έκφραση του θυμού είναι ο παθητικός θυμός και ο επιθετικός θυμός.
Ο παθητικός θυμός μπορεί να εκδηλώνεται με:
* Μυστικότητα και επιφύλαξη. Αποφυγή οπτικής επαφής, διάδοση κακεντρεχών σχολίων, κουτσομπολιό, ανειλικρίνεια, κλοπές.
* Αυταπάρνηση. Το να είναι κανείς υπερβολικά «καλός» και εμμέσως να υπονομεύει τον εαυτό του, το να αρνείται βοήθεια από τους άλλους αλλά να νιώθει διαρκή απογοήτευση από αυτούς.
* Ψυχολογική χειραγώγηση. Χρήση ψυχολογικών εκβιασμών, ψεύτικα δάκρυα, σεξουαλικούς υπαινιγμούς, υπονόμευση προσώπων που είναι ανώτεροι ιεραρχικά.
* Ψυχαναγκαστική συμπεριφορά. Τελειομανία, επιθυμία να είναι όλα καθαρά και σε τάξη, υπερέλεγχος.
* Συναισθηματική απάθεια. Το να επιδεικνύει κανείς αδιαφορία και απάθεια, το να μην ανταποκρίνεται στο θυμό του άλλου και να προσπαθεί να δραπετεύσει από τα συναισθήματα που νιώθει μέσω εθισμών στο αλκοόλ, τα ναρκωτικά, τη δουλειά ή άλλες ενασχολήσεις.
Ο επιθετικός θυμός εκδηλώνεται με:
* Σκληρότητα, λόγια που πληγώνουν, έλλειψη ευαισθησίας στα συναισθήματα του άλλου.
* Κατηγορίες και σκληρή κριτική
* Προσποίηση, εγωκεντρισμό και αλαζονεία. Για παράδειγμα, το είναι κανείς σνόμπ,να δείχνει δυσπιστία στους άλλους και να μην αποδέχεται ήττες.
* Εκδικητικότητα, αδυναμία συγχώρεσης και πικρία. Δηλαδή όταν κάποιος κρατάει «κακία» και αρνείται να συγχωρέσει ή να ξεχάσει και πράττει με σκοπό να ανταποδώσει τη βλάβη στον άλλο.
* Ευερεθιστότητα, παρορμητικότητα, αναξιοπιστία, επικινδυνότητα. Για παράδειγμα, το να αντιδρά κανείς με τρόπο μη αναλογικό των γεγονότων, το να επιτίθεται άμεσα χωρίς διακρίσεις.
* Μανία, υπερκινητικότητα, νευρικότητα. Για παράδειγμα, το να μιλάει κανείς πολύ γρήγορα, να τρέχει με υπερβολική ταχύτητα, το να κάνει τα πράγματα πολύ γρήγορα.
Πώς γίνεται να απαλλαγούμε από το θυμό; Πρώτα απ’ όλα ανακαλύψτε, εάν δεν το γνωρίζετε ήδη, για ποιό λόγο είστε θυμωμένοι. Ποιά είναι η πραγματική αιτία πέρα απ’ όλες τις αφορμές που προκαλεί το θυμό σας; Ποιές ανάγκες σας δεν καλύπτονται; Ποιός είναι υπεύθυνος γι` αυτό;
Σκεφτείτε ποιές είναι οι συνέπειες του θυμού σας. Κάντε μια λίστα με τα πράγματα τα οποία θεωρείτε ότι κερδίζετε με το να παραμένετε θυμωμένοι.
Ποιά από αυτά, συμβάλλουν στο να έχετε μια αίσθηση ψυχικής ισορροπίας;
Συγχωρήστε. Η πράξη της συγχώρεσης είναι εξαιρετικά δύσκολη για όσους νιώθουν το συναίσθημα του θυμού να τους κατακλύζει. Ο θυμός συνήθως συνδυάζεται με την ανάγκη της εκδίκησης ή τουλάχιστον την ανάγκη να βρούμε το δίκιο μας, να αποδειχθούμε «σωστοί» και να αποδείξουμε στους άλλους ότι έκαναν λάθος που μας αδίκησαν. Είναι δύσκολο να νικήσουμε το εγωιστικό αυτό κομμάτι μας και να συγχωρήσουμε.
Όμως, η συγχώρεση είναι στην πραγματικότητα ένα σίγουρο μονοπάτι προς την απελευθέρωση μας από το θυμό.
Προσπαθήστε να βρείτε μια λύση για το θέμα που σας θυμώνει, όταν αυτό είναι δυνατό. Προσπαθήστε να προσεγγίσετε το συνομιλητή σας χωρίς την πρόθεση «να βγείτε από πάνω» ή να αποδείξετε πόσο δίκιο έχετε. Αποφύγετε τις κατηγορίες και την κριτική γιατί συχνά εκλαμβάνονται από τον άλλο σαν επίθεση παρατείνοντας το επικοινωνιακό πρόβλημα που μπορεί να υπάρχει.
Δοκιμάστε να κρατήσετε ένα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης. Κάθε βράδυ, πριν πάτε για ύπνο, σημειώστε τρία πράγματα που πήγαν καλά ή σας έκαναν να νιώσετε θετικά κατά τη διάρκεια της μέρας σας. Όσο αρνητικά κι αν μοιάζουν τα πράγματα στη ζωή καμιά φορά, πάντα θα υπάρχει κάτι για το οποίο να μπορούμε να πούμε ευχαριστώ. Πώς η ευγνωμοσύνη μπορεί να σας βοηθήσει να ξεπεράσετε το θυμό; Απλά μετακινώντας την προσοχή σας από όλα αυτά τα οποία σας ενοχλούν σε ο,τι θετικό συμβαίνει, υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι δεν είστε μόνο «αδικημένοι» αλλά και δικαιωμένοι.
Όσον αφορά την άμεση αντιμετώπιση ενός ξεσπάσματος θυμού, όταν αντιληφθείτε ότι είστε θυμωμένοι, προσπαθήστε κατ` αρχάς να χαλαρώσετε το σώμα σας, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στους μύες εκείνους του σώματος σας που είναι πιο τεταμένοι. Δοκιμάστε να αναπνεύσετε αργά από το διάφραγμα. Χαλαρώστε και εισπνεύστε από τη μύτη γεμίζοντας με αέρα την κοιλιά σας σα μπαλόνι. Κρατήστε για λίγο την αναπνοή σας και εκπνεύστε αργά από το στόμα. Επαναλάβετε για 5-10 λεπτά. Η διαφραγματική αναπνοή έχει χαλαρωτική επίδραση στο σώμα και μπορεί να σας βοηθήσει να απαλύνετε τα σωματικά συμπτώματα του θυμού.
Μαρία Μεραμβελιωτάκη-Simon
