Στην ουσία πρόκειται για συστροφή του σπερματικού τόνου.
Πρόκειται για τη συχνότερη οξεία ουρολογική πάθηση στα παιδιά και τους εφήβους. Απαντάται με συχνότητα περίπου 1/4.οοο αλλά μπορεί να παρατηρηθεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Διακρίνεται σε 2 κατηγορίες:
Εξωελυτροειδική και Ενδοελυτροειδική.
α) Εξωελυτροειδική: απαντάται στα νεογνά , ακόμη και στην ενδομήτριο ζωή. Ο όρχις μαζί με τον περιβάλλοντα ελυτροειδή χιτώνα και τμήμα του σπερματικού τόνου συστρέφονται.
β) Εξωελυτροειδική: συμβαίνει εντός του ελυτροειδούς χιτώνα, χωρίς τη συμμετοχή του τελευταίου. Απαντάται συχνότερα στην προεφηβική και εφηβική ηλικία αλλά και στους ενήλικες.
Παθογένεια:
Στην παθογένεια της νόσου εμπλέκονται:
1. Η δυσμορφία τύπου "πλήκτρου καμπάνας" κατά την οποία ο ελυτροειδής χιτώνας καλύπτει πλήρως τον όρχι, την επιδιδυμίδα και το περιφερικό τμήμα του σπερματικού τόνου, αντί να καλύπτει μόνο το πρόσθιο και τα πλάγια τοιχώματα του αδένα, επιτρέποντας τη σύναψη της οπίσθιας επιφάνειάς του με το όσχεο και τον οίακα. Έτσι, επί της ελλείψεως της στήριξης του όρχεως, ο οποίος και αιωρείται ωσαν πλήκτρο καμπάνας, ο όρχις είναι ιδιαίτερα επιρρεπής στη συστροφή.
2. Η επιμήκυνση του μεσορχίου, κατά την οποία ο όρχις απομακρύνεται από την επιδιδυμίδα, γεγονός που καθιστά ευκολότερη τη συστροφή πέριξ του άξονός του.
3. Η σύσπαση του κρεμαστήρα, ο οποίος και εισέρχεται με λοξή φορά στο σπερματικό τόνο. Έτσι η συστροφή γίνεται προς τα μέσα.
Κλινική εικόνα:
Συνήθως θορυβώδης με αιφνίδια εγκατάσταση πόνου στον πάσχοντα όρχι, διόγκωση του οργάνου, ερυθρότητα του οσχεόυ. Μπορεί να ακολουθήσει κοιλιακό άλγος, έμετοι και ναυτία.
Στα βρέφη, παρατηρείται έντονο κλάμα, δίπλωμα ποδιών στην κοιλιά και έμετοι.
Φυσική εξέταση:
Επώδυνο ημιόσχεο, τόσο που πολλές φορές δεν επιτρέπει τον εξεταστή να το ψηλαφήσει.Εάν του επιτραπεί, αναδεικνύεται η διόγκωση του όρχεως και δίδεται η αίσθηση ότι ο όρχις έχει τραβηχτεί προς το βουβωνικό πόρο. Στα αρχικά στάδια η επιδιδυμίδα μπορεί να ψηλαφηθεί, σε ανώμαλη θέση, αλλά αργότερα δεν μπορεί να γίνει ο διαχωρισμός από τον όρχι.
Κατά την ανύψωση του όρχεως, ο πόνος δεν υφίεται (σημείο του Prehn) σε αντίθεση με την επιδιδυμίτιδα π.χ.
Επίσης μετά τον ήπιο απτικό ερεθισμό της εσωτερικής επιφάνειας του σύστοιχου μηρού, παρατηρείται κατάργηση του αντανακλαστικού του κρεμαστήρα (φυσιολογικά θα πρέπει να συσπασθεί και να ανέβει ο όρχις προς τα πάνω)
Διαφοροδιάγνωση:
* οξεία επιδιδυμίτιδα (σπάνια κατά την εφηβεία)
* μεταπαρωτιδική ορχίτιδα
* τραύματα
* περιεσφιγμένη βουβωνοκήλη
* υδροκήλη
* όγκοι του όρχεως
* συστροφή της υδατίδας κύστη του Morgagni
* ιδοπαθές οίδημα οσχέου
Σημαντική βοήθεια μπορεί να δώσει το έγχρωμο Doppler του οσχέου (αναδεικνύει μειωμένη ή και απούσα αιματική ροή) και το σπινθηρογράφημα με τεχνήτιο το οποίο και αναδεικνύει πλήρη απουσία αιμάτωσης.
Προβλήματα μπορεί να προκύψουν εάν συνυπάρχει μια λοιμώδης νόσος, αν πρόκειται για έκτοπο όρχι, αν προυπήρξε τραυματισμός του οσχέου.
(Συστροφή όρχη στο χειρουργείο: Παρατηρούμε την νέκρωση του όρχη απ' την ισχαιμία λόγω της συστροφής)
Αντιμετώπιση:
Η συστροφή του όρχεως είναι μια κατάσταση η οποία απαιτεί επείγουσα αντιμετώπιση. Μπορεί να επιχειρηθεί μηχανική ανάταξη, αλλά ως επί το πλείστον η αντιμετώπιση είναι χειρουργική και θα πρέπει να οδηγηθεί ο ασθενής στο χειρουργείο το συντομότερο δυνατό. Από τη βιβλιογραφία έχει αποδειχθεί ότι αν γίνει ανάταξη μέασ σε 5 ώρες από τη συστροφή τότε ο όρχις έχει 83% πιθανότητα να σωθεί. Το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 70% αν γίνει σε 10 ώρες και στο 20% αν γίνει στις 12 ώρες. Επίσης ο βαθμός της συστροφής επηρεάζει την επιβίωση του όρχι (όσες περισσότερες φορές περιελίσσεται ο όρχις περί του άξονά του τόσο μειώνεται η επιβίωση)
Κατά τη χειρουργική αντιμετώπιση διανοίγεται το πάσχον ημιόσχεο και γίνεται ανάταξη της συστροφής. Ο όρχις περιελίσσεται ανάστροφα της φοράς της συστροφής και καθηλώνεται ούτως ώστε να μην είναι δυνατή η εκ νέου συστροφή του (ορχεοπηξία).
Μερικοί συγγραφείς προτείνουν και την προληπτική καθήλωση του ετερόπλευρου όρχεως μιας και οι παράγοντες που οδήγησαν στη συστροφή του πάσχοντες ισχύουν μάλλον και για τον άλλο όρχι.
Επιπλοκές:
* Απώλεια του όρχι (αν ο ασθενής προσέλθει αρκετά αργά τότε μπορεί ο όρχις να έχει υποστεί ανήκεστη βλάβη από την ισχαιμία λόγω της συστροφής με αποτέλεσμα να μην είναι πλέον βιώσιμος και να απαιτηθεί η εξαίρεσή του). Μερικοί συγγραφείς προτείνουν τη διατήρηση του όρχι λόγω της παραγωγής από τα εναπομείναντα κύτταρα του Leydig τεστοστερόνης.
* Στειρότητα (λόγω βλάβης των σπερματικών κυττάρων)
Συμπέρασμα:
Η συστροφή του όρχι αποτελεί μια επείγουσα ουρολογική πάθηση η οποία και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Η έγκαιρη ανάταξη αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης του όρχι και μειώνει τις επιπτώσεις στη γονιμότητα. Ο ουρολόγος πρέπει να διαφοροδιαγνώσει την πάθηση από άλλες φλεγμονώδεις και μη παθήσεις και επί αμφιβολίας οφείλει να προβεί σε χειρουργική διερεύνηση του πάσχοντος ημιοσχέου.
Aντωνακάκης Ε. Σωκράτης
Γενικός Χειρουργός
Πηγάδια Καρπάθου
τηλ. 6974 139 931
