Τα ζώα είναι ευτυχισμένα όσο έχουνε καλή υγεία και αρκετή τροφή. Νιώθει κανείς αυθόρμητα πως και για τα ανθρώπινα όντα θα έπρεπε να ισχύει το ίδιο, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό δε συμβαίνει στην εποχή μας. Αν εσείς ο ίδιος αισθάνεσθε δυστυχισμένος, δεν θα σας είναι δύσκολο να παραδεχτείτε πόσοι από τους φίλους σας είναι το ίδιο δυστυχισμένοι. Και όταν θα έχετε εξετάσει τους φίλους σας, προσπαθήστε να μάθετε την τέχνη να διαβάζετε τα πρόσωπα. Κάνετε τον εαυτό σας ευαίσθητο δέκτη στις ψυχικές καταστάσεις εκείνων που συναναστρέφεστε καθημερινά στη ζωή σας.
«Πάνω σε κάθε πρόσωπο διακρίνω μια ουλή, ουλή αδυναμίας, ουλή πόνου και δέους», έγραφε ο Μπλέϊκ. Μόλο που οι περιπτώσεις τους είναι διαφορετικές, θα βρείτε παντού ανθρώπους δυστυχισμένους.
Οι ψυχολογικές αιτίες της δυστυχίας είναι πολλές και ποικίλες. Μα όλες τους έχουν έναν κοινό παράγοντα. Ένας συνηθισμένος τύπος δυστυχισμένου ανθρώπου είναι εκείνος που επειδή στερήθηκε στα νιάτα του μια ομαλή φυσιολογική ικανοποίηση, καταλήγει να εκτιμά αυτή την ικανοποίηση περισσότερο από κάθε άλλη. Έτσι έχει αποτυπωμένη στη ζωή του μια κατεύθυνση ολότελα μονόπλευρη επιμένοντας με πάθος στο να «βγάλει το άχτι του» αδιαφορώντας για τα μέσα που θα μεταχειριστεί για τον σκοπό αυτό.
Ύστερα από την ανησυχία, ο φθόνος είναι μια από τις πιο δυνατές αιτίες δυστυχίας. Ο φθόνος είναι, νομίζω, ένα από τα πιο γενικά και πιο βαθιά ριζωμένα στον άνθρωπο πάθη. Το συναντάμε συχνά στα βρέφη κάτω του ενός έτους και πρέπει να αντιμετωπίζεται με πολλή λεπτότητα και τρυφερότητα από τους παιδαγωγούς.
Είναι η ευτυχία ακόμη δυνατή
Η ευτυχία είναι δύο ειδών, με όλο που υπάρχουν και ενδιάμεσες διαβαθμίσεις. Τα δύο βασικά είδη που εννοώ θα μπορούσαν να καθοριστούν ως η γνήσια κι η ψεύτικη ευτυχία, ή ως η πνευματική και κτηνώδης, ή ως η ευτυχία του πνεύματος και η ευτυχία της σάρκας… Ίσως ο απλούστερος τρόπος να περιγράψει κανείς τη διαφορά ανάμεσα στα δύο βασικά είδη ευτυχίας είναι να πει ότι το ένα είναι προσιτό για κάθε άνθρωπο και το άλλο μόνο για κείνους που απολαμβάνουν να διαβάζουν και να γράφουν.
«Όσο περισσότερα είναι τα ενδιαφέροντα ενός ανθρώπου, τόσο περισσότερες δυνατότητες ευτυχίας έχει και τόσο λιγότερο βρίσκεται στο έλεος της μοίρας, αφού μπροστά του ανοίγεται πλήθος επιλογών.
Το μυστικό της ευτυχίας είναι αυτό: πλάτυνε όσο μπορείς περισσότερο τα ενδιαφέροντά σου και κάνε τις αντιδράσεις σου προς τα πράγματα και τα πρόσωπα που σ’ ενδιαφέρουν όσο γίνεται φιλικές παρά εχθρικές.
Bertrand Russell
