Το ποίημα στα Αγγλικά έχει ωραιότατη ομοιοκαταληξία που δεν είναι δυνατόν να διατηρηθεί σε μεταγλώττιση. Επιδίωξα -κατά το δυνατόν- να το μεταφράσω πιστά, να μην φύγω από το «γράμμα», αλλά – οπωσδήποτε - και από το πνεύμα (το νόημα) του “εκκεντρικού” συγγραφέα του.
Παναγιώτης Γιαβής
A Satyr against Reason and Mankind.
/ By John Wilmot, Earl of Rochester.
«Αν ήμουν πνεύμα ελεύθερο……ωστόσο με προσωπικό κόστος, είμαι ένα απ’ αυτά τα παράξενα, τερατώδη πλάσματα που λέγεται άνθρωπος…… να διαλέξω για λογαριασμό μου, τι είδους σάρκα και αίμα θα ‘θελα να φορέσω, θα διάλεγα να ήμουν σκυλί, ή μαϊμού, ή αρκούδα, ή ο,τιδήποτε άλλο εκτός από ‘κείνο το ξιπασιάρικο ζώο, που τόσο φαντάζει περήφανο για το μυαλό που -δήθεν- κουβαλά.
Οι αισθήσεις του είναι πολύ ακαθόριστες, και ο άνθρωπος επινόησε μια έκτη, για να διαψεύδει τις άλλες πέντε. Και πρωτύτερα από τη σιγουριά του ενστίκτου του, θα προτιμήσει τη “Λογική (Reason)” του, που πέντε φορές έναντι μιας, κάνει λάθος. Τη “Λογική”, μια αυταπάτη (ignis fatuus) του νου, που αφήνοντας το φως της φύσης πιο πίσω απ’ το συναίσθημα, αδιάβατους κι’ επικίνδυνα στροβιλώδεις δρόμους παίρνει και εν μέσω σφαλερών, βαλτωδών κι αγκαθωτών μονοπατιών, διαβαίνει.
Ενώ, ο κάθε παραπλανημένος οπαδός ενός δόγματος σκαρφαλώνει με κόπο τα βουνά απ’ τις σκοτούρες που μάζεψε στο κεφάλι του, παραπαίοντας από σκέψη σε σκέψη, πέφτοντας με το κεφάλι κάτω σαν να πνίγεται μέσα στο ατέλειωτο πέλαγος της αμφιβολίας, τα βιβλία τον σηκώνουν για λίγο και τον κάνουν να δοκιμάσει να κολυμπήσει με το σωσίβιο της φιλοσοφίας, ελπίζοντας να προφτάσει το φως, που όλο του ξεφεύγει.
Βαριά η ομίχλη που χοροπηδά στη λαμπερή ματιά του, μέχρι κι’ αυτή να τελειώσει και να τον αφήσει σε αιώνια νύχτα. Στο τέλος, τα γερατειά και η νομοτέλεια των πραγμάτων, χέρι-χέρι, τον οδηγούν στο θάνατο και τον κάνουν να καταλάβει, μετά από μια τόσο επώδυνη και μακρά αναζήτηση, ότι όλη η ζωή του ήταν ένα λάθος. Γεμάτη βρωμιά η “λογική μηχανή” κείτεται άψυχη. Αυτός άψυχος, που ήταν τόσο υπερήφανος, τόσο πνευματώδης και τόσο σοφός.
Η υπεροψία του τον τέλειωσε, όπως οι απατεώνες τσαλακώνουν τα κορόιδα τους, και τον έκανε “μπαλάκι”, για να καταλήξει ένας φουκαράς. Η σοφία του κατέστρεψε την ευδαιμονία του, στη προσπάθεια του να γνωρίσει τον κόσμο που θα ‘πρεπε ν’ απολαύσει. Και αυτή η ευφυΐα του, ανωφελής υπήρξε. Μια κούφια επιτήδευση ήταν, για να γίνεται ευχάριστος σε άλλους, με δικό του κόστος.
Γιατί τους εξυπνάκηδες, σαν τις κοινές πόρνες τις μεταχειρίζονται. Πρώτα τις απολαμβάνουν κι’ έπειτα τις κλωτσούν έξω απ’ τη πόρτα. Μια απόλαυση που πέρασε, συνιστά οχληρή υπόθεση, γιατί φοβίζει αυτόν που την γεύτηκε, με τους μπελάδες που θα την διαδεχτούν. Οι πνευματώδεις γυναίκες και άνδρες είναι επίφοβοι και είναι πάντα επικίνδυνο να θαυμάζεις ανόητους ανθρώπους. Η τέρψη σαγηνεύει, όμως, όταν οι εξυπνάκηδες θριαμβεύουν, δεν είναι επειδή τους αγαπάμε, αλλά επειδή έχουν κάποιο χάρισμα. Και πάντα αυτοί ό,τι φοβούνται μεσ’ στη καρδιά τους, το μισούν.
Μα τώρα - νομίζω - μια επίσημη πομπή γενειοφόρων (εννοεί πομπή ιερέων) με καλεί στο καθήκον: Ελάτε κύριε - Είμαι έτοιμος!
Έπειτα και με τη άδεια σας (απευθύνεται στους αναγνώστες του), να ξέρετε ότι ο,τιδήποτε γράφεται ενάντια σ’ αυτή τη κοροϊδία, το θόρυβο, τη πονηράδα που ονομάζεται “πνεύμα”, μ’ αρέσει υπερβολικά. Όμως φροντίστε σ’ αυτό το σημείο να μην μου είστε τόσο αυστηροί. Ίσως η μούσα μου να ήταν πιο κόσμια εδώ σ’ αυτό το σημείο, γιατί δηλώνω ότι μπορώ να είμαι πολύ οξύς, πάνω σε “πνεύμα” που σιχαίνομαι μ’ όλη μου τη καρδιά και που θα ‘θελα να το εντάξω σε κάποιο άλλο δηκτικό μου δοκίμιο. Όμως η μεγάλη σας απάθεια με κάνει να παραμείνω, την δε πλημμυρίδα του μελανιού (εννοεί την πένα) μου στρέφει σ’ άλλο δρόμο.
Ποια οργή βράζει μέσα στο εκφυλισμένο μυαλό σας για να σας οδηγεί στη Λογική και τον Ανθρωπισμό; (To make you rail at Reason and mankind?).
Ευλογημένε, ένδοξε άνθρωπε! Που για σένα μόνον, με ουράνια καλοσύνη, μια αιώνια ψυχή σου έχει δοθεί γενναιόδωρα; Για τον οποίον άνθρωπο ο μεγάλος Δημιουργός έδωσε τέτοια φροντίδα, ώστε να τον κάνει “κατ’ εικόνα και ομοίωση” του. Κι αυτό το λαμπρό δημιούργημα, περιβλήθηκε με απαστράπτοντα “Λόγο/ορθολογισμό (Reason)”, προκειμένου να εξυψώσει τη φύση του υπεράνω του κτήνους.
Τον “Λόγο (Reason)”, που με την υψηλή επήρεια που διαθέτει, μας κάνει να ανεβαίνουμε πιο ψηλά από την “Aίσθηση της Ύλης (material sense)”, να βυθιζόμαστε μέσα στα Μυστήρια, μετά ν’ ανυψωνόμαστε και διατρυπούμε τα φλογισμένα όρια του σύμπαντος, να ερευνούμε τον ουρανό και την άβυσσο, τον παράδεισο και τη κόλαση, να βρίσκουμε τι γίνεται εκεί, και να δίνουμε στο κόσμο τις πραγματικές αιτίες ελπίδας και φόβου του.
Κράτα δυνατέ άνθρωπε - φωνάζω - όλα αυτά που ξέρουμε από την αξιολύπητη πένα του Ingelo, από το προσκύνημα του Patrick, από τους μονόλογους του Sibbes. {Σημ: Ο Nathaniel Ingelo, ο Simon Patrick, συγγραφέας του ‘The Parable of the Pilgrim’ (Η παραβολή του προσκυνητή) και ο Richard Sibbes, ήσαν συγγραφείς λαϊκών θρησκευτικών έργων}.
Όμως, γι’ αυτήν ακριβώς την πολύ σοβαρή αιτία, περιφρονώ αυτό το υπερφυσικό δώρο που κάνει τον ασήμαντο ανθρωπάκο να σκέπτεται ότι είναι μια εικόνα του Απείρου, συγκρίνοντας τη σύντομη ζωή του, κενή κατά τα άλλα, με το Αιώνιο και το Ευλογημένο. Τον πολυάσχολο άνθρωπο - αινιγματικό αναδευτήρα αμφιβολίας, που πλαισιώνει βαθιά μυστήρια και έπειτα τ’ αποκαλύπτει, παραγεμίζοντας τα, με έξαλλα πλήθη σκεπτόμενων ανόητων, απόφοιτων απ’ αυτά τα αξιοσέβαστα φρενοκομεία, κολλέγια και σχολεία.
Πάνω σ’ όποιου τα φτερά μπορεί να σταθεί κάθε κοιλαράς μεθύστακας, φτάνει μέχρι τα όρια του απεριόριστου σύμπαντος, όπως οι μαγικές αλοιφές κάνουν μια γριά μάγισσα ικανή να πετά και να κρατά ένα σακατεμένο ψοφίμι στο μέσο τ’ ουρανού.
Και η εξουσία, που η δουλειά της βρίσκεται στις μωρολογίες και τ' ακατόρθωτα! Αυτή έκανε ένα εκκεντρικό φιλόσοφο να προτιμά να ζει μέσα στο πιθάρι του, παρά σ’ ένα άνετο χώρο (εννοεί τον Διογένη τον κυνικό). Βέβαια έχουμε και σύγχρονους μονάζοντες δανδήδες, που αποσύρονται για να σκεφθούν την “Αιτία (των πραγμάτων)”, την οποία εντούτοις τίποτα απολύτως δεν χρειάζονται.
Ωστόσο, δίνονται ιδέες για κυβερνητικές δράσεις. Όπου παύει η δράση, οι σκέψεις καταλήγουν ανεφάρμοστες. Η σφαίρα δράσης μας είναι “ευτυχία ζωής” και όποιος σκέφτεται πέραν αυτού, σκέφτεται σαν γάιδαρος. Έτσι, ενάντια στους ψεύτικους συλλογισμούς που ψέγω, αναγνωρίζω την σωστή λογική, μόνη που θα υπάκουα. Τον “λόγο (την λογική)”, ο οποίος ξεχωρίζει εν μέσω των αισθήσεων και έπειτα δίνει σ’ εμάς τους κανόνες του καλού και του κακού. Αυτός περιορίζει τις επιθυμίες και αναμορφώνει τη βούληση, ώστε πιο πολύ σε σφρίγος να μας κρατά, και όχι να μας σκοτώνει.
Όμως, η δική σας λογική, ω άνθρωποι, σας εμποδίζει από το να σας είναι αρεστή η δική μου βοήθεια. Η επανάληψη των επιθυμιών σας θα επιφέρει καταστροφή. Η δική μου λογική είναι φίλος μου, η δική σας είναι μια απάτη. Η πείνα προκαλεί κι η λογική μου, μου επιβάλλει να φάω. Αντίθετα μ’ εσάς, που η όρεξη σας, σας ξεγελά: Αυτή σας ζητά φαγητό και σεις απαντάτε: “Τι ώρα είναι;”. Αυτή η απλή διαφοροποίηση, κύριε, επιβεβαιώνει την αμφιβολία σας. Δεν περιφρονώ την αληθινή λογική, αλλά τη ψεύτικη δική σας.
Συνεπώς, νομίζω, η “Λογική (reason)” είναι σωστή για τον άνθρωπο, ασφαλώς. Ποτέ αυτό δεν θα το αναιρέσω. Υπερασπιστείτε την αν δύνασθε, για τη όλη υπερηφάνεια και την φιλοσοφία της.
Αυτό ισχύει ακόμα και για τα πραγματικά κτήνη στο δικό τους βαθμό, σαν κατ’ ελάχιστον λογικά που είναι κι’ αυτά, πάντως μακράν περισσότερο απ’ τον άνθρωπο. Αυτά τα πλάσματα είναι τα σοφότερα, γιατί πετυχαίνουν, με τους ασφαλέστερους τρόπους, τους σκοπούς στους οποίους στοχεύουν.
Εάν λοιπόν ο jowler (Σημ: ράτσα κυνηγόσκυλου) ξετρυπώνει και σκοτώνει λαγούς καλλίτερα απ’ ότι ο Meres (Sir Thomas Meres, Άγγλος κοινοβουλευτικός άντρας) εξασφαλίζει έδρες στις επιτροπές, μολονότι ό ένας είναι μια εξέχουσα πολιτική προσωπικότητα και το άλλο δεν είναι παρά ένα κυνηγόσκυλο, ο jowler - δικαιότατα - θα βρεθεί σοφότερος.
Βλέπετε εδώ πόσο μακριά εκτείνεται η ανθρώπινη σοφία! Κατόπιν δείτε αν η ανθρώπινη φύση επιφέρει αλλαγές, και ποιων οι αρχές είναι οι πλέον γενναιόδωρες και σωστές και σε ποιες ηθικές αρχές θα ‘πρεπε να δείχνατε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη.
Κρίνετε τον εαυτό σας από ένα τεστ που θα σας κάνω: Ποιο είναι το πιο χαμερπές πλάσμα: Ο άνθρωπος ή το ζώο; Πουλιά τρέφονται με πουλιά, ζώα με κάθε άλλο θήραμα, μα μόνο ο άγριος άνθρωπος προδίδει τον άνθρωπο. Πιεζόμενα από την ανάγκη να τραφούν σκοτώνουν τα ζώα, όμως άνθρωπος ξεπαστρεύει άνθρωπο, για να μη βλαφτεί ο ίδιος. Με τα δόντια και τα νύχια, που απ’ τη φύση τους είναι αρματωμένα, τα ζώα κυνηγούν αυτά που η ίδια η Φύση τους προσφέρει προς ικανοποίηση της όρεξης τους.
Όμως ο άνθρωπος με χαμόγελα, αγκαλιάσματα, φιλία, παινέματα, -απάνθρωπα-, προδίδει τη ζωή του συνανθρώπου του. Με ηθελημένους πόνους απεργάζεται τη δυστυχία του, όχι από αναγκαιότητα, αλλά από φαυλότητα.
Για την πείνα ή για την συνεύρεση τους μάχονται και πασχίζουν τα ζώα, την ίδια ώρα που ο αξιολύπητος άνθρωπος από το φόβο του είναι -ακόμα- οπλισμένος. Γιατί από φόβο φέρει όπλα και είναι τα όπλα που φοβάται, από φόβο σε φόβο συνεχώς προδομένος. Ο άθλιος φόβος είναι η πηγή απ’ όπου προέρχονται τα μεγαλύτερα του πάθη.
Η καυχησιάρικη περηφάνια του κι η ακριβοπληρωμένη υπόληψη του, όπως και η λαγνεία της εξουσίας, στην οποία είναι τόσο υποδουλωμένος, ώστε μόνο γι’ αυτήν αποτολμά να φαίνεται γενναίος, και για χάριν της οποίας έχουν σχεδιαστεί τα ποικίλα έργα του. Αυτή τον κάνει γενναιόδωρο, καταδεκτικό, κι ευγενικό, και εξ αιτίας της υφίσταται τόσα βάσανα, προκειμένου να δείχνει ως ένας διαλογιζόμενος σοφός. Ακόμα, χάριν αυτής, αναγκαστικά κατευθύνει τις ενέργειες του σε μασκαριλίκια, οδηγώντας μια ανιαρή ζωή στη δυστυχία κάτω από επίπονη, ποταπή υποκρισία.
Κοιτάξτε στο βάθος του αχανούς σχεδίου του, όπου η ανθρώπινη σοφία, δύναμη και δόξα ενώνουν το καλό που πράττει με το κακό που υπομένει. Και όλα από φόβο για να αισθανθεί τον εαυτό του σίγουρο. Πρώτα για την αυτοπεποίθηση του, έπειτα για τη φήμη που λαχταρούμε. Όλοι οι άντρες θα λογίζονταν άτιμοι, αν αυτά τ’ αψηφούσαν.
Και η εντιμότητα, απέναντι στη λογική των κοινών ανθρώπων! Οι άνθρωποι πρέπει να γίνουν απατεώνες, προκειμένου να υπερασπιστούν το εαυτό τους. Ω Ανθρώπινη δολιότητα! Αν νομίζετε ότι μεταξύ γνωστών κατεργάρηδων γίνεται σωστό το παιχνίδι στη πλατεία, κάνετε λάθος. Ούτε μια μισή αλήθεια μπορεί να σώσει την υπόληψη σας. Όλοι οι παλιάνθρωποι θα συμφωνήσουν να σας αποκαλέσουν και ‘σας απατεώνα. Αδικημένος θα ζήσει, χλευασμένος και καταπιεσμένος, όποιος τολμά να είναι λιγότερο φαύλος απ’ τους υπόλοιπους.
Έτσι, κύριε, βλέπετε τι λαχταρά η ανθρώπινη φύση! Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι δειλοί και όλοι οφείλουν να γίνουν κατεργάρηδες. Η διαφορά έγκειται, όσο μακριά μπορώ να δω, όχι στην ουσία του πράγματος καθαυτή, αλλά στο βαθμό συγκρίσεως. Και όλο το θέμα της συζήτησης είναι τελικά: Τίνος η απατεωνιά έχει μεγαλύτερη πέραση. Όλ’ αυτά με αγανάκτηση τα αποδίδω σ’ αυτούς που μέσα σ’ ένα κόσμο αλαζονικό υποκρίνονται, σ’ αυτούς που παραφουσκωμένοι από εγωιστική ματαιοδοξία μηχανεύονται κάλπικες ελευθερίες, ιεροπρεπείς απάτες, και επίσημες κρατικές ψευδολογίες πάνω στους συνανθρώπους τους, που τους θεωρούν ανδράποδα για να τα τυραννούν.
Όμως, όταν ένας δικαιότατος άνθρωπος, ένας απλός ανώνυμος άνθρωπος, οδηγείται σε δικαστήριο, όπου εμφανώς αναγκάζεται να εκλιπαρεί για να μην τον καταπιέσουν και καταστρέψουν, αλλά για να τον προστατεύσουν - αφού οι ικεσίες, όπως κι αν αυτές γίνονται, αποτελούν ένα ακόμα τίμημα στη δυσάρεστη αυτή διαδικασία - ή όταν ένας εντιμότατος δημόσιος άνδρας, όσο μπορείτε να βρείτε έναν τέτοιο, που τα πάθη του υποχωρούν μπροστά στην αμεροληψία του, που διαθέτει τις πολιτικές του και τις ικανότητες του προκειμένου να εξυψώσει τη χώρα του - όχι την οικογένεια του - και που η υπερηφάνεια του ανθίσταται στη συνηθισμένη προστυχιά, και παρ’ όλα αυτά, επιχειρείται να δωροδοκηθεί από διεφθαρμένα χέρια φίλων, τότε - για το Θεό σας πείτε μου - μπορεί να βρεθεί άνθρωπος της εκκλησίας, θεοσεβούμενος, που η ζωή, η πίστη κι η κοσμοθεωρία του να θεωρούν τα πιο πάνω σωστά και δίκαια;
Και λέγοντας “άνθρωπος του Θεού” δεν εννοώ κανέναν απ’ αυτούς τους ματαιόδοξους που εκτινάχτηκαν σε υψηλά ιερατικά μεγαλεία, που για συγχώρηση αμαρτιών ρεζιλεύουν τον άνθρωπο, αυτούς που η ζηλόφθονη καρδιά τους κάνει κηρύγματα υποκρισίας με τη θορυβώδη, αυθάδη ευγλωττία της να επιπλήττει κυβερνήτες και να υβρίζει λογικούς ανθρώπους. Ούτε πάλι εννοώ κανέναν απ’ τη φιλήδονη αυτή φάρα που το ταλέντο της έγκειται στη φιλαργυρία, υπεροψία, οκνηρία και απληστία, που κυνηγά τη καλοπέραση, όμως τον ενάρετο βίο αποστρέφεται και που η ασέλγεια της φθάνει σε τέτοιο ύψος ώστε να διαπράττουν μοιχεία με τις συζύγους τους, με αποτέλεσμα, εδώ και πολλά χρόνια, από ψηλό άμβωνα με καμάρι να βλέπουν το μισό από ένα μεγάλο εκκλησίασμα να είναι δικοί τους απόγονοι.
Ούτε βέβαια (εννοώ) κάποιο ξεμωραμένο επίσκοπο, που θαυμάζεται για την αυστηρότητα του στα συμβούλια των επιτρόπων, μεγάλο λιμοκοντόρο ενεργά δραστήριο στα ογδόντα του, λάτρη ιεροπρεπών παιχνιδιών που ταιριάζουν περισσότερο κι από παιδί σε παραζαλισμένο τρελό εικοσάρη που “πετροβολά”, απ’ αυτούς που επιδεικνύουν μ’ όλο το ντόρο, τα φανταχτερά ρούχα και τις λόξες τους, αλλά (εννοώ) ένα πράο, ταπεινό άνθρωπο με ειλικρινή αισθήματα, που κηρύττοντας την Ομόνοια, κάνει πράξη την Εγκράτεια και του οποίου η ευσεβής ζωή είναι απόδειξη ότι πιστεύει μυστηριώδεις αλήθειες που κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να συλλάβει.
Εάν πάνω στη Γη κατοικούν τέτοιοι θεοφιλείς άνθρωποι -εδώ και τώρα- θ’ αποκηρύξω τη παραδοξολογία μου απέναντι τους, θα λατρέψω αυτούς τους “ναούς της αρετής”, αποτίνοντας τους φόρο τιμής, και μαζί με τον απλό κόσμο θα υπακούσω στους νόμους τους.
Αν κάτι τέτοιο υπάρχει, τότε κατ’ ελάχιστον κάντε μου την εξής παραχώρηση: Να δεχτείτε ότι ο άνθρωπος, περισσότερο από τον άνθρωπο διαφέρει, παρά, ο άνθρωπος από το θηρίο.
*****
Βιογραφικό φιλμ του σημαντικού συγγραφέα και ποιητή John Wilmot, δούκα του Rochester που εδώ υποδύεται ο χαρισματικός Johnny Depp
Μη γνωρίζοντας να υπάρχει μετάφραση του στην Ελληνική γλώσσα, το μετέφρασα - απέδωσα - ο ίδιος. Είναι κείμενο με ιδιωματισμούς της εποχής, σχετικά δυσνόητο, ή αμφιλεγόμενο σε κάποια σημεία, κυρίως λόγω της ειρωνείας του.
Το ποίημα “Μια Σάτιρα εναντίον της λογικής και της ανθρωπότητας / A Satyr (or Satire) against Reason and Mankind”, του Άγγλου ποιητή John Wilmot (1647 - 1680), κόμη του Ρότσεστερ (Rochester) είναι πολύ γνωστό στην Αγγλία από τότε που δημοσιεύτηκε το έτος 1675. Γράφτηκε προ του Ιουνίου 1674 (ο Ρότσεστερ ήταν τότε 27 ετών). Είναι ένα έμμετρο κείμενο, γλαφυρό κι ελκυστικό, που δίδεται από ένα έξοχο, σπινθηροβόλο – ελευθεριάζον πνεύμα, πρωτοποριακό στην εποχή του, εποχή της «Παλινόρθωσης / Restoration (1660-1688)», τον νεαρό λόρδο Ρότσεστερ.
Συνιστά μια καυστική σάτιρα, ένα δριμύ κατηγορώ ενάντια στον ορθολογισμό (Reason) και στην αναξιόπιστη - απατηλή ανθρώπινη σοφία. Μια ανελέητη παρωδία του ματαιόδοξου και δόλιου, ως το χαρακτηρίζει, ανθρώπινου γένους (Mankind). Ένα σκληρό μαστίγωμα του αλαζόνα και υποκριτή ανθρώπου, του διεφθαρμένου πολιτικού και δικαστή της εποχής της βασιλείας του Κάρολου ΙΙ. Είναι κείμενο αντισυμβατικό, αντικληρικό, επαναστατικό. Ένα προκλητικό - δηκτικό μανιφέστο.
Στο ποίημα του Ρότσεστερ, ο «Λογισμός» υποτάσσει στις «Αισθήσεις». Η κριτική του ορθολογισμού (ρασιοναλισμού/rationalism) που ασκείται, γενικά η όλη «φιλοσοφία» του ποιήματος θεωρείται επηρεασμένη από τους: Thomas Hobbes (1588 – 1679), Montaigne (1533–1592), Λουκρήτιο και το έργο του “De Rerum Natura” (1ος αι. π. Χ.) καθώς και από τον Επίκουρο (3ος αι. π. Χ.). Σε κάποιο βαθμό η σάτιρα βασίζεται πάνω σε μια άλλη σάτιρα, του Γάλλου ποιητή Νικολά Μπουαλώ / Nicolas Boileau-Despréaux, (1636 - 1711), που είναι κι’ αυτή εμπνευσμένη από τον μεγάλο Ρωμαίο σατιρικό ποιητή Γιουβενάλη (55-135 μ.Χ.)
--------
ΝΟΤΑ ΒΕΝΕ
1) Satyr ή Satire? Το ποίημα πρωτότυπα φέρει τίτλο: “A Satyr against etc……” και μεταφράζεται: “Ένας Σάτυρος ενάντια κλπ.…..”. Η εντελώς αντισυμβατική και επιλήψιμη ζωή του συγγραφέα (Πέθανε από αφροδίσιες και άλλες καταχρήσεις 33 ετών) καθώς και η ειρωνεία, ο σαρκασμός και ο αυτοσαρκασμός που συναντάμε στα έργα του, δικαιολογούν όσους ισχυρίζονται ότι o “Satyr” είναι ο ίδιος ο ποιητής.
Μεταγενέστερα το ποίημα συνηθέστερα αναφέρεται-επιγράφεται: “A Satire against etc……”, που σημαίνει: “Μια Σάτιρα ενάντια κλπ.…..”! Και οι δύο εκδοχές (Satyr / Satire), λοιπόν, ας θεωρηθούν σωστές.
2) Στο “Norton Anthology of English Literature”, ο συγγραφέας μας, ο John Wilmot, Earl of Rochester (1647 - 1680), αναφέρεται ως: “the man with themost wit and least honor in England” (O άνθρωπος με το πιο έξοχο πνεύμα και με την πιο μικρή υπόληψη στην Αγγλία). Από σύγχρονους του κριτικούς ο Rochester περιεγράφηκε σαν "O καλλίτερος Άγγλος σατιρικός ποιητής (the best English satirist)".
Ο Βολταίρος / Voltaire (1694-1778), θαύμαζε τον Rochester ως ιδιοφυία και μεγάλο ποιητή ("the man of genius, the great poet"), την σάτιρα του για την “ενέργεια και την θέρμη της” ("his satire for its energy and fire").
3) O λόρδος Rochester θα είχε την δυνατότητα να αποκτήσει, την πολυπόθητη γι’ αυτόν δυνατότητα να γίνει αρκούδα, γαϊδούρι, ή μαϊμού μετά τον θάνατο του,........ σύμφωνα με τον Πλάτωνα (‘Πολιτεία’, βιβλ. Ι΄, 614-621 / «μύθος του Ηρός»)!
Κατά τον πιο πάνω Πλατωνικό μύθο, κάποιος πολεμιστής ονόματι Ηρ, του Αρμενίου, το γένος Παμφύλου, “εν πολέμω τελευτήσας”, παρέμενε άταφος στο πεδίο της μάχης. Όταν το πτώμα του περισυλλέχθηκε (αναλλοίωτο!) και τοποθετήθηκε πάνω σε νεκρική πυρά “ανεβίω”! παρ’ όλο που είχαν περάσει από την ημέρα της θανής του 12 ολόκληρες ημέρες («θάπτεσθαι δωδεκαταίος»)… Μετά την «αναβίωση/ανάσταση» του, στον “απόλογο” του ο Ήρας διηγήθηκε όλα τα θαυμαστά πράγματα που είδε και άκουσε κατά την 12/ημερη παραμονή του στον “δαιμόνιο τόπο” όπου βρέθηκε….
Μεταξύ αυτών είπε και τα πιο κάτω:
Από κάποιο υψηλό βάθρο όπου ανέβηκε η θυγατέρα της Ανάγκης ‘κόρη’ (παρθένος) Λάχεσις (η μία από τις τρεις θυγατέρες της Ανάγκης, οι άλλες δύο είναι η Κλωθώ και η Άτροπος. Αυτές είναι οι τρεις «Μοίρες»), λέγει: Ψυχές εφήμερες, του θνητού γένους ξεκινά τώρα η αρχή μιας άλλης περιόδου, που θα καταλήξει στον θάνατο.
Σημείωση: Αυτή η περίοδος της «μεταθάνατον ζωής», ανταμοιβής ή της τιμωρίας για τα πεπραγμένα της επίγειας, θα διαρκέσει 1.000 χρόνια,..... καθ' ά πρεσβεύει ο «θεϊκός» Πλάτωνας!
Την τύχη της (της χιλιετούς δεύτερης ζωής στους ουρανούς) δεν θα σας την καθορίσει ο ‘δαίμονας’ (ο ‘φύλακας άγγελος’ της Χριστιανικής αντιλήψεως) με κλήρο, αλλά θα την διαλέξετε εσείς οι ίδιοι!
«….. αναβάντα επί τι βήμα υψηλόν ειπείν. Ανάγκης θυγατρός κόρης Λαχέσεως λόγος: Ψυχαί εφήμεροι, αρχή άλλης περιόδου θνητού γένους θανατηφόρου. Ουχ υμάς δαίμων λήξεται, αλλ’ υμείς δαίμονα αιρείσθαι……»
Ενδιαφέρον έχει να μάθουμε τι επέλεξαν να γίνουν μετά τον θάνατο τους, σ’ αυτή την δεύτερη ευκαιρία που τους δόθηκε, μερικοί διάσημοι άνδρες της αρχαιότητας (πάντα κατά τον “απόλογο” του Ήρα, ως διέσωσε ο Πλάτωνας)……
1) Ο Ορφέας διάλεξε να γίνει κύκνος, γιατί δεν ήθελε να ξαναγεννηθεί από γυναίκα, εξ αιτίας του μίσους που έτρεφε κατά των γυναικών, επειδή τον σκότωσαν.
2) Ο Θάμυρις (κατά την μυθολογία θρυλικός ποιητής, τραγουδιστής και μουσικός) τι άλλο; αηδόνι!
3) Ο Αίας Τελαμώνιος, λιοντάρι... «Φεύγουσα η ψυχή του άνθρωπον γενέσθαι, μεμνημένην της των όπλων κρίσεως».
4) Ο Αγαμέμνων, αετός, λόγω της έχθρας του για το ανθρώπινο γένος, για όσα είχε πάθει (δολοφονία).
5) Η Αταλάντη (περίφημη δρομέας, κατά την μυθολογία) διάλεξε να μετεμψυχωθεί σε αθλητή που περιβάλλονταν από μεγάλες τιμές.
6) Ο Επειός ο γιός του Πανοπέα, ο προικισμένος κατασκευαστής του Δούρειου Ίππου, διάλεξε να πάρει την φύση μιας άξιας τεχνίτρας γυναίκας.
7) Ο ‘γελωτοποιός’ Θερσίτης, πίθηκος…… Τέλεια επιλογή! Ένας θρασύδειλος Αιτωλός στο Ελλ. στρατόπεδο της Τροίας ήταν. Έβριζε, φιλονικούσε και συνεχώς προκαλούσε με την αυθάδη συμπεριφορά του. Η κακή ψυχή του, λέγανε, οφειλόταν και στην άσχημη εμφάνισή του, καθώς ήταν αλλήθωρος, κουτσός και στραβοπόδαρος, με ελάχιστα μαλλιά στο κεφάλι.
https://pgiavis.blogspot.com/
