Το ατμόπλοιο (α/π) «Μέγας Ανατολικός» {steamship (s/s) “Great Eastern”}, καταλαμβάνει πρωτεύουσα θέση στην ιστορία της ναυτιλίας. Γίγαντας σε όλα τα κατασκευαστικά του μέρη, υπήρξε για σειρά ετών το -μακράν- μεγαλύτερο και καλλίτερο πλοίο που κατασκευάστηκε ποτέ, κατά τον χρόνο καθέλκυσης του, το έτος 1858.
Σχεδιάστηκε από τον διάσημο Άγγλο μηχανικό Ι. Κ. Μπρούνελ (Isambard Kingdom Brunel, 1806-1859). Ο ιδιοφυής Ι. Κ. Μπρούνελ θεωρείται από τις μεγαλύτερες μορφές της «Βιομηχανικής επανάστασης», άνθρωπος που άλλαξε την όψη του Αγγλικού τοπίου με τα καινοτόμα γιγαντιαία έργα του.
Το πλοίο είχε τα ακόλουθα τεχνικά χαρακτηριστικά, που προκάλεσαν τον απέραντο θαυμασμό όλης της ανθρωπότητας:
α) Ικανότητα μεταφοράς 4.000 επιβατών από την Αγγλία στην Αυστραλία χωρίς ενδιάμεσο ανεφοδιασμό! Η εκπληκτική αυτή ικανότητα ξεπεράστηκε μόνον μετά από 55 χρόνια, το 1913, από το SS “Imperator” (4,935-passenger).
β) Μήκος 692 feet / 211 m, που ξεπεράστηκε (μάλιστα για μόλις 13 feet /4 m), μετά από 41 χρόνια, το 1899, από το, χαμηλότερου tonnage, RMS “Oceanic” (705 feet / 215 m & 17,274 gross-ton).
γ) Συνολική χωρητικότητα (gross-tonnage) 18,915 ton, η οποία ήταν 6 φορές μεγαλύτερη απ’ αυτήν του “Great Breatain”, που μέχρι τότε ήταν το μεγαλύτερο πλοίο που είχε ναυπηγηθεί (3.000 ton). Κι’ αυτό το ρεκόρ για να ξεπεραστεί, από το RMS “Celtic” (21,035 gross-ton), έπρεπε να περάσουν 43 ολόκληρα χρόνια (1901).
Το (s/s)“Great Eastern” παραγγέλθηκε, σχεδιάσθηκε και κατασκευάσθηκε, όπως γράψαμε, για να πραγματοποιεί δρομολόγια προς Ινδίες, Αυστραλία, Κίνα κλπ., δηλ. πλέοντας Ανατολικά, (εξ ου και η ονομασία του «Ανατολικός»), κάνοντας τον περίπλου της Αφρικής - παρακάμπτοντας το ακρωτήριο της «Καλής Ελπίδας».
...Πρώτος Ευρωπαίος εξερευνητής που έφθασε στο ακρωτήριο αυτό ήταν ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος Βαρθολομαίος Ντιάζ το 1488, ο οποίος το ονόμασε (αρχικά) Κάμπο ντας Τορμέντας (Ακρωτήριο των Τρικυμιών), λόγω της μεγάλης θαλασσοταραχής που βρήκε εκεί. Όμως ο Βασιλιάς Ιωάννης Β΄ της Πορτογαλίας τελικά το ονόμασε Κάμπο ντα Μπόα Εσπεράντζα (Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδος).
Ωστόσο - σχεδόν - σύγχρονα με το ατμόπλοιο κατασκευάστηκε και η διώρυγα του Σουέζ και η προς Ανατολάς θαλάσσια διαδρομή άλλαξε!
... Η εντολή κατασκευής της διώρυγας στον Φερδινάνδο Λεσέψ δόθηκε το 1854, τα εγκαίνιά του έγιναν το 1866.
Το (s/s)“Great Eastern” δεν ‘χώραγε’ να περάσει το κανάλι του Σουέζ! Άρα, τα μικρότερα επιβατικά πλοία είχαν μεγάλο πλεονέκτημα, αφού για να φθάσουν Ανατολικά (Ινδίες, Αυστραλία κλπ.) δεν θα έπρεπε να κάνουν τον περίπλου της Αφρικής! Εξ αυτού του λόγου το “Great Eastern” εργάστηκε ως πλοίο μεταφοράς επιβατών από την Αγγλία - Δυτικά! - στην Βορ. Αμερική (ΗΠΑ – Καναδά), πριν διαπιστωθεί ότι, πάλι, «κάτι δεν πάει καλά»…….
Ο «Μεγάλος Ανατολικός», δεν ‘ευτύχησε’ σαν πλοίο! Πολλές υπήρξαν οι κακοτυχίες του. Η μία μετά την άλλη επέρχονταν, από την αρχή μέχρι το τέλος του! Η πρώτη εταιρεία που ανέλαβε την ναυπήγηση του («Λεβιάθαν» σκόπευε να ονομάσει το πλοίο) πτώχευσε, μετά από υπερβάσεις του κατασκευαστικού κόστους. Η εταιρεία που ανέλαβε να συνεχίσει τις εργασίες άλλαξε το όνομα από «Λεβιάθαν» σε «Μεγάλος Ανατολικός». Ο μελετητής του I. K. Brunel πέθανε μία εβδομάδα πριν το εκπληκτικό δημιούργημα του αφήσει τον Τάμεση, όπου ναυπηγείτο. Το πλοίο στο «παρθενικό του ταξίδι» (30/8/1859), μετά από μεγάλη έκρηξη, υπέστη σημαντικές ζημιές, προξενήθηκαν θάνατοι. Άλλοτε πάλι είχε εξωκείλει σε βράχους της Ιρλανδίας, όπου έμεινε σφηνωμένο επί 11 μήνες…
Όμως, και ως προς την οικονομική του εκμετάλλευση δεν τα πήγαινε καλά το πλοίο. Ποτέ τ’ αμπάρια του δεν γέμιζαν μ’ εμπορεύματα, ούτε είχε αρκετούς επιβάτες, που να του επιτρέπουν να βγάζει τα έξοδα του (ΒΛ. H. W. Van Loon: “Ships and how they sailed the seven seas”). Οι ανταγωνιστές του (μικρότεροι και πιο ευέλικτοι) ήταν οικονομικότεροι - αποτελεσματικότεροι.
Έτσι, αναπόφευκτα, ήρθε η απαξίωση - παρακμή του βαποριού και μάλιστα σύντομα. Από το 1866 το “Great Eastern”, πουλήθηκε επανειλημμένα, μετατράπηκε και χρησιμοποιήθηκε -μετονομασμένο- σε άλλες χρήσεις (πόντισης καλωδίων για υπερατλαντικές τηλεγραφικές συνδέσεις, πλωτή αίθουσα μουσικής-τσίρκου, καρβουναποθήκη, αποθήκη καταστήματος στο Λίβερπουλ κλπ.), ώσπου το 1889 (30-31 χρόνια μετά την καθέλκυση του), οδηγήθηκε στο διαλυτήριο!
