Η διαστροφικότητα δεν προέρχεται από ψυχική διαταραχή αλλά από ψυχρό ορθολογισμό και, παράλληλα, από την αδυναμία του ατόμου να θεωρήσει τους άλλους ανθρώπινα όντα.
Ορισμένα από αυτά τα άτομα διαπράττουν παρανομίες για τις οποίες δικάζονται, τα περισσότερα όμως κάνουν χρήση της γοητείας τους και της ικανότητας προσαρμογής που διαθέτουν προκειμένου ν’ ανοίξουν δρόμο στην κοινωνία, αφήνοντας πίσω τους, πληγωμένους ανθρώπους και ρημαγμένες ζωές.
Ψυχίατροι, δικαστές, εκπαιδευτές, όλοι έχουμε πέσει στην παγίδα διεστραμμένων ατόμων που θεωρούνταν θύματα. Μας είχαν δείξει ό,τι ακριβώς περιμέναμε από τέτοια άτομα, με στόχο να μας σαγηνέψουν ευκολότερα, κι εμείς τους είχαμε αποδώσει νευρώσεις. Όταν, αργότερα, αποκάλυψαν το αληθινό τους πρόσωπο, καθιστώντας σαφείς τους εξουσιαστικούς τους στόχους, αισθανθήκαμε εξαπατημένοι, εξευτελισμένοι, ακόμη και ταπεινωμένοι.
Αυτό ερμηνεύει την επιφυλακτικότητα των ειδικών όταν πρόκειται να αποκαλύψουν τέτοια άτομα. «Προσοχή, είναι διεστραμμένος!» λένε οι ψυχίατροι μεταξύ τους, που σημαίνει «Είναι επικίνδυνος» αλλά και «Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα». Παραιτούμαστε έτσι από οποιαδήποτε παροχή βοήθειας προς τα θύματα. Φυσικά, ο χαρακτηρισμός «διαστροφή» είναι πολύ σοβαρός· χρησιμοποιούμε συνήθως τον όρο για πράξεις μεγάλης ωμότητας, αδιανόητες ακόμη και για τους ψυχιάτρους, όπως είναι οι κατά συρροή δολοφονίες.
Ωστόσο, είτε μιλάμε για ανεπαίσθητες επιθετικές ενέργειες, με τις οποίες άλλωστε θ’ ασχοληθούμε εδώ, είτε για κατά συρροή δολοφονίες, πρόκειται για «σαρκοφαγία», για μια πράξη δηλαδή που ιδιοποιείται τη ζωή. Ο όρος «διεστραμμένος» σκανδαλίζει, ενοχλεί. Αντιστοιχεί σε μια αξιολογική κρίση και οι ψυχαναλυτές αρνούνται να διατυπώνουν αξιολογικές κρίσεις.
Αυτό, όμως, σημαίνει ότι πρέπει να δέχονται τα πάντα; Η άρνησή τους να ορίσουν τη διαστροφή συνιστά πολύ σοβαρότερη πράξη, γιατί έτσι το θύμα εγκαταλείπεται απροστάτευτο, αβοήθητο, ευάλωτο, στο έλεος του επιτιθέμενου.
Στην κλινική μου εμπειρία ως ψυχοθεραπεύτριας έχω ακούσει την οδύνη των θυμάτων και την αδυναμία τους να προστατευτούν. Θα καταδείξω, λοιπόν, ότι η πρώτη ενέργεια των σαρκοβόρων αυτών είναι να παραλύσουν τα θύματά τους, ώστε να μην μπορούν να προστατευτούν. Αργότερα, ακόμη και όταν προσπαθήσουν να καταλάβουν τι τους συμβαίνει, δεν έχουν τα μέσα να προστατευτούν.
Επίσης, αναλύοντας τη διαστροφική επικοινωνία, θα επιχειρήσω να αποκαλύψω τη διαδικασία που άμεσα συνδέει τον επιτιθέμενο με το θύμα της επίθεσης, προκειμένου να βοηθήσω τα θύματα ή τα μελλοντικά θύματα να ξεφύγουν από τα δίχτυα του θύτη. Συμβαίνει συχνά να ζητούν βοήθεια τα θύματα και να μη βρίσκουν ανταπόκριση.
Είναι σύνηθες να συμβουλεύουν οι ψυχαναλυτές τα θύματα διαστροφικής επίθεσης να αναζητήσουν τη δική τους ευθύνη για την επίθεση την οποία υπέστησαν ή υφίστανται. Τους καθοδηγούν ώστε να κατανοήσουν ότι την επιδίωξαν, ακόμη και ασυνείδητα.
Πράγματι, η ψυχανάλυση εξετάζει μόνο το ενδοψυχικό, δηλαδή αυτό που συμβαίνει στο μυαλό του ατόμου, χωρίς να λαμβάνει υπόψη το περιβάλλον· αγνοεί επομένως, το πρόβλημα του θύματος, κατά το οποίο θεωρείται ο μαζοχιστής συνένοχος.
Ενίοτε, οι ψυχοθεραπευτές, στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν τα θύματα, λόγω του δισταγμού τους να χρησιμοποιήσουν τους όρους «επιτιθέμενος» και «θύμα επίθεσης», ενισχύουν τις ενοχές του θύματος και συνεπώς, επιτείνουν τη διαδικασία εξόντωσής του. Θεωρώ ότι οι κλασικές θεραπευτικές μέθοδοι δεν επαρκούν για να βοηθήσουν τα θύματα.
Προτείνω, λοιπόν, δραστικά μέσα προσαρμοσμένα στην κάθε περίπτωση, που θα λαμβάνουν υπόψη την ιδιομορφία της διαστροφικής επίθεσης. Δεν πρόκειται να δικάσουμε εδώ τους διεστραμμένους – εξάλλου, είναι σε θέση να υπερασπιστούν τον εαυτό τους θαυμάσια, αλλά να συνειδητοποιήσουμε τη βλαβερότητα, την επικινδυνότητά τους για τους άλλους, ώστε να επιτρέψουμε στα θύματα ή στα μελλοντικά θύματα να προστατευτούν. Ακόμη κι αν θεωρήσουμε -και δικαίως- τη διαστροφή ως αμυντική λειτουργία (άμυνα κατά της ψύχωσης ή της κατάθλιψης), τα διεστραμμένα άτομα δεν απαλλάσσονται των ευθυνών τους.
Υπάρχουν ανώδυνοι χειρισμοί που αφήνουν απλώς μια γεύση πικρίας ή ντροπής, στην περίπτωση της εξαπάτησης, αλλά και χειρισμοί πολύ σοβαρότεροι, που πλήττουν ακόμη και την ταυτότητα του θύματος και αποτελούν ζήτημα ζωής ή θανάτου. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα διεστραμμένα άτομα είναι επικίνδυνα τόσο άμεσα, για τα θύματά τους, όσο και έμμεσα, για το περιβάλλον, γιατί το ωθούν να απεμπολήσει τις σταθερές του και να θεωρήσει ότι μπορεί να υιοθετήσει έναν τρόπο σκέψης πιο ελεύθερο, εις βάρος των άλλων.
Ηθική παρενόχληση
-Marie-France Hirigoyen
via
