Στην σημερινή εποχή η εμφάνιση της κατάθλιψης αυξάνεται συνεχώς κι αυτό το διαπιστώνουμε όλοι οι θεραπευτές και οι ειδικοί ψυχικής υγείας σε καθημερινή βάση.
Το καταθλιπτικό συναίσθημα εκκινείται όχι μόνο από την οικονομική απώλεια – που είναι πλέον δεδομένη στη συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών νοικοκυριών – αλλά και από την απώλεια της εμπιστοσύνης (σε πρόσωπα, σε σύμβολα και σε αξίες) που μας συντρόφευαν για χρόνια.
«Οι συνεχείς περικοπές στο οικογενειακό εισόδημα δρουν επιβαρυντικά στην ψυχική υγεία, προσθέτοντας άγχος, ένταση και απόγνωση στους περισσότερους…»
Όταν χάνετε χρήματα για οποιοδήποτε λόγο, ο πόνος που σας κυριεύει, μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος από ότι νομίζετε.
Η απώλεια χρημάτων ενεργοποιεί τις ίδιες δομές στον εγκέφαλο, όπως ο πόνος και ο φόβος.
Κάθε μέρα καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις, που έχουν σχέση με οικονομικά θέματα. Πολλές φορές οι αποφάσεις έχουν σε διαφορετικούς βαθμούς, λιγότερο ή μεγαλύτερο ρίσκο. Από το παίξιμο τυχερών παιγνιδιών, την επένδυση χρημάτων σε διάφορους τομείς έως τις επαγγελματικές κινήσεις, οι αποφάσεις μας, εμπεριέχουν τον κίνδυνο να χάσουμε χρήματα ή από την άλλη, πιθανότητες να κερδίσουμε.
Το ερώτημα είναι με ποιο τρόπο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες που έχει ήδη αποθηκεύσει και πώς χρησιμοποιεί τα διδάγματα από προηγούμενες εμπειρίες για να προβλέψει την οικονομική εξέλιξη και αποτελέσματα των αποφάσεων που τελικά λαμβάνουμε.
Για να καταλάβουν καλύτερα το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο των ανθρώπων όταν χάνουν χρήματα, επιστήμονες από το University College του Λονδίνου, εξέτασαν τον εγκέφαλο 24 εθελοντών ενώ αυτοί λάμβαναν μέρος σε τυχερό παιγνίδι στο οποίο μπορούσαν να κερδίζουν ή να χάνουν χρήματα.
Χρησιμοποίησαν τη λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) για να εξακριβώσουν τι συμβαίνει, ποιες λειτουργικές νευρωνικές δομές ενεργοποιούνται σε καταστάσεις κέρδους ή απώλειας χρημάτων και τέλος πως μάθαιναν από τις εμπειρίες τους.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι εθελοντές μάθαιναν με ακρίβεια να προβλέπουν πότε είχαν πιθανότητες να χάνουν ή να κερδίζουν χρήματα.
Η μάθηση αυτή λάμβανε χώρα σε μια περιοχή που εντοπίζεται βαθιά στον εγκέφαλο που ονομάζεται striatum. Πρόκειται για ραβδωτή μάζα από λευκή και φαιά ουσία που βρίσκεται μπροστά από το θάλαμο σε κάθε ημισφαίριο του εγκεφάλου.
Η αντίδραση της δομής αυτής του εγκεφάλου, καταγραφόταν διαφορετική όταν η πρόβλεψη οδηγούσε σε οικονομική απώλεια ή αντίθετα σε οικονομικό κέρδος.
Βρέθηκε επίσης ότι υπήρχαν εκπληκτικές ομοιότητες μεταξύ των αντιδράσεων του εγκεφάλου λόγω οικονομικών απωλειών και αυτών που καταγράφονται όταν βιώνουν οι άνθρωποι πόνο. Οι εγκεφαλικές νευρωνικές δομές που ενεργοποιούνται λόγω πόνου, καταγράφηκαν και αναγνωρίσθηκαν σε προηγούμενες έρευνες με λειτουργική μαγνητική τομογραφία.
Η ενεργοποίηση των δομών που σχετίζονται με τον πόνο όταν πρόκειται σύμφωνα με τις προβλέψεις του εγκεφάλου να επέλθει οικονομική απώλεια, λειτουργεί ως μηχανισμός άμυνας που μας αναγκάζει να λάβουμε άμεσα αμυντικά μέτρα.
Σίγουρα κανένας δεν θέλει να χάνει χρήματα, όπως δεν θέλει επίσης να βιώνει τον πόνο. Φαίνεται λοιπόν ότι είναι λογικό όπως δείχνουν τα ευρήματα στον εγκέφαλο, με τον ίδιο τρόπο που μαθαίνουμε και αποφεύγουμε καταστάσεις που προκαλούν πόνο έτσι μαθαίνουμε με τις προβλέψεις να ελαχιστοποιούμε τις πιθανότητες απώλειας χρημάτων ή περιουσίας, αποφεύγοντας έτσι τον πόνο.
Είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να κάνουμε ορθές προβλέψεις για την αμοιβή ή την τιμωρία που θα έχουμε από τις αποφάσεις μας. Αυτό μας επιτρέπει να ενεργούμε με τρόπο τέτοιο που να αποφεύγουμε έγκαιρα την τιμωρία ή να επωφελούμαστε από την αμοιβή. Η ικανότητα αυτή εστιάζεται στη δυνατότητα του εγκεφάλου μας να μαθαίνει να κάνει προβλέψεις βασιζόμενος στα προηγούμενα μας λάθη.
Τα συστήματα του ανθρώπινου εγκεφάλου τα οποία έχουν σχέση με την αμοιβή ή την άμυνα σε σχέση με τις οικονομικές απώλειες που αναγνωρίστηκαν κατά τα τελευταία χρόνια, είναι πολύ παρόμοια με εγκεφαλικά συστήματα κινήτρων που αναγνωρίσθηκαν σε αρουραίους. Αυτό δείχνει ότι πρόκειται για πρωτόγονους μηχανισμούς που διατηρήθηκαν στην εξελικτική πορεία του ανθρώπινου είδους και που έχουν σχέση με το φόβο και τον πόνο.
Βλέπουμε ότι τα επιστημονικά ευρήματα επιβεβαιώνουν αυτόν, που οι άνθρωποι γνωρίζουν καλά, τον πραγματικό πόνο που αισθάνονται όταν έχουν οικονομικές απώλειες.
Θα τονίσουμε ότι η κατανόηση του πώς εργάζονται και συνεργάζονται τα εγκεφαλικά συστήματα για την πρόβλεψη των οικονομικών απωλειών και κερδών, μπορεί να προσφέρουν πολύτιμη βοήθεια για πολλές πτυχές της ζωής όλων των αθρώπων αλλά και για αυτούς που έχουν πρόβλημα εθισμού σε τυχερά παιχνίδια. more
