Ποιες είναι οι εμπειρίες της χάριτος που μπορεί να λάβει ο χριστιανός, ώστε η πίστη και η χριστιανική ζωή να μη είναι γι’ αυτόν κάτι διανοητικό και εξωτερικό, αλλά αληθινή, πνευματική αίσθηση του Θεού, κοινωνία με τον Θεό, οικείωση του Θεού, στην οποία συμμετέχει ο όλος άνθρωπος;
Είναι πρώτα-πρώτα μία εσωτερική πληροφορία ότι διά της πίστεως στον Θεό βρίσκει το αληθινό νόημα της ζωής του. Αισθάνεται ότι η πίστη του προς τον Χριστό είναι πίστη που τον αναπαύει εσωτερικά, που δίνει νόημα στην ζωή του και τον καθοδηγεί , που είναι ένα δυνατό φως που τον φωτίζει. Όταν αισθανθεί έτσι την χριστιανική πίστη μέσα του , έχει αρχίσει να ζει την χάρη του Θεού. Ο Θεός δεν είναι κάτι εξωτερικό γι’ αυτόν.
Άλλη εμπειρία της χάριτος του Θεού λαμβάνει ο άνθρωπος, όταν ακούει στην καρδιά του την πρόσκληση του Θεού να μετανοήσει για τα σκοτεινά και αμαρτωλά του έργα, να επιστρέψει στην χριστιανική ζωή, να εξομολογηθεί, να μπει στον δρόμο του Θεού. Αυτή η φωνή του Θεού που ακούει μέσα του , είναι μία πρώτη εμπειρία της χάριτος του Θεού. Τόσα χρόνια που ζούσε μακριά από τον Θεό, τίποτε δεν καταλάβαινε.
Αρχίζει να μετανοεί· εξομολογείται για πρώτη φορά στην ζωή του στον Πνευματικό. Μετά την εξομολόγηση αισθάνεται βαθειά ειρήνη και χαρά, που ουδέποτε στην ζωή του είχε αισθανθεί. Και τότε λέει: ‘‘ Ανακουφίστηκα». Αυτή η ανακούφιση είναι επίσκεψη της θείας χάριτος σε μία ψυχή που μετανόησε, και ο Θεός θέλει να την παρηγορήσει.
Τα δάκρυα που έχει ο χριστιανός που μετανοεί, όταν προσεύχεται και ζητά συγχώρηση από τον Θεό ή όταν εξομολογείται , είναι δάκρυα μετανοίας. Αυτά τα δάκρυα είναι πολύ ανακουφιστικά. Φέρνουν πολλή ειρήνη στην ψυχή του ανθρώπου. Και τότε ο άνθρωπος αισθάνεται ότι αυτά είναι δώρο και εμπειρία της θείας χάριτος.
Όσο βαθύτερα μετανοεί και έρχεται σε περισσότερη αγάπη προς τον Θεό και προσεύχεται με ένα θεϊκό έρωτα, τόσο εκείνα τα δάκρυα της μετανοίας γίνονται δάκρυα χαράς, δάκρυα αγάπης και θείου έρωτος. Αυτά τα δάκρυα, που είναι ανώτερα από τα δάκρυα της μετάνοιας, είναι μία ανώτερη επίσκεψη και εμπειρία της χάριτος του Θεού.
Προσερχόμαστε να κοινωνήσουμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού μετανοημένοι, εξομολογημένοι , με νηστεία και πνευματική προετοιμασία. Μετά την Θεία Κοινωνία τι αισθανόμαστε; Βαθειά ειρήνη στην ψυχή μας, χαρά πνευματική. Είναι και αυτό μία εμπειρία και επίσκεψη της χάρης του Θεού.
Άλλες φορές πάλι, κατά την διάρκεια της προσευχής ή της θείας λατρείας ή της Θείας Λειτουργίας, αισθανόμαστε ανεκλάλητη χαρά. Και αυτό είναι επίσκεψη της χάρης και εμπειρίας του Θεού.
Υπάρχουν όμως και άλλες ανώτερες εμπειρίες του Θεού. Η ανώτερη εμπειρία του Θεού είναι η θέα του ακτίστου Φωτός. Αυτό το Φως είδαν οι μαθητές του Κυρίου στο Όρος της Μεταμορφώσεως. Είδαν τον Χριστό να λάμπει όλος σαν τον ήλιο με ένα ουράνιο και θείο φως, το οποίο δεν ήταν υλικό, κτιστό φως, όπως είναι ο ήλιος και τα άλλα κτιστά φώτα. Ήταν άκτιστο Φως, δηλαδή το Φως του Θεού, το Φως της Αγίας Τριάδας.
Αυτοί που καθαρίζονται τελείως από τα πάθη τους κι από την αμαρτία και προσεύχονται με αληθινή και καθαρά προσευχή, αξιώνονται αυτής της μεγάλης εμπειρίας, να δούν το Φως του Θεού απ’ αυτή τη ζωή. Κι όχι μόνο το βλέπουν από τώρα, αλλά και τους βλέπουν από τώρα μέσα σ’ αυτό το Φως. Διότι αυτό το Φως περιβάλλει του Αγίους. Εμείς δεν το βλέπουμε, αλλά οι καθαροί στην καρδιά και άγιοι το βλέπουν. Το φωτοστέφανο που εικονίζεται γύρω από τα πρόσωπα των Αγίων είναι το Φως της Αγίας Τριάδας, που τους έχει φωτίσει και αγιάσει.
Στο βίο του Μεγάλου Βασιλείου διαβάζουμε ότι τον Μέγα Βασίλειο, όταν προσεύχονταν στο κελί του, τον έβλεπαν να λάμπει όλος από το άκτιστο Φως, το οποίο τον περιαύγαζε. Και σε πολλούς βίους των Αγίων βλέπουμε το ίδιο.
Άρα λοιπόν το να αξιωθεί κανείς να δει το άκτιστο Φως είναι μία ανώτατη εμπειρία του Θεού, η οποία δεν δίδεται σε όλους, αλλά σε ελάχιστους, όσους έχουν προχωρήσει στην πνευματική ζωή. Κατά τον αββά Ισαάκ, σε κάθε γενιά μόλις ένας άνθρωπος κατορθώνει να δει εναργώς το άκτιστο Φως (Λόγος λβ΄). Υπάρχουν όμως και σήμερα άγιοι χριστιανοί που αξιώνονται να έχουν αυτή την μοναδική εμπειρία του Θεού.
Βέβαια πρέπει να πούμε ότι καθένας που βλέπει ένα φως , δεν σημαίνει ότι βλέπει το άκτιστο Φως. Ο διάβολος πλανά τους ανθρώπους και τους δείχνει άλλα φώτα, δαιμονικά ή ψυχολογικά, για να νομίσουν πως είναι το άκτιστο Φως, ενώ δεν είναι. Γι’ αυτό κάθε χριστιανός που βλέπει κάτι ή που ακούει μια φωνή ή που έχει μια εμπειρία, δεν πρέπει να την δέχεται ως εκ Θεού, γιατί μπορεί να πλανηθεί από τον διάβολο. Αλλά πρέπει να την εξομολογηθεί στον Πνευματικό του, κι αυτός θα του πει αν είναι εκ του Θεού ή αν είναι της πλάνης και των δαιμόνων. Χρειάζεται πολλά προσοχή στο θέμα αυτό.
Προϋποθέσεις γνήσιας εμπειρίας χάριτος του Θεού
Θα εξετάσουμε τώρα τις προϋποθέσεις, οι οποίες μας εξασφαλίζουν ώστε οι διάφορες εμπειρίες που έχουμε να είναι γνήσιες και όχι νόθες.
Η πρώτη προϋπόθεση είναι ότι θα είμαστε άνθρωποι της μετάνοιας. Αν δεν μετανοούμε για τις αμαρτίες μας και δεν καθαριζόμαστε από τα πάθη μας, δεν μπορούμε να δούμε τον Θεό. Όπως λέει ο Κύριος μας στους μακαρισμούς: ‘‘ Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Μακάριοι είναι αυτοί που είναι καθαροί στην καρδιά, γιατί αυτοί θα δουν τον Θεό. Όσο περισσότερο ο άνθρωπος καθαρίζεται από τα πάθη του, μετανοεί , επιστρέφει στον Θεό , τόσο καλλίτερα μπορεί να αισθάνεται και να βλέπει τον Θεό.
Το να επιδιώκουμε να λάβουμε εμπειρίες του Θεού με τεχνητούς τρόπους και μεθόδους, όπως γίνεται στις αιρέσεις, στους ινδουιστές, στη γιόγκα, είναι λάθος. Οι εμπειρίες αυτές δεν είναι εκ Θεού. Είναι εμπειρίες που προκαλούνται με ψυχολογικούς τρόπους.
Οι άγιοι Πατέρες μας λέγουν: ‘‘Δώσε αίμα και λάβε πνεύμα». Αν δηλαδή δεν δώσεις το αίμα της καρδιάς σου με την μετάνοια, την προσευχή , την νηστεία, την άσκηση, δεν μπορείς να λάβεις την χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Οι αληθινές πνευματικές εμπειρίες δίνονται σ’ εκείνους που από ταπείνωση δεν ζητούν πνευματικές εμπειρίες, αλλά ζητούν από τον Θεό μετάνοια και σωτηρία. Σ’ αυτούς που είναι ταπεινοί και λένε: ‘‘ Θεέ μου εγώ δεν είμαι άξιος να έχω εμπειρίες, δεν είμαι άξιος να λάβω χαρίσματα πνευματικά, δεν είμαι άξιος να λάβω επίσκεψη της χάριτος σου και θείες ουράνιες παρηγοριές και πνευματικές ηδονές». Σ’ αυτούς όμως που με υπερηφάνεια ζητούν από τον Θεό να τους δώσει εμπειρίες, δεν θα δώσει αληθινές και γνήσιες εμπειρίες. Αντίθετα θα το εκμεταλλευθεί ο πειρασμός και θα τους δώσει πλανεμένες και διαβολικές εμπειρίες, λόγω της υπερηφάνειας τους. Άρα λοιπόν ο δεύτερος όρος είναι η ταπείνωση.
Τρίτος όρος για να λάβουμε αληθινές πνευματικές εμπειρίες είναι να είμαστε μέσα στην Εκκλησία. Όχι έξω από την Εκκλησία. Διότι έξω από την Εκκλησία ο διάβολος θα μας πλανήσει. Άμα απομονωθεί το πρόβατο από την ποίμνη, θα το κατασπαράξει ο λύκος. Μέσα στην ποίμνη είναι η ασφάλεια. Ο χριστιανός μέσα στην Εκκλησία είναι ασφαλής. Άμα βγει από την Εκκλησία, είναι εκτεθειμένος στις πλάνες τις δικές του, των άλλων ανθρώπων και των δαιμόνων. Έχουμε παραδείγματα πολλών ανθρώπων , οι οποίοι μη κάνοντας υπακοή στην Εκκλησία και στον Πνευματικό τους έπεσαν σε μεγάλες πλάνες. Και νόμιζαν ότι βλέπουν τον Θεό, ενώ στην πραγματικότητα οι εμπειρίες που είχαν ήταν δαιμονικές και καταστρεπτικές γι’ αυτούς.
Επίσης βοηθά πολύ το να έχουμε καθαρά και θερμή προσευχή. Η αλήθεια είναι ότι την ώρα της προσευχής ο Θεός δίνει τις περισσότερες πνευματικές εμπειρίες στον άνθρωπο, γι’ αυτό και όσοι προσεύχονται με πόθο, με ζήλο, με υπομονή , λαμβάνουν τα δώρα του Αγίου Πνεύματος και την αίσθηση της χάρης του Θεού.
Όπως γνωρίζετε, υπάρχει μία προσευχή που λέμε στο Άγιον Όρος• και σείς ίσως την λέτε: ‘‘ Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Αυτή η προσευχή , που χαρακτηρίζεται ως νοερά, καρδιακή και αδιάλειπτος, όταν λέγεται με ταπείνωση, με πόθο και με επιμονή, φέρνει σιγά-σιγά μέσα στην καρδιά του ανθρώπου την αίσθηση της χάριτος του Θεού.
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Καθηγουμένου της Ιεράς ημών Μονής του Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, Αρχιμ. Γεωργίου, στο Στρατώνι Χαλκιδικής την 14η/27η Ιανουαρίου 1989, κατόπιν προσκλήσεως του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ. κ. Νικοδήμου.
Πηγή: Περιοδικόν "Ο Όσιος Γρηγόριος" Της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους.
Πηγή: Περιοδικόν "Ο Όσιος Γρηγόριος" Της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους.
