Η τοξική ντροπή και άλλοι συναισθηματικοί μηχανισμοί προσαρμογής από βαθιά τραύματα της παιδικής ηλικίας συχνά κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται πως δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τον πόνο που βίωσαν όταν ήταν μικρά και αθώα ανθρώπινα όντα. Η τραυματική κακοποίηση -είτε είναι σεξουαλική, φυσική ή συναισθηματική- προκαλεί μόνιμες αλλαγές στο νευρικό σύστημα και στη χημεία του εγκεφάλου. Δεν είναι περίεργο το ότι βρίσκουμε δύσκολο να αλλάξουμε την κοσμοθεωρία μας και να θεραπευτούμε. Υπάρχει ένας τρόπος για να το κάνουμε, αν και μπορεί να μην είναι όπως τον φαντάζεστε.
Όταν κάποιος βιώνει ένα τραύμα σε μικρή ηλικία, η φυσιολογική αναπτυξιακή διαδικασία αλλάζει πολύ. Τείνει να διαμερίζει και να αποθηκεύει τα συναισθήματα που νιώθει όταν είναι μικρός επειδή είναι πολύ επίπονα για να τα αποδεχτεί τη στιγμή που συμβαίνουν. Ενώ αυτό μπορεί να οδηγήσει αργότερα, σε όλων των ειδών προβλήματα, από φυσικές αρρώστιες έως ψυχολογικές δυσκολίες που απομακρύνουν το συναισθηματικό φορτίο, είναι ένας μηχανισμός προσαρμογής. Είναι όμως και καλός μηχανισμός γιατί μας βοηθά να επιβιώσουμε.
Δυστυχώς, μέχρι να νιώσουμε, να συγχωρήσουμε και να ενσωματώσουμε το τραύμα θα προκαλέσει στη γνωστική και στη φυσιολογική λειτουργία του ατόμου μεγάλες δυσκολίες.
Τείνουμε να μην μπορούμε να επεξεργαστούμε συγκεκριμένες εμπειρίες όταν είμαστε μικροί, για το πως λειτουργεί ο κόσμος, γιατί κάποιοι άνθρωποι συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο και αντίθετα επανερχόμαστε σε μια πρωτόγονη κωδικοποίηση.
Όταν αυτά τα σημάδια ενεργοποιούνται στα επερχόμενα χρόνια, τα νιώθουμε στο σώμα ως άγχος, πονοκέφαλοι, ταχυπαλμίες, εφιάλτες και άλλες μορφές κωδικοποιημένης μνήμης.
Ενώ αυτές οι αναμνήσεις μένουν σε μη επεξεργασμένη, κωδικοποιημένη μορφή, πιθανώς να βιώσουμε ξαφνικά ενοχλητικά συναισθήματα, πανικό υψηλού επιπέδου και άγχος. Δεν γνωρίζουμε συνειδητά το γιατί αισθανόμαστε έτσι αλλά οι φυσικές αισθήσεις και οι συμβολισμοί στα όνειρα είναι πραγματικά και όχι ευχάριστα.
Τότε είναι που ίσως πρέπει να δράσουμε ενάντια σε αυτόν τον φυσικό και συναισθηματικό πόνο που νιώθουμε, όπου δεν καταλαβαίνουμε τις αντιδράσεις μας. Ίσως να απελευθερώσουμε οργή ή να φωνάξουμε ανεξέλεγκτα σε κάποιον αθώο γύρω μας ή να προκαλέσουμε ένα μικρό καβγά με έναν αγαπημένο μας. Νιώθουμε πως πρέπει να προστατεύσουμε αυτά τα πληγωμένα μέρη βιαίως, επειδή δεν είχαν θεραπευτεί ποτέ. Θα είναι σαν να ξανά-ανοίγουμε μια πληγή και να επιτρέπουμε στο αναβλύζων αίμα να ρεύσει προς τα έξω ξανά.
Αισθανόμαστε τον κίνδυνο και επιθυμούμε να απομακρυνθούμε από τον πόνο- αλλά αυτό είναι ένα από τα παράδοξα του πόνου. Όσο προσπαθούμε να απομακρυνθούμε από αυτόν, εκείνος θα γίνεται δυνατότερος μέχρι να μπορέσουμε να αποδεχτούμε αυτό που μας συνέβη και να το δούμε στο λαμπερό φως της πλήρους συνείδησης, θα ελέγχει τις συναισθηματικές επαναλαμβανόμενες πράξεις μας στο παρόν. Τονίζω το «επαναλαμβανόμενες πράξεις» και όχι σκέτες πράξεις. Αυτό γιατί δεν αντιδρούμε στο τώρα όπως συμβαίνει αλλά μέσω των τραυμάτων του παρελθόντος.
Σε κάποιους ανθρώπους, το τραύμα που βίωσαν ήταν τόσο δριμύ που πραγματικά διαχωρίστηκαν από το σώμα τους. Νιώθουν παράλυτοι ή «ανύπαρκτοι» για να αντιμετωπίσουν τον πόνο. Αυτή η «παράλυση» μπορεί να είναι ένα αίσθημα αποκοπής από την αγάπη ή από την οικειότητα στις σχέσεις ή ένα διανοητικό «χώρισμα» για να μην είναι παρόντες στον πόνο που εμφανίζεται στην επιφάνεια. Άλλοι καταφεύγουν στα ναρκωτικά, στο αλκοόλ, στα ψώνια, σε φυσικές δραστηριότητες ή στη δουλειά τους για να αγνοήσουν τον πόνο που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια.
Ωστόσο, καμία από αυτές τις τακτικές δεν λειτουργεί. Μπορεί να παρέχουν μια προσωρινή ανακούφιση αλλά δεν επιτρέπουν στον πόνο να απελευθερωθεί και έτσι με τον καιρό, το σώμα μας καταρρέει, το μυαλό γίνεται αδύναμο και τελικά αρχίσουμε να ζούμε με τρόπους που δεν βγάζουν νόημα επειδή είναι αυτοκαταστροφικοί. Πρέπει ριζικά να αποδεχτούμε αυτόν τον πόνο προτού μας κυριεύσει.
Ο εγωισμός όπως και ο νους μας, μπορεί να μας εξαπατήσει. Μπορεί να χειραγωγήσει τα συναισθήματα μας. Μπορεί να μας πει ότι δουλεύουμε 60 ώρες την εβδομάδα ή ότι χρεώνουμε το 30ο ζευγάρι παπούτσια στην πιστωτική κάρτα επειδή «αξίζουμε να έχουμε ωραία πράγματα.» Ο εγωισμός μπορεί να μας πει ότι χρειαζόμαστε αλκοόλ και ναρκωτικά για να διασκεδάσουμε αλλά εγκαίρως το σώμα θα αποκαλύψει την αλήθεια που ο εγωισμός προσπαθεί να κρύψει.
Μπορούμε επίσης να καλύψουμε τα συμπτώματα του πόνου με φαρμακευτική αγωγή, ή με δίαιτες αλλά αυτά τα «κόλπα» επίσης θα αποτύχουν όσο δεν αποδεχόμαστε αυτό που μας συνέβη και θα εξυπηρετήσουν μόνο στο να ναρκώσουν τα συναισθήματα που δε θέλουμε να νιώθουμε.
Μέσα μας βρίσκεται αυτό το αθώο παιδί που περιμένει να είμαστε αρκετά δυνατοί, θαρραλέοι και συγχωρητικοί ώστε να αντιμετωπίσουμε όποιο τρομερό τραύμα υπομείναμε. Δε θα δεχτεί συμβιβασμούς ή δικαιολογίες αλλά περιμένει υπομονετικά την μέρα που θα είμαστε ξανά ελεύθεροι -να αγαπάμε χωρίς επιφυλάξεις- και να ζούμε στην απόλυτη ελευθερία.
Στον διαλογισμό, μαθαίνουμε να παρατηρούμε όλες τις σκέψεις καθώς εμφανίζονται χωρίς να τις κρίνουμε. Δεν έχει σημασία αν είναι η κλασική πρακτική του διαλογισμού ή η πνευματική. Η μέθοδος είναι η ίδια. Επιτρέπουμε σε όλα τα συναισθήματα, στις φυσικές αισθήσεις, στις διανοητικές εικόνες ακόμα και στις μυρωδιές ή στα ψυχικά φαινόμενα να εμφανιστούν στην επιφάνεια και να χαθούν. Σε αυτή τη πρακτική μαθαίνουμε, με ένα βήμα τη φορά, να επιτρέπουμε σε όλα τα συναισθήματα μας να υπάρχουν χωρίς άρνηση.
Ίσως δεν θυμόμαστε τι ήταν αυτό ακριβώς που μας έκανε να μαζευτούμε στον εαυτό μας αλλά μπορούμε να νιώσουμε τον πόνο, ένα αίσθημα πανικού στο βάθος της καρδιάς ή να δούμε παράξενα πολύχρωμα φώτα να εμφανίζονται όταν συγκεκριμένες αναμνήσεις εγείρονται από τα σκοτεινά βάθη του υποσυνείδητου. Σιγά σιγά ο φόβος, ο θυμός, η θλίψη και το τραύμα αρχίζουν να «αφαιρούνται» από το σώμα μας καθώς επιτρέπουμε στον εαυτό μας να τα γνωρίσει. Περιέργως με το να επιτρέψουμε σε αυτούς τους φόβους και στους πόνους να υπάρχουν, τους απελευθερώνουμε. Όπως και ο ποιητής Rumi έγραψε κάποτε:
«Η θεραπεία για τον πόνο είναι μέσα στον πόνο»
Πώς θεραπεύουμε τον εαυτό μας από τα τραύματα του παρελθόντος που κάνουν την ζωή μας να βρίσκεται σε αδράνεια στο τώρα; Ριζικά αποδεχόμαστε τον πόνο. Με αυτόν τον τρόπο, αφήνει το σώμα, το μυαλό και την καρδιά μας και γινόμαστε ελεύθεροι.
