Μήπως στην προσπάθεια να είμαστε ευτυχισμένοι καταλήξαμε να ζούμε τον καταναγκασμό της ευτυχίας, που έχει γίνει συνώνυμο της πληρότητας; Σήμερα μοιάζει ανήθικο να μην είσαι ευτυχισμένος όπως λέει και ο Μπρύκνερ στη Αέναη Ευφορία.
Έχουμε, όπως τονίζει, περάσει από το δικαίωμα στην ευτυχία, στην ευτυχία σαν επιταγή.
Η αλήθεια είναι πως έχουμε ξεχάσει να «είμαστε» και αναλωνόμαστε στο να θα «κάνουμε» (ίσως και στο πόσες ώρες να εργαστούμε) ώστε να «έχουμε». Κάθε ρήμα και άλλη κοσμοθεωρία. Γιατί όσα και να έχεις, δεν σε κάνει να είσαι πιο άνθρωπος, να είσαι πιο ευτυχισμένος, πιο ήρεμος, πιο γαλήνιος και πολλά άλλα.
Η Δυστυχία που φτιάχνουμε μόνοι μας
Σκέφτομαι ότι ίσως να έχει δίκαιο ο Watzlawick όταν αναρωτιόταν «τι και που θα ήμασταν χωρίς τη δυστυχία μας; Την χρειαζόμαστε απελπισμένα».
Για να συμπληρώσει λίγο πιο κάτω στο βιβλίο του «Φτιάξε τη δυστυχία σου μόνος σου» «Βέβαια, ο αριθμός των ανθρώπων που είναι προικισμένοι από τη φύση με ταλέντο να δημιουργήσουν την προσωπική τους κόλαση είναι σχετικά μεγάλος», κάτι στο οποίο τείνω να συμφωνήσω. Συχνά χτίζουμε τη φυλακή που μας εγκλωβίζει, συντηρούμε τις σχέσεις που μας περιορίζουν, και ζούμε ζωές αβίωτες -στερημένες από χαρά, προσωπική εξέλιξη και αγάπη.
Όσα δεν μας έμαθε κανείς για τη ζωή
Τι είναι η ζωή μας λοιπόν; Μήπως ένα εκκρεμές μεταξύ ευτυχίας και δυστυχίας;
Διαβάζοντας το βιβλίο του Ken Robinson «Άλλη λογική» αναλογίστηκα για πολλοστή πόσα δεν μας έμαθαν στο σχολείο για τη ζωή, για τον εαυτό μας, για το πώς σκεφτόμαστε και το πώς νιώθουμε.
Μας έμαθαν για ημίτονα και συνημίτονα, μάθαμε νεράκι την προπαίδεια (ή τέλος πάντων σχεδόν νεράκι), μάθαμε για ιστορία, γεωγραφία και άλλα πολλά, αλλά δεν μάθαμε να λέμε πως νιώθουμε πέρα από ένα ξερό καλά, κακά, μέτρια ή χάλια.
Που πήγε ο θυμός, η λύπη, η απογοήτευση, η στεναχώρια, η ματαίωση, η χαρά, η προσμονή, ο ενθουσιασμός, η καχυποψία, η αγωνία, η απελπισία, η οργή, η ηρεμία, η γαλήνη και τόσα άλλα συναισθήματα.
Δεν μάθαμε να αναλαμβάνομαι την ευθύνη του εαυτού μας και των πράξεων μας, δεν μάθαμε να σεβόμαστε τον άλλο, το περιβάλλον, τα ζώα. Δεν μάθαμε να είμαστε ενεργοί πολίτες, να προβληματιζόμαστε, να ταλανιζόμαστε και να αποφασίζουμε για το μέλλον μας.
Ο φόβος της αλλαγής και του καινούργιου
Κυρίως όμως νομίζω πως δεν μάθαμε να εξελισσόσαστε και να αφήνουμε τη βολή/ το βόλεμα μας.
Όλα αφορούν την αλλαγή. Πόσο έτοιμοι ήμαστε ή πόσο φοβόμαστε να αλλάξουμε, να μετακινηθούμε, να διαπραγματευτούμε κάτι καινούργιο.
Το άγνωστο μας τρομάζει, μας παραλύει. Λένε πως το οικείο, όσο λάθος, στραβό και αν είναι, έχει τεράστια δύναμη. Έχουν δίκαιο, γιατί είναι το γνώριμο, αυτό που ξέρουμε, είναι το αναμενόμενο και δεν μας φοβίζει.
Το νέο, το καινούργιο, το αδιαμόρφωτο είναι άγνωστο και ως τέτοιο μας τρομάζει. Όμως αν δεν το καλωσορίσουμε στη ζωή μας θα ζούμε με συνεχείς συμβιβασμούς και όποιος επιλέγει πάντα μεταξύ του ρίσκου την ασφάλεια, καταλήγει να ζει μέσα στην ανασφάλεια.
Ζούμε μια εποχή που τελειώνουν σιγά σιγά οι σιγουριές του χθες, σε επίπεδο ιδεών, αντιλήψεων, δουλειών, σχέσεων και πολλών άλλων.
Σαφώς και δεν υποστηρίζω την κατάλυση κάθε αξίας και αξιόλογης ιδέας, όμως αν δεν κοσκινίσει κανείς το δικό του αλεύρι, αυτό που κληρονόμησε, δεν θα ζυμώσει το δικό του ψωμί ποτέ και θα αναμασά κομμάτια από το παρελθόν.
Ακόμα και στις σχέσεις χρειάζεται να δουλέψει ο ένας μαζί με τον άλλο, για να επαναπροσδιορίσουν το κοινό μαζί. Τα κενά που υπήρχαν για χρόνια τα κάλυπταν οι ώρες δουλειάς, τα ψώνια, οι διακοπές, η τηλεόραση και το lifestyle. Τώρα έπεσε η κουρτίνα και φάνηκαν όσα κάλυπτε.
Όταν η ζωή μοιάζει με αδιέξοδο
Αν η ζωή μοιάζει σας με λαβύρινθό χωρίς χάρτη και σαν κάποιος φαίνεται να σας πήρε το «τυρί σας» τότε μάλλον ήρθε η στιγμή να αντιμετωπίσετε τις αλλαγές στη ζωή και στην δουλειά σας, να ψάξτε για νέους τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης.
Προτείνω λοιπόν ένα βιβλιαράκι μια σταλιά, το Ποιος πήρε το τυρί μου; είναι μια ιστορία για την αλλαγή που συμβαίνει μέσα σε ένα λαβύρινθο, όπου τέσσερις διασκεδαστικοί χαρακτήρες αναζητούν «Τυρί».
Το Τυρί είναι βέβαια μεταφορά για οτιδήποτε θέλουμε να έχουμε στη ζωή, όπως μια δουλειά, μια σχέση, χρήματα, ένα μεγάλο σπίτι, ελευθερία, υγεία, αναγνώριση, πνευματική γαλήνη, ή ακόμα και ένα χόμπι όπως το τζόκινγκ ή το γκολφ.
Ο καθένας μας έχει τη δική του άποψη για το τι είναι το Τυρί ∙ το αναζητούμε επειδή πιστεύουμε ότι μας κάνει ευτυχισμένους.
Όταν το βρίσκουμε, συχνά δενόμαστε με αυτό. Και όταν το χάνουμε ή μας το παίρνουν, η εμπειρία μπορεί να είναι τραυματική.
Ο «Λαβύρινθος» της ιστορίας αντιπροσωπεύει το μέρος που περνάμε τον καιρό μας αναζητώντας αυτό που θέλουμε. Μπορεί να είναι η δουλειά, η σχέση, η κοινότητα που ζούμε.
Μιας και μπήκε επίσημα το καλοκαίρι και όλοι σκεφτόμαστε ήλιο, μπάνιο, θάλασσα, καραβάκια στο αιγαίο, θα κλείσω με κάτι σχετικό:
Τα καράβια μπορεί να βρίσκουν ασφάλεια στα λιμάνια, άλλα είναι φτιαγμένα για να ταξιδεύουν.
Έρα Μουλάκη,
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια
