Φέτος ήταν η πρώτη χρονιά που είπα στα παιδιά ότι είμαι άθεος. Με το καλημέρα. Και έπρεπε να το κάνω, και θα το κάνω από εδώ και πέρα. Κανονικά ΔΕΝ το λέω, γιατί στην εκπαίδευση ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να μας αφορούν τα θρησκευτικά πιστεύω των άλλων. Απλά τα σεβόμαστε όταν εκφράζονται.
Μέχρι πέρυσι μελετούσαμε τις θρησκείες και περισσότερο την κυρίαρχη, επειδή αυτές ήταν στο παρελθόν αναπόσπαστα στοιχεία της ιστορίας και του πολιτισμού μας, απόλυτα συνυφασμένες με τις εποχές και τις κοινωνίες που τις δημιούργησαν. ΔΕΝ τις μελετούσαμε ως Απόλυτες Διαχρονικές Αλήθειες. Αυτό είναι δουλειά της κάθε οικογένειας. Αφού όμως πλέον το Υπουργείο αποφάσισε να ανοίξει τα σχολεία στον θρησκευτικό σεπαρατισμό, τον δογματισμό και τις θρησκευτικές διακρίσεις, αισθάνθηκα ότι οφείλω κι εγώ να πάρω θέση στον πόλεμο αυτό (με την σωστή βέβαια πλευρά της ιστορίας). Γιατί είναι πόλεμος, έχει κυρίαρχους και μη κυρίαρχους, έχει αποκλεισμούς, έχει λοιπόν βία. ΕΙΝΑΙ μία διδασκαλία βίας. Παραστατικότατη και άμεσα αφομοιώσιμη, εκατό φορές πιο ισχυρή από οποιοδήποτε βιωματικό εργαστήριο και να τους κάνουμε.
Τους είπα λοιπόν ότι αγαπάω πολύ την παράδοση, ότι είμαι παιδί της ορθόδοξης παράδοσης, ότι είμαι και αγιογράφος και ότι θα τους διδάξω να φτιάχνουν το βασικό σχέδιο ενός προσώπου αγιογραφίας. Αλλά εδώ και πολλά πολλά χρόνια δεν πιστεύω στην θρησκεία ως Αλήθεια. Με ενδιαφέρουν πολύ οι θρησκείες, ως σημαντικά κομμάτια των ανθρώπινων πολιτισμών μας. Τους έδειξα την εικόνα του Χριστού πάνω από τον πίνακα και τους είπα ότι μου αρέσει πολύ. Ζωγραφίζω κι εγώ Χριστούς. Μάλιστα, κάνω και εικόνες που είναι "θαυματουργές". Και τους είπα μια ιστορία με μια εικόνα που είχα φτιάξει για μια γιαγιά, που την κρέμασε στον τοίχο στο σημείο που άλλαζε η θερμοκρασία όταν άναβε το καλοριφέρ, οπότε οι τρέσες από πίσω της έτριζαν με τις συστολές και τις διαστολές και η γιαγιά νόμιζε ότι της μιλούσε η Παναγία.
- Πέτρο μου, όταν η Παναγία με βλέπει στεναχωρημένη, μου μιλάει! Μου στέλνει σήμα. Τρίζει η εικόνα. Και αυτό είναι η μόνη παρηγοριά μου....
Η γιαγιά εντωμεταξύ εντελώς χαροκαμένη, να έχει περάσει και να περνάει τα πάνδεινα, ήταν διαρκώς στεναχωρημένη, οπότε όποτε και να έτριζε η εικόνα, στεναχωρημένη την πετύχαινε. Τι να της πεις, να της εξηγήσεις περί συστολών και διαστολών; Σε μια γιαγιά που δεν έχει τελειώσει δημοτικό; Που έχει τόσα προβλήματα υγείας, που έχει τόσες οικογενειακές και οικονομικές δυσκολίες; Τι νόημα θα είχε; Κουνάς με συγκατάβαση το κεφάλι και η γιαγιά συνεχίζει να μιλάει με την Παναγία. Όμως εδώ στο σχολείο είναι αλλιώς. Δεν παραμυθιάζουμε γιαγιάδες, διδάσκουμε κριτική σκέψη, επιχειρήματα και δημοκρατία.
Οπότε ξαναγύρισα και τους έδειξα τον Χριστό πάνω από τον πίνακα. Μια τόσο ωραία εικόνα, τι κακό μπορεί να έχει; Μήπως δεν φταίει η εικόνα, αλλά η θέση που της δώσαμε; Τι συμβολίζει η θέση της; Είναι στο κέντρο, πάνω από τον πίνακα όπου παρουσιάζουμε ό,τι διδασκόμαστε, και μας κοιτάει. Αυτό είναι ένας ισχυρός συμβολισμός, σαν να κατέχει την γνώση, την εξουσία και τον έλεγχο πάνω μας. Είναι σωστό αυτό να επιβάλλεται πάνω σε όλα τα άτομα της τάξης μας, είτε ακολουθούν το ορθόδοξο δόγμα είτε όχι; Το σωστό θα ήταν να βρίσκεται σε ένα πλάγιο τοίχο, αν βέβαια αποφασίσουμε να αφιερώσουμε μία γωνιά της τάξης μας σε σύμβολα και αναπαραστάσεις διαφόρων θρησκειών. Τα παιδιά βιάζονταν να τον ξεκρεμάσουμε και να τον βάλουμε στον τοίχο στο πλάι. Εγώ τους είπα ότι όλα θα τα κάνουμε με την σειρά, γιατί έχουμε πολλά να διαρρυθμίσουμε.
Μετά ξεκινήσαμε με το πρώτο μάθημα της ιστορίας, γιατί εγώ έπρεπε να διαχωρίσω και να μοιράσω τα βιβλία των δύο τμημάτων. Οπότε έβαλα τα παιδιά να διαβάσουν και να προετοιμάσουν ερωτήσεις. Η ιστορία της έκτης δημοτικού ξεκινάει με την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό. Λουκούμι για το θέμα μας όπως καταλαβαίνετε! Εξηγήσαμε πώς και γιατί χωρίζουμε την ιστορία σε περιόδους και ότι το σημαντικό της σύγχρονης ιστορίας είναι η αμφισβήτηση της απόλυτης εξουσίας και αυθεντίας που είχαν μέχρι τότε οι δύο βασικοί πυλώνες των παλαιότερων πολιτισμών, η βασιλική εξουσία και το ιερατείο. Ο βασιλιάς χρειαζόταν ένα ιερατείο, ώστε να μπορεί να στηρίζει την εξουσία του στην αυθεντία της μίας θρησκείας που έχει επιλέξει. Είπαμε ότι αντίθετα, στην σύγχρονη εποχή οι άνθρωποι διαχωρίζουμε την αλήθεια από το μη-αληθές και το ηθικά σωστό από το λάθος με βάση την κριτική μας σκέψη, το δίκαιο και την επιστημονική μέθοδο. Κανένας βασιλιάς και κανένα ιερατείο δεν είναι απαραίτητο για να μας καθορίζει πώς πρέπει να ζούμε. Και η εξουσία φροντίσουμε να ελέγχεται από δημοκρατικές διαδικασίες, όσο γίνεται.
Συζητήσαμε επίσης ότι έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε πως τα ίδια θα διδασκόμαστε και στο μάθημα των Φυσικών Επιστημών και στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής. Αυτά τα μαθήματα μαζί με το μάθημα της ιστορίας, θα μας ανοίξουν τα μάτια ώστε να καταλαβαίνουμε τον ανθρώπινο πολιτισμό και να μπορούμε να οργανώνουμε την ζωή μας, τόσο στην τάξη μας, όσο και στις σύγχρονες κοινωνίες αργότερα.
Με το μάθημα των θρησκευτικών όμως δυστυχώς από φέτος δεν θα γίνεται αυτό. Δεν θα διδασκόμαστε για το ιστορικό φαινόμενο των θρησκειών, αλλά για μία θρησκεία, την κυρίαρχη, ως Απόλυτη και Διαχρονική Αλήθεια. Δηλαδή ακριβώς το ανάποδο από τα υπόλοιπα μαθήματα. Όταν λέμε για "γνωστική σύγκρουση", θα το βιώνουμε καθημερινά, αλλά με τον λάθος τρόπο...
Τους είπα ότι δεν πειράζει, μαζί θα το παλέψουμε, ότι εγώ εδώ είμαι και να αισθάνονται πως ό,τι προσεγγίζουμε και συζητάμε, αφορά όλα τα παιδιά της τάξης και όλα μπορούν να έχουν άποψη, ανεξάρτητα από τα θρησκευτικά τους πιστεύω. Τους είπα ότι θα προτείνω στους γονείς τους αν συμφωνούν και αυτοί, να μην πάρει κανένα παιδί απαλλαγή, ώστε να συμμετέχουμε όλα στο ίδιο μάθημα. Θα κάνουμε ότι και καλά διδάσκουμε κατηχητικό, αλλά δεν θα είναι κατηχητικό. Κάτι σαν τις προφητείες του Παΐσιου. Και ό,τι θρησκευτικού τύπου ιβέντ γίνεται στο σχολείο μας, να το βλέπουμε σαν θεατρική παράσταση, σαν θέαμα, και όχι ότι περνάει κάποιο μήνυμα για το τι είναι αλήθεια και τι είναι σωστό. Το σχολείο ΔΕΝ προμοτάρει κάποια θρησκεία.
Εκεί κάπου μπήκε και ο ευγενικός ιερέας, διστακτικός λιγουλάκι (πιθανώς τον είχε ψυλιάσει και ο διευθυντής να είναι προετοιμασμένος σε περίπτωση που αρχίσω και τσιρίζω και τον πετάξω εκτός τάξης, όπως έκανα κάθε χρόνο στην παράνομη εισβολή των κατηχητών), αλλά εγώ ήμουν απόλυτα χαρούμενος που είχα προετοιμάσει τα παιδιά κατάλληλα και κανένα δεν αισθανόταν ότι θα γίνει κάτι που παραβιάζει τα δικαιώματά του και την λογική του. Οπότε ήμουν κι εγώ με ένα χαμόγελο γεμάτο αγάπη, τον χαιρέτησα, μέχρι και χέρι θα του φιλούσα ως μέτοχος της παράστασης, αλλά, φευ!, έχουμε κι έναν κορονοϊό...
Μου έκανε όμως κι ο ιερέας ένα ανεπανάληπτο δώρο, δώρο που αποδεικνύει ότι η σημερινή γνώση είναι διαθεματική και διεπιστημονική. Εκεί που έψελνε, επέλεξε το "νίκας τοις βασιλεύσι", που είναι το ιστορικά ορθό, και όχι το "τοις ευσεβέσι", που είναι ένας χλεχλεδιάρικος νεωτερισμός για να ρίχνουμε στάχτη στα μάτια και τα αυτιά του κόσμου. Οπότε γύρισα καπάκι στα παιδιά και τους είπα, "Είδατε τι σας έλεγα! Η παράσταση είναι από εκείνη την εποχή που αναφέραμε. Την παλαιότερη, όχι την σύγχρονη εποχή. Τότε που το ιερατείο ήταν για να στηρίζει την εξουσία του βασιλιά!". Κι έλαμψαν τα ματάκια τους γιατί είδαν μέσα σε τόσο λίγη ώρα πόσο ισχυρή σύνδεση μπορεί να έχει αυτό που συζητάμε στην τάξη, το περιεχόμενο των μαθημάτων μας, με αυτό που ζούμε στην κοινωνία. Με την ιστορία μας, τις ζωές μας και τα βιώματά μας.
Τελικά η πρώτη μέρα κύλησε υπέροχα και γέμισα ανακούφιση!
Φιού!
Λοιπόν, έτσι θα το πάω από εδώ και πέρα.
Άντε, κάθε κατεργάρης στον πάγκο του.
***
 |
