ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Δεν υπάρχει άνθρωπος που να ζει μια απροβλημάτιστη ζωή. Όλοι έχουμε βιώσει θλιβερές εμπειρίες και αναποδιές, και όλοι έχουμε υπομείνει αφόρητες συμπεριφορές και μεγάλες απογοητεύσεις. Γιατί όμως κάποιοι άνθρωποι αναφέρονται στις διάφορες τραγωδίες της ζωής ως «μαθήματα» ή «αναμνήσεις», ενώ άλλοι παραμένουν αλυσοδεμένοι σε αυτά τα γεγονότα και τα θεωρούν αξεπέραστα τραύματα; Δεν είναι όμως το παρελθόν που τους κρατά αλυσοδέσμιους. Αυτό το δυστυχισμένο παρελθόν το χρειάζονται. Αν και μπορεί να ακουστεί σκληρό, θα μπορούσε να πει κανείς ότι μεθούν με το φτηνό κρασί της τραγωδίας και προσπαθούν να ξεχάσουν την πίκρα ενός ατυχούς «τώρα».
ΝΕΟΣ: Αρκετά! Έχετε πολύ θράσος! Άκου «το φτηνό κρασί της τραγωδίας»! Αυτό που λέτε δεν είναι παρά η λογική του ισχυρού, η λογική του νικητή. Δεν ξέρετε τον πόνο του ποδοπατημένου. Προσβάλλουν τον άνθρωπο που έχει ποδοπατηθεί.
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Όχι, κάνεις λάθος. Ακριβώς επειδή πιστεύω στις ανθρώπινες δυνατότητες είναι που αντιτίθεμαι στο να μεθά κανείς με την τραγωδία,
ΝΕΟΣ: Κοιτάξτε, δε σκόπευα να μάθω τι είδους ζωή έχετε ζήσει αλλά νομίζω ότι έχω αρχίσει να καταλαβαίνω. Μην έχοντας γνωρίσει ποτέ κάποια σημαντική αναποδιά ή κατάφωρη αδικία, διαβήκατε το κατώφλι ενός κόσμου αόριστης φιλοσοφίας. Γι’ αυτό και μπορείτε να ξεπετάτε με τέτοια ευκολία τα συναισθηματικά τραύματα των ανθρώπων σαν να μην είναι τίποτα. Πόσο εξαιρετικά ευλογημένος έχετε υπάρξεις
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Φαίνεται πως δυσκολεύεσαι να το αποδεχτείς αυτό. Ας δοκιμάσουμε τότε κάτι άλλο. Ας δοκιμάσουμε την τριγωνική στήλη που χρησιμοποιούμε καμιά φορά στη συμβουλευτική.
ΝΕΟΣ: Ακούγεται ενδιαφέρον. Εξηγήστε, παρακαλώ.
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Αυτή η τριγωνική στήλη αντιπροσωπεύει την ψυχή σου. Από εκεί που κάθεσαι, θα πρέπει να βλέπεις μόνο δύο από τις τρεις πλευρές. Τι γράφει σε αυτές τις πλευρές;
ΝΕΟΣ: Η μία πλευρά γράφει: Εκείνος ο κακός άνθρωπος». Η άλλη γράφει: «Εγώ ο καημένος».
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Σωστά. Οι περισσότεροι που έρχονται για συμβουλευτική ξεκινούν μιλώντας για το ένα ή το άλλο από αυτά τα δύο. Παραπονιούνται με δάκρυα στα μάτια για τη δυστυχία που τους έχει βρει, ή μιλούν για το μίσος που έχουν για τους άλλους ανθρώπους που τους βασανίζουν, και την κοινωνία που τους περιβάλλει. Αυτό δε συμβαίνει μόνο στις συνεδρίες συμβουλευτικής. Όταν μιλάς με οικογένεια και φίλους, ή όταν προσφέρεις συμβουλευτική, δεν είναι εύκολο να καταλάβεις για ποιο πράγμα μιλά πραγματικά ο άλλος εκείνη τη στιγμή. Αν όμως το φανταστείς με αυτή τη μορφή, μπορείς να δεις καθαρά ότι το θέμα για το οποίο μιλά είναι αυτά τα δύο πράγματα. Σου ακούγεται γνώριμο, σωστά;
ΝΕΟΣ: Να κατηγορείς «εκείνον τον κακό άνθρωπο», ή να δηλώνεις «εγώ ο καημένος»; Ναι, εντάξει, θα μπορούσατε να το θέσετε κι έτσι…
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Δεν είναι όμως αυτό που θα έπρεπε να συζητάμε. Όσο κι αν προσπαθεί κανείς να βρει μια σύμφωνη γνώμη για «εκείνον τον κακό άνθρωπο» που τον τυραννά, η όσο κι αν παραπονιέται που είναι τόσο «καημένος», ακόμα κι αν υπάρχει κάποιος που ακούει, ακόμα κι αν βρει, προσωρινή παρηγοριά, δε θα τον οδηγήσει σε μια πραγματική λύση.
ΝΕΟΣ: Τότε τι μπορεί να κάνει κανείς;
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Η τριγωνική στήλη έχει άλλη μια πλευρά που δεν είναι ορατή σ’ εσένα αυτή τη στιγμή. Τι πιστεύεις ότι γράφει;
ΝΕΟΣ: Κόψτε τα παιχνίδια και δείξτε τη μου, να τελειώνουμε!
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Εντάξει. Διάβασε, σε παρακαλώ, δυνατά τι γράφει εδώ.
Ο φιλόσοφος είχε φέρει ένα κομμάτι χαρτί διπλωμένο σε σχήμα τριγωνικής στήλης. Από εκεί που καθόταν ο νέος, φαίνονταν μόνο οι δύο από τις τρεις όψεις. Στη μία όψη έγραφε «Εκείνος ο κακός άνθρωπος» και στην άλλη «Εγώ ο καημένος». Σύμφωνα με τον φιλόσοφο, τα παράπονα των ταραγμένων ανθρώπων πάντα κατέληγαν σε ένα από αυτά τα δύο θέματα. Και τότε ο φιλόσοφος γύρισε σιγά σιγά την τριγωνική στήλη με τα λεπτά του δάχτυλα, αποκαλύπτοντας τις λέξεις που ήταν γραμμένες στην τρίτη όψη τις λέξεις που μίλησαν στην καρδιά του νέου.
«ΤΙΠΟΤΑ ΔΕ ΓΙΝΕΤΑΙ ΩΣ ΔΙΑ ΜΑΓΕΙΑΣ»
ΝΕΟΣ: …
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Έλα, πες το δυνατά.
ΝΕΟΣ: Τι πρέπει να κάνω από εδώ κι έπειτα;
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Ναι, αυτό ακριβώς είναι που πρέπει να συζητάμε: «Τι πρέπει να κάνω από εδώ κι έπειτα;» Δε χρειαζόμαστε τον κακό εκείνον άνθρωπο» ή κάτι παρόμοιο. Ούτε και το «εγώ ο καημένος» χρειάζεται. Όσο μεγαλόφωνα κι αν παραπονιέσαι γι’ αυτούς, εγώ θα σε αγνοώ.
ΝΕΟΣ: Μα είστε απάνθρωπος!
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Δε θα σε αγνοώ από αδιαφορία. Θα σε αγνοώ επειδή δεν υπάρχει κάτι εκεί που να πρέπει να συζητάμε. Αν άκουγα αυτές τις ιστορίες για εκείνον τον «κακό άνθρωπο» ή για σένα τον «καημένο» και έδειχνα ότι σε συμπονούσα με εκφράσεις τύπου «πρέπει να ήταν πολύ σκληρό αυτό» ή «δεν είναι δικό σου το φταίξιμο», είναι αλήθεια ότι θα έβρισκες προσωρινή παρηγοριά. Ίσως να ένιωθες και μια κάποια ικανοποίηση που αποφάσισες να στραφείς στη συμβουλευτική ή που επέλεξες τον συγκεκριμένο θεραπευτή.
Αλλά πώς θα άλλαζε αυτό την κατάσταση την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα; Δε θα αναζητούσες απλώς κι άλλη παρηγοριά την επόμενη φορά που θα πληγωνόσουν; Δεν είναι εξάρτηση αυτό; Γι’ αυτό, στην αντλεριανή ψυχολογία συζητάμε μεταξύ μας για το «τι πρέπει να κάνει κανείς από εδώ κι έπειτα».
ΝΕΟΣ: Αν λέτε όμως ότι πρέπει να σκεφτώ σοβαρά το δικό μου «από εδώ κι έπειτα», τότε πρέπει να γνωρίζω ως προϋπόθεση το «μέχρι τώρα» μου.
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Όχι. Αυτή τη στιγμή κάθεσαι απέναντί μου. Εμένα μου αρκεί να γνωρίζω ποιος είσαι εσύ που κάθεσαι τώρα απέναντί μου και δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζω ποιος ήσουν εσύ στο παρελθόν. Επαναλαμβάνω, το παρελθόν δεν υφίσταται. Το παρελθόν για το οποίο μιλάς δεν είναι παρά μια ιστορία που συνέθεσες με μαεστρία εσύ.Σε παρακαλώ, κατανόησε το αυτό.
ΝΕΟΣ: Με τίποτα! Κάνετε απλώς μια συρραφή διάφορων θεωριών και με επιπλήττετε λέγοντάς μου να σταματήσω να κλαίγομαι. Προωθείτε τη λογική του αλαζόνα και του ισχυρού, χωρίς τον παραμικρό σεβασμό απέναντι στις ανθρώπινες αδυναμίες, χωρίς καν να προσπαθείτε έστω να γνωρίζετε αυτές τις αδυναμίες.
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Δεν είναι έτσι. Για παράδειγμα, συχνά εμείς οι σύμβουλοι απλώς δίνουμε την τριγωνική αυτή στήλη στον πελάτη. Και του ζητάμε το εξής: «Δεν έχει σημασία ποιο είναι το θέμα, οπότε απλώς δείξε μου την πλευρά που γράφει αυτό για το οποίο θα μιλήσεις. Με αυτή την προσέγγιση, πολλοί άνθρωποι επιλέγουν από μόνοι τους το «τι πρέπει να κάνω από εδώ κι έπειτα», και μετά αρχίζουν να σκέφτονται την ουσία του.
ΝΕΟΣ Από μόνοι τους;
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Άλλες σχολές σκέψης της συμβουλευτικής ακολουθούν προσεγγίσεις που θυμίζουν θεραπείες-σοκ, σκάβοντας βαθιά στο παρελθόν και επιχειρώντας να προκαλέσουν εκρήξεις συναισθήματος. Αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να εφαρμόζει κανείς τέτοιες πρακτικές.
Δεν είμαστε ούτε μάγοι, ούτε ταχυδακτυλουργοί. Επαναλαμβάνω, τίποτα δε γίνεται ως δια μαγείας στην αντλεριανή ψυχολογία. Μια εποικοδομητική και επιστημονική ψυχολογία της ανθρώπινης γνώσης που βασίζεται όχι σε κάποια μυστηριώδη μαγεία, αλλά στον σεβασμό προς τον άνθρωπο, αυτό είναι η αντλεριανή Ψυχολογία.
«Τόλμησε να είσαι ευτυχισμένος»
Ιτσίρο Κισίμι και Φουμιτάκε Κόγκα
