Δεν αποτελεί μυστικό ότι η κριτική είναι βαθιά ριζωμένη στο ανθρώπινο είδος. Σκεφτείτε το: Κρίνουμε τον εαυτό μας – τις σκέψεις, την εμφάνιση και τα συναισθήματά μας (και μετά μας επικρίνουμε που έχουμε τέτοιες τάσεις). Κρίνουμε τους άλλους – τις αποφάσεις, τις εμπειρίες και το παρελθόν τους. Αναλύουμε συνεχώς και επικρίνουμε κάθε πράξη ώστε να βγάλουμε νόημα.
Η κριτική βρίσκεται και στην καρδιά της συστημικά ρατσιστικής κοινωνίας μας. Συγχωνεύουμε ηθικές αξίες στην κρίση μας για τους άλλους, διαιωνίζοντας σκληρές προκαταλήψεις που ενσωματώνονται στον πολιτισμό μας. «Η κριτική μας τυφλώνει. Ποτέ δεν θα με δεις, δεν θα με μάθεις, επειδή αυτό που βλέπεις είναι αυτό που ο εγκέφαλός σου σού λέει να δεις».
Η κριτική επεμβαίνει επιθετικά στην κοινωνία μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτή. Ο πραγματικός λόγος που κρίνουμε τους άλλους είναι πιο απλός απ’ ότι νομίζουμε και απλώς χρειάζεται περισσότερη πρόθεση και κόπος για να απελευθερωθούμε από τον φαύλο κύκλο.
Γιατί κρίνουμε τους άλλους
Η κριτική είναι απλώς μια αντίδραση στο φόβο. Αποτελεί τον μηχανισμό προστασίας μας, ώστε να μην χρειαστεί να αλληλεπιδράσουμε με το άγνωστο. Όταν δεν έχουμε αρκετές πληροφορίες για κάποιον, το έμφυτο ένστικτό μας είναι να τον φοβηθούμε αντί να επιχειρήσουμε να τον μάθουμε.
Δεν είναι επειδή έχουμε κακές προθέσεις per se. Αντιθέτως, αυτή η αποστροφή για το άγνωστο είναι που έχει εισχωρήσει εδώ και αιώνες στον πολιτισμό μας. Πράττουμε με αυτό τον τρόπο επειδή δεν έχουμε διδαχθεί συναισθηματική νοημοσύνη κατά την ανατροφή μας.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Θα χρειαστεί συνειδητή δράση για να στραφούμε ενάντια σε αυτά τα βαθιά ριζωμένα επικριτικά ένστικτα. Το πρώτο βήμα; Ενημέρωση και πληροφόρηση. Μάθετε από όποιες αξιόπιστες πηγές έχετε διαθέσιμες και μη φοβάστε να κάνετε ερωτήσεις.
Αφού αφοσιωθούμε στην παιδεία και στην μάθηση, το επόμενο βήμα είναι να απομακρυνθούμε από τη νοοτροπία του να κατηγορούμε, να ντροπιάζουμε και οπωσδήποτε να ονοματίζουμε. Το σύστημα είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να μας κρατά διχασμένους και διαιρεμένους, να απεχθανόμαστε ο ένας τον άλλο και να εν τέλει να ζούμε καταπιεσμένα.
Γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντικό να ενωθούμε. Μόνο έτσι μπορούμε να εναντιωθούμε σε ένα τέτοιο σύστημα. Ας μετατρέψουμε το θυμό μας σε καύσιμο για να προχωρήσουμε προς τη δημιουργία μιας αληθινής αλλαγής.
Το συμπέρασμα;
Για να μπορέσουμε να απελευθερώσουμε τον ίδιο τον εαυτό μας από την κριτική, χρειάζεται να προσεγγίσουμε το άγνωστο με γενναιόδωρη περιέργεια, όχι φόβο. Χρειάζεται να νιώσουμε άνετα να ρωτάμε τους ανθρώπους για τη δική τους κουλτούρα και να μην επαναλαμβάνουμε την ντροπή και το φταίξιμο. Όπως τονίζει και ο Durek
«Είμαστε αρκετά νοήμονες να στραφούμε στην αγάπη, ασχέτως του τι βλέπουμε ή ακούμε».
Jason Wachob
