Ο άνθρωπος, ως ξεχωριστή οντότητα στη Γη που διαφέρει διότι είναι έλλογο και νοήμον ον, ανέπτυξε τον λόγο μέσω του νοός και των αισθήσεων. Όταν οι αισθήσεις τον ξεγελούσαν για κάτι το οποίο δεν γνώριζε, το αποκαλούσε θεό.
Νοώντας αποκτούσε τη γνώση, απομυθοποιούσε τα στοιχεία της φύσης και αντιλαμβανόταν ότι οι αισθήσεις του είναι ατελείς, αλλά και ότι οι αισθήσεις είναι οι μόνες λειτουργίες του σώματος που εκπαιδεύονται, εξελίσσονται αλλά και προσαρμόζονται. (Αριστοτέλης 6-2-2010), Ο εγκέφαλος προσαρμόζεται και επικοινωνεί με την ύλη μέσω των αισθήσεων. (Αριστοτέλης 6-2-2010) Όμως όλα αυτά γίνονται εντός και μόνο εντός της ατμόσφαιρας της Γης και οι αισθήσεις αποκωδικοποιούν μόνο παν ό,τι το υλικό. Αυτά τα οποία δεν χρειάζονται τη γήινη ατμόσφαιρα για να αποκωδικοποιηθούν είναι οι έννοιες.
Ο άνθρωπος δεν εξελίσσεται μέσω των αισθήσεων, αλλά μέσω του νοός, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την κατανόηση των εννοιών. Όταν ο λόγος εμπεριέχει έννοιες, ξεπερνά τη δυνατότητα των αισθήσεων, και τότε η καρδιά παράγει το αίσθημα. Το καθαρό αίσθημα της καρδιάς είναι η συγκίνηση και εκδηλώνεται με ένα ηλεκτροστατικό πεδίο στο σώμα μέσω της ροής του αίματος.
Το πνεύμα είναι αυτό που πρέπει να δίδει μέσω του νοός την ενέργεια στον εγκέφαλο και αυτός με τη σειρά του να τη διανέμει στο σώμα για την ορθή λειτουργία του και για την ορθή και πλήρη λειτουργία των αισθήσεων. Ο νους δίδει στον εγκέφαλο την αποκωδικοποίηση (γνώση) της ύλης, για να μπορέσει να διαχειριστεί αυτήν, καθώς ο εγκέφαλος δεν φέρει εξ αρχής τη γνώση της σύστασης της ύλης.
Ο νους κατέχει όλη τη Γνώση της θεωρίας της Νόησης του Σύμπαντος και ο εγκέφαλος καλείται εν σώματι να την πράξει. Η δυσκολία του έγκειται στο αν η επεξεργασία των ερεθισμάτων από τις αισθήσεις θα καταλήξει στη νόηση ή στη σκέψη. Αν καταλήξει στην επεξεργασία της νόησης, τότε ο άνθρωπος βρισκόμενος σε αρμονία με το Σύμπαν ενεργοποιεί το μέρος του εγκεφάλου το οποίο κάνει πράξη τη θεωρία του νοός (νοεί) και αναγνωρίζει ότι η σκέψη του είναι ατελής, όπως και οι αισθήσεις του.
Όταν ερχόμαστε στον κόσμο ο εγκέφαλός μας ήδη έχει τις βασικές του καταγραφές που κάνουν το νεογέννητο να ¨ξέρει" πως θα φάει πως θα κινεί τα μέλη του και πως ενστικτωδώς να αναγνωρίζει τους ανθρώπους που το αγαπούν και που το έφεραν στον κόσμο.
Αυτές οι στοιχειώδεις γνώσεις εμπλουτίζονται και επεκτείνονται στην υπόλοιπη ζωή του ώστε να δημιουργήσουν τον ώριμο και εξελιγμένο ανθρώπινο εγκέφαλο.
Για να γίνει αυτό χρειάζεται να φορτιστεί με ένα μεγάλο πλήθος από πληροφορίες που τις παίρνει σε όλη την διάρκεια της ζωής του που θα τις επεξεργασθεί θα τις αποθηκεύσει (θα τις κάνει μνήμη δηλαδή) θα αυξήσει και θα τροποποιήσει τους νευρώνες του και τις νευρωνικές του συνδέσεις
Αυτό που βοηθά να εισέλθουν πληροφορίες σε αυτό το θαυμαστό όργανο που λέγεται ανθρώπινος εγκέφαλος, ώστε να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί είναι οι αισθήσεις του
Από τις μυριάδες πληροφοριών που καταφθάνουν σε έναν οργανισμό από το εξωτερικό αλλά και το εσωτερικό περιβάλλον εκείνες που τον αφορούν είναι όσες μπορούν να ανιχνεύσουν κάποια ειδικά κύτταρα και να τις μετατρέψουν στην συνέχεια σε ηλεκτρικά σήματα τα οποία φυσιολογικά θα προχωρήσουν στα ενδότερα προς επεξεργασία
Αυτό που δεχόμαστε από το περιβάλλον εν είναι και αυτό που διαμορφώνεται αργότερα από το ΚΝΣ σαν αντίληψη του ερεθίσματος. Ηλεκτρομαγνητικά σήματα διαφόρων συχνοτήτων τα αντιλαμβανόμαστε σαν χρώματα κόκκινα κίτρινα μπλε κ.λ.π., κύματα πίεσης τα καταλαβαίνουμε σαν λέξεις, ήχους και μουσική, Διάφορα χημικά μόρια που κυκλοφορούν στον αέρα και το νερό, τα νοιώθουμε σαν οσμές και γεύσεις. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα ερεθίσματα είναι δημιούργημα αισθητικής επεξεργασίας στον εγκέφαλο.
Το ότι η έννοια της ύλης δεν είναι κάτι το απτό και αντικειμενικά προσδιορισμένο, αλλά κάτι έξω από την εποπτεία των ανθρώπινων αισθήσεων, το διατύπωσαν πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες της προσωκρατικής και κλασικής περιόδου.
Ο Αναξίμανδρος πρώτος θεωρούσε ότι αρχικά υπήρχε μια πρωταρχική υλική ουσία, έξω από την εποπτεία των ανθρώπινων αισθήσεων η οποία ήταν αθάνατη και ανώλεθρη. Από την ουσία αυτή, κατά τον Αναξίμανδρο, δημιουργείται η υλική αντικειμενική πραγματικότητα η οποία αφού διατρέξει έναν κύκλο ζωής επιστρέφει στον εαυτό της. Την πρωταρχική αυτή ουσία την ταύτισε με την έννοια του απείρου.
Ο Πλάτωνας, στη συνέχεια, δίδασκε ότι αρχικά υπήρχε μια πρωταρχική αγαθοποιός ουσία, η οποία δεν ήταν δυνατόν να γίνει αντιληπτή από τις ανθρώπινες αισθήσεις παρά μόνο από τον Νου. Την ουσία αυτή την ονόμασε «Πρώτη Ιδέα», η οποία εκδηλώνεται πρωτογενώς μέσα σε έναν μη αισθητό, αλλά νοητικά προσεγγίσιμο Κόσμο των Ιδεών. Από αυτήν την «Πρώτη Ιδέα» μέσω κάποιων αιτίων γεννήθηκε η εμπειρική και αντικειμενικά προσεγγίσιμη από τις ανθρώπινες αισθήσεις ύλη.
Τέλος η ύλη κατά τον Aριστοτέλη ήταν κάτι διάφορο και διαφορετικό από την πραγματωμένη και αισθητή μορφή του κάθε αντικειμένου. Αποτελούσε δε το ακαθόριστο και μη αισθητό στοιχείο του κάθε αντικειμένου που ενυπάρχει δυνάμει μέσα του.
Τι είναι λοιπόν αυτό που οι αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται σαν υλική πραγματικότητα;
Κάθε τι γύρω μας το οποίο ονομάζουμε υλικό αντικείμενο δεν είναι τίποτα άλλο από έναν ωκεανό στροβιλιζόμενης μη αισθητής ενέργειας η οποία ξεχύνεται πέρα από τα όρια του σχήματός του μέχρι το άπειρο. Η ενέργεια αυτή ενώνεται και μπλέκεται με την ενέργεια όλων των σωμάτων του σύμπαντος δημιουργώντας μια ενιαία και αδιάσπαστη ενότητα. Τα όρια των υλικών αντικειμένων που τα διακρίνουν μεταξύ τους, το χρώμα τους, η σκληρότητά τους, η γεύση τους δεν είναι παρά κατασκευάσματα των ατελών αισθήσεών μας. Μια πλάνη των αισθήσεων.
Ο μόνος τρόπος να γνωρίσουμε τον κόσμο και την εξωτερική πραγματικότητα είναι μέσω των αισθήσεών μας… Και πράγματι είναι από την εγκεφαλική αποκωδικοποίηση των αισθητηριακών ερεθισμάτων που σχηματοποιείται τόσο η πρόσληψη του κόσμου όσο και η κατανόηση του περιβάλλοντος.
Κι ενώ κάποτε μαθαίναμε ότι οι αισθήσεις μας είναι πέντε, σήμερα ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί για να συμπεριλάβει και πολλές ακόμα, κάτι που εξαρτάται φυσικά από το τι ορίζουμε ως αίσθηση.
Όσες πάντως αισθήσεις κι αν «ανακαλύψουμε», το ζωικό βασίλειο θα μας βάζει πάντα τα γυαλιά!
Δεν είναι μόνο οι βασικές αισθήσεις που μοιράζονται με τον άνθρωπο, τις οποίες εξασκούν βέβαια με μεγαλύτερη οξύτητα, είναι ο τελείως διαφορετικός τρόπος που προσλαμβάνουν την πραγματικότητα.
Αν ο άνθρωπος είναι η κορωνίδα της δημιουργίας; Εξαιρετικά αμφίβολο πια…
Ηλεκτροεντοπισμός
Όταν ο πλατύπους αναφέρθηκε για πρώτη φορά στους ευρωπαίους επιστήμονες, με την περιγραφή του να τον θέλει θηλαστικό που γεννά αυγά και με πλατύ ρύγχος σαν πάπια, θεωρήθηκε φάρσα! Τι λόγος υπήρχε άλλωστε για το παράξενο ρύγχος του; Κι εδώ αρχίζουν τα ωραία: ο πλατύπους κυνηγά μικρά ασπόνδυλα στον βυθό ποταμών και λιμνών, κι όταν βουτά στο νερό τα μάτια, τα αυτιά και τα ρουθούνια του κλείνουν αεροστεγώς. Πώς αντιλαμβάνεται λοιπόν τη λεία; Με το ρύγχος φυσικά, που διαθέτει αισθητήρια ικανά να εντοπίζουν οποιαδήποτε μεταβολή στο ηλεκτρικό πεδίο -αλλά και κάθε διατάραξη του νερού- που δημιουργείται από την κίνηση των ζωντανών οργανισμών. Ο ηλεκτροεντοπισμός τον κάνει μάλιστα θηρευτή με εξαιρετική ακρίβεια…
Ηχοεντοπισμός
Παρά την κοινή πεποίθηση, οι νυχτερίδες δεν είναι τυφλές. Έχουν όμως πράγματι μικρά μάτια και αδύναμη όραση, κι αυτό γιατί έχουν αναπτύξει την ικανότητα να κυνηγούν με τη βοήθεια του ήχου! Εντοπίζουν λοιπόν τους υψηλής συχνότητας παλμούς και την ηχώ τους, αποκωδικοποιώντας έτσι την απόσταση και τη διεύθυνση κίνησης των αντικειμένων του περιβάλλοντός τους. Μέχρι και την ταχύτητα κίνησης του εντόμου συλλαμβάνουν με τον ηχοεντοπισμό, καθώς η όραση δεν μπορεί να τις βοηθήσει στο νυχτερινό κυνήγι στα σκοτάδια…
Υπέρυθρες ακτίνες
Για τον άνθρωπο, οι απεικονιστικές συσκευές που καταγράφουν εικόνες με τη βοήθεια των υπερύθρων είναι σχετικά καινούρια ιστορία. Όχι όμως και για τα φίδια! Σε πολλά είδη της οικογένειας των ερπετών, που κυνηγούν θερμόαιμες λείες, υπάρχει μια εγκεφαλική δομή που επιτρέπει στα φίδια να συλλαμβάνουν την υπέρυθρη ακτινοβολία και να τη χρησιμοποιούν στον εντοπισμό της τροφής τους. Ακόμα και φίδια που έχουν τυφλωθεί μπορούν να κυνηγούν με μεγάλη μαεστρία χάρη στις υπέρυθρες ακτίνες, κι αυτό γιατί η μοριακή βάση του μηχανισμού πρόσληψης των υπερύθρων είναι τελείως διαφορετική από την αντίστοιχη της όρασης του ηλιακού φωτός, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι δύο μηχανισμοί έχουν εξελιχθεί ξεχωριστά…
Υπεριώδης ακτινοβολία
Είναι γνωστό ότι η ομορφιά και τα έντονα χρώματα των λουλουδιών δεν υπάρχουν για την ανθρώπινη απόλαυση: είναι ο καλύτερος τρόπος να προσελκύσουν τα έντομα, που θα τα βοηθήσουν στη διαδικασία γονιμοποίησής τους. Τα λουλούδια ωστόσο που γονιμοποιούνται από τη δράση των μελισσών κάνουν πολλά περισσότερα από το να στολίζονται ωραία: όταν τα δούμε στο υπεριώδες φάσμα, αποκαλύπτουν μοτίβα σχεδιασμένα να τραβούν τις μέλισσες! Κι αυτό γιατί στο οπτικό φάσμα της μέλισσας υπάρχουν μια σειρά από κύτταρα ικανά να συλλαμβάνουν την υπεριώδη ακτινοβολία. Τα λουλούδια μεταδίδουν λοιπόν κρυφές πληροφορίες για τα μάτια της μέλισσας και μόνο…
Μαγνητικό πεδίο
Οι μέλισσες έχουν και δεύτερο αισθητηριακό τρικ στις φαρέτρες τους, κι αυτό γιατί το να επιστρέψει στο μελίσσι της έπειτα από μια κουραστική μέρα στα λιβάδια είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Και από την άλλη, για την εύρυθμη ζωή της κυψέλης, είναι σημαντικό για μια μέλισσα να μπορεί να θυμηθεί πού είναι τα αποθέματα τροφής. Παρά λοιπόν την πλειάδα των αισθητηριακών δεδομένων που χρησιμοποιεί για να κατευθυνθεί στον χώρο, το πραγματικό ταχυδακτυλουργικό είναι μέσα στην κοιλιά της: ένας μικρός δακτύλιος από μαγνητικά σωματίδια (μαγνητικοί κόκκοι σιδήρου δηλαδή) επιτρέπει στη μέλισσα να εντοπίζει το μαγνητικό πεδίο της Γης και να καθορίζει επακριβώς τη θέση της!
Πόλωση
Οι άνθρωποι δεν μπορούν να διακρίνουν με γυμνό οφθαλμό την πόλωση του ηλιακού φωτός (τη βαθμιαία ελάττωση δηλαδή της έντασης των ακτίνων του φωτός κατά την ανάκλαση ή τη διάθλασή τους). Κι αυτό γιατί τα φωτοευαίσθητα κύτταρα στα μάτια μας είναι τοποθετημένα κατά τυχαίο τρόπο. Στα χταπόδια όμως τα αντίστοιχα κύτταρα είναι «πειθαρχημένα», επιτρέποντάς τους να βλέπουν το πολωτικό φως ευθυγραμμίζοντας τα φωτοευαίσθητα κύτταρα. Πώς τα βοηθά αυτό στο κυνήγι; Ένας από τους καλύτερους τρόπους απόκρυψης στη φύση είναι το να είσαι διαφανής και πολλοί οργανισμοί στο νερό χρησιμοποιούν το τρικάκι ιδανικά. Το φως που φτάνει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας διαθέτει έναν πολωτικό παράγοντα, τον οποίο και διακρίνουν πολλά είδη χταποδιών. Κι ενώ ο θαλάσσιος οργανισμός νιώθει ασφαλής ως αόρατος, το χταπόδι τον βλέπει και τον τσακώνει με ευκολία…
Αισθητηριακή ασπίδα
Ο άνθρωπος μπορεί να νιώσει όλο του το σώμα μέσω της σωματαίσθησης, των κυττάρων δηλαδή της επιδερμίδας που είναι ευαίσθητα σε απτικά ερεθίσματα. Αν όμως φορέσουμε πανοπλία, το μεγαλύτερο μέρος της ευαισθησίας αυτής θα χαθεί. Κι ενώ για μας θα ήταν μια μικρή ενόχληση, για την αράχνη θα ήταν καταστροφικό! Κι αυτό γιατί οι αράχνες, όπως και πολλά ακόμα αρθρόποδα, διαθέτουν φυσική πανοπλία για να προστατεύει το σώμα τους. Πώς μπορούν λοιπόν να αντιλαμβάνονται ό,τι αγγίζει το δέρμα τους πράττοντας αναλόγως; Μέσω μικρών σχισμών στην «πανοπλία» τους φυσικά, οι οποίες μετρούν τον βαθμό πίεσης που δέχονται από εξωτερικά ερεθίσματα! Κι έτσι μπορεί η αράχνη να καταλαβαίνει τι συμβαίνει γύρω της χωρίς να θυσιάζει τον βαρύ αμυντικό οπλισμό της…
Εντοπισμός μέσω γεύσης
Την ώρα που στον άνθρωπο η γεύση είναι μια αίσθηση περιορισμένη στον βαθμό των ερεθισμάτων που μπορεί να εντοπίσει, στα γατόψαρα είναι η κυρίαρχη: όλο τους το σώμα είναι καλυμμένο με γευστικούς κάλυκες! Περισσότεροι από 175.000 γευστικοί υποδοχείς, που μπορούν να γευτούν σε όλες τις δυνατές διευθύνσεις, δίνουν στο γατόψαρο την αμίμητη ικανότητα να εντοπίζει τη λεία του από μακρινή απόσταση, αλλά και να καταλαβαίνει τη διεύθυνση κίνησης…
Τυφλό φως
Τα περισσότερα ζώα που αναπτύσσονται και ζουν σε σκοτεινά περιβάλλοντα είτε διαθέτουν υποτυπώδη όραση είτε είναι εντελώς τυφλά. Το ψάρι Astyanax Μexicanus, που ζει σε σκοτεινά υποθαλάσσια σπήλαια, έχει χάσει λοιπόν τελείως την όρασή του, δεν είναι ωστόσο τυφλό! Κι αυτό γιατί έχει αναπτύξει μια μέθοδο εντοπισμού των ανεπαίσθητων αλλαγών στη μείωση του φωτός. Μετρά δηλαδή τους διαφορετικούς βαθμούς απουσίας του φωτός(!), γεγονός που του επιτρέπει τόσο να διαφεύγει από τους θηρευτές του όσο και να συλλαμβάνει τη λεία του.
Μάτι-κανονάκι σάρωσης
Στη φύση συναντάμε μια πραγματικά ανεξάντλητη ποικιλία από σχηματισμούς ματιών. Οι τρόποι δε που συλλαμβάνουν και αποκωδικοποιούν τα είδωλά τους είναι ακόμα περισσότεροι. Τα περισσότερα βέβαια οπτικά συστήματα των έμβιων οργανισμών αποτελούνται από έναν φακό και μια βάση από φωτοευαίσθητα κύτταρα πάνω στα οποία σχηματίζεται το είδωλο του προβαλλόμενου κόσμου.
Για να εστιάσει στην εικόνα, ο φακός μπορεί να αλλάξει σχήμα, όπως στους ανθρώπους, να κινηθεί μπρος-πίσω, όπως στα χταπόδια, ή και με διάφορους ακόμα τρόπους. Κανένας ωστόσο δεν φτάνει στον εξωφρενικό βαθμό που απεικονίζει τον κόσμο ένα είδος οστρακόδερμου, το Copilia Quadrata: τα μάτια του διαθέτουν δύο σταθερούς φακούς και ένα κινητό φωτοευαίσθητο σημείο. Κινώντας λοιπόν τα κύτταρα-ανιχνευτές, το Copilia «χτίζει» το είδωλο σαν μια σειρά από φωτεινές κουκκίδες, μετρώντας τα επίπεδα του φωτός σε μια σειρά από θέσεις!
