Οι περισσότερες καθημερινές δυσκολίες της ενήλικης ζωής δεν είναι απλώς περαστικές, είναι και χρήσιμες. Η πείνα σάς κάνει να τρώτε. Η κακή διάθεση λόγω της έλλειψης ύπνου σάς κάνει να πάτε στο κρεβάτι. Το τσίμπημα ενός αγκαθιού σάς κάνει να τραβήξετε το δάχτυλό σας και ο πόνος ενός στραμπουληγμένου αστραγάλου σάς αναγκάζει να ξεκουραστείτε για να περάσει. Κάθε σοβαρός σωματικός πόνος υπάρχει σαν μια μορφή μηνύματος ανάμεσα στο νευρικό μας σύστημα και στο περιβάλλον μας. Χωρίς τον πόνο που μας βοηθά να αντιλαμβανόμαστε τους κινδύνους, θα κάναμε ένα σωρό πράγματα που θα μας έκαναν κακό, και δεν θα επιβιώναμε.
Ωστόσο, πονάμε – και θεραπευόμαστε. Καίτε το δάχτυλό σας, βάζετε λίγο πάγο πάνω και είστε έτοιμοι. Μόλις ο ιστός αρχίσει να θεραπεύεται και να υποχωρεί ο ερεθισμός, ο πόνος έχει κάνει τη δουλειά του. Το μυαλό δεν νιώθει πια την ανάγκη να προστατεύει την τραυματισμένη περιοχή, γι’ αυτό καταπνίγει τα σημάδια του πόνου. Γι’ αυτό, λοιπόν, αν εξαιρέσουμε κάποιο σοβαρό τραυματισμό ή μια χρόνια πάθηση, ο σωματικός πόνος γενικά δεν αποτελεί εμπόδιο για την ευτυχία.
Μπορεί να είναι λιγότερο προφανές, αλλά ο καθημερινός συναισθηματικός πόνος χρησιμεύει επίσης στην επιβίωσή μας. Αν μείνει πολλή ώρα μόνο του ένα μωρό, ίσως κινδυνεύσει. Έτσι η παρατεταμένη μοναξιά το τρομάζει και το κάνει να κλαίει για να καλέσει τον άνθρωπο που το φροντίζει. Στην ενήλικη ζωή, το επώδυνο αίσθημα της απομόνωσης, γνωστό και ως μοναξιά, μας δείχνει ότι ίσως πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας, να ανοιχτούμε και να προσπαθήσουμε περισσότερο να επικοινωνούμε με τους άλλους. Το επώδυνο συναίσθημα του άγχους μπορεί να μας κάνει να προετοιμαστούμε σοβαρά για τις επικείμενες εξετάσεις ή μια παρουσίαση. Το αίσθημα ενοχής ή ντροπής μάς κάνει να ζητάμε συγγνώμη και να τα βρίσκουμε με τους άλλους, αποκαθιστώντας τους σημαντικούς κοινωνικούς δεσμούς μας.
Όταν βιώνετε κάποια συναισθηματική δυσφορία, νιώθετε λίγο πεσμένοι για μερικά λεπτά, ώρες ή μέρες, ανάλογα με τη βαρύτητα της εμπειρίας. Μόλις, όμως, σταματήσετε να το σκέφτεστε, το αίσθημα του πόνου εξαφανίζεται αμέσως. Όταν περάσει καιρός και η ανάμνηση θολώσει, μπορείτε να αναλογιστείτε και να αποδεχτείτε αυτό που βιώσατε, να πάρετε όποιο μάθημα μπορείτε και να προχωρήσετε. Μόλις ο πόνος δεν είναι πια απαραίτητος, εξαφανίζεται φυσικά.
Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο όταν υποφέρουμε.
Όταν του το επιτρέψουμε, ο συναισθηματικός πόνος, ακόμα πιο επουσιώδης, έχει την ικανότητα να παραμονεύει και να επανεμφανίζεται ξανά και ξανά, ενώ η φαντασία μας επαναφέρει ασταμάτητα τις αίτιες που τον προκάλεσαν. Όταν επιλέγουμε να επιτρέψουμε να συμβεί κάτι τέτοιο, τότε επιλέγουμε να υποφέρουμε άσκοπα.
Η ζωηρή μας φαντασία μάς επιτρέπει επίσης να μεγαλοποιήσουμε την κατάσταση αυτή, αν το επιλέγουμε, προσθέτοντας έναν δικό μας τεχνητό πόνο: «Είμαι ανόητος που πλήγωσα τον φίλο μου. Είμαι άχρηστος. Μου αξίζει να τιμωρηθώ και να υποφέρω». Ο αυξανόμενος εσωτερικός διάλογος οδηγεί απλώς σε όλο και βαθύτερο πόνο, επαναφέροντας συνεχώς την ιστορία, μέχρι να νιώσουμε δυστυχισμένοι. Μην ξεγελιέστε, όμως. Η δυστυχία που νιώθουμε τότε δεν είναι αποτέλεσμα του κόσμου γύρω μας – το γεγονός έχει ήδη τελειώσει όσο εμείς συνεχίζουμε να υποφέρουμε.
Είναι αποτέλεσμα του εγκεφάλου μας.
Είναι αποτέλεσμα του εγκεφάλου μας.
Όλη η σκέψη στον κόσμο, μέχρι να μετατραπεί σε πράξη, δεν έχει καμία επιρροή στην πραγματικότητα της ζωής μας. Δεν αλλάζει τα γεγονότα με κανέναν τρόπο. Η μόνη επιρροή που έχει είναι μέσα μας, με τη μορφή του άσκοπου πόνου και της θλίψης. Περιμένοντας να συμβούν φρικτά πράγματα στο μέλλον μας ή αναμασώντας τις απαίσιες στιγμές του παρελθόντος, δεν βιώνουμε τη χρήσιμη, διδακτική και αναπόφευκτη εμπειρία του καθημερινού πόνου. Αυτή η παράταση του πόνου είναι ένας σοβαρός ιός στο σύστημά μας.
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι, όπως έχουμε την ικανότητα να υποφέρουμε κατά βούληση, έχουμε επίσης την ικανότητα να αφαιρέσουμε τον ιό από το σύστημα του πόνου μας, αν το αποφασίσουμε. Δεν κάνουμε, όμως, πάντα αυτή την επιλογή.
Φανταστείτε ότι πρέπει να κάνετε μια απονεύρωση και ο οδοντίατρος σας προτείνει είτε (α) τη συνηθισμένη διαδικασία με την ολιγοήμερη ανάρρωση είτε (β) μια απονεύρωση με επιπλέον μέρες φρικτού πόνου. Για ποιο λόγο θα διαλέγατε ποτέ το (β);
Δυστυχώς, κάθε μέρα, εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν ακριβώς αυτό: επιλέγουν την απονεύρωση με τις έξτρα μέρες πόνου. Όλα αρχίζουν όταν αποδέχεσαι τη σκέψη που περνά από το μυαλό σου ως την απόλυτη αλήθεια. Όσο περισσότερο επιμένεις σε αυτή τη σκέψη, τόσο περισσότερο παρατείνεις τον πόνο.
Τη μέρα που έφυγε ο υπέροχος γιος μου, όλα σκοτείνιασαν. Ένιωθα ότι είχα κερδίσει το δικαίωμα να υποφέρω για την υπόλοιπη ζωή μου. Δεν είχα άλλη επιλογή από το να κλείσω την πόρτα μου και να μαραζώσω. Στην πραγματικότητα, όμως, μου δόθηκαν δύο επιλογές:
(α) Μπορούσα να επιλέξω να υποφέρω για την υπόλοιπη ζωή μου και αυτό δεν θα έφερνε πίσω τον Αλί, ή
(β) Μπορούσα να επιλέξω να πονάω, αλλά να σταματήσω να κάνω αυτές τις μαύρες σκέψεις, και να κάνω ό,τι μπορώ για να τιμήσω τη μνήμη του, πράγματα που επίσης δεν θα έφερναν πίσω τον Αλί – αν και θα έκαναν τον κόσμο λίγο πιο υποφερτό. Δύο επιλογές.
Ποια θα προτιμούσατε;
(α) Μπορούσα να επιλέξω να υποφέρω για την υπόλοιπη ζωή μου και αυτό δεν θα έφερνε πίσω τον Αλί, ή
(β) Μπορούσα να επιλέξω να πονάω, αλλά να σταματήσω να κάνω αυτές τις μαύρες σκέψεις, και να κάνω ό,τι μπορώ για να τιμήσω τη μνήμη του, πράγματα που επίσης δεν θα έφερναν πίσω τον Αλί – αν και θα έκαναν τον κόσμο λίγο πιο υποφερτό. Δύο επιλογές.
Ποια θα προτιμούσατε;
Εγώ επέλεξα τη (β).
Σας παρακαλώ, μη με παρεξηγήσετε. Ο Αλί μού λείπει κάθε λεπτό της κάθε μέρας. Μου λείπει το χαμόγελό του και η παρηγορητική αγκαλιά του όταν τα χρειάζομαι περισσότερο. Ο πόνος είναι πολύ αληθινός και ξέρω πως θα κρατήσει. Δεν αντιστέκομαι, όμως. Δεν κάνω αδιάκοπα μαύρες σκέψεις για να τον μεγεθύνω. Δεν καταριέμαι τη ζωή, ούτε λειτουργώ σαν θύμα. Δεν νιώθω ότι με έχουν εξαπατήσει. Δεν νιώθω μίσος ή θυμό απέναντι στο
νοσοκομείο ή στον γιατρό, και δεν κατηγορώ τον εαυτό μου που τον πήγα εκεί. Τέτοιες σκέψεις δεν έχουν νόημα. Επιλέγω να μην υποφέρω. Με βοηθάει να δω τη ζωή στη σωστή της βάση και να προχωρήσω θετικά προς τα μπρος, στέλνοντας στον Αλί την αγάπη μου και διατηρώντας ζωντανή την ευτυχισμένη ανάμνησή του.
Θα κάνατε αυτή την επιλογή σε μια δύσκολη στιγμή; Αν υποθέσουμε ότι είχατε αυτή τη δυνατότητα. Θα κάνατε την επιλογή να πάψετε να υποφέρετε; Αντιλαμβάνομαι ότι μπορεί να έχετε περάσει δυσκολίες στη ζωή σας, τον πόνο της απώλειας, της ασθένειας ή της στέρησης.
Σας παρακαλώ, όμως, μην επιτρέψετε σε αυτές τις σκέψεις να σας πείσουν ότι πρέπει να υποφέρετε, ότι δεν σας αξίζει να είστε ευτυχισμένοι.
Σας παρακαλώ, όμως, μην επιτρέψετε σε αυτές τις σκέψεις να σας πείσουν ότι πρέπει να υποφέρετε, ότι δεν σας αξίζει να είστε ευτυχισμένοι.
Η εξίσωση της ευτυχίας
MO GAWDAT
ΕΚΔΟΣΕΙΣ διόπτρα
