Όλοι οι άνθρωποι που αγωνίζονται για την επιβίωσή τους βρίσκονται κοντά στην κατάσταση του ζώου και συνεπώς τοποθετούνται αυτόματα πέραν της ηθικής
Φτώχεια λέγεται η κατάσταση εκείνη κατά την οποία η επιβίωση αποτελεί την πρώτη και σχεδόν τη μοναδική φροντίδα του ανθρώπου. Ο φτωχός δεν ζει, επιβιώνει όταν μπορεί να επιβιώσει. Το σύνθημα “ζωή, όχι επιβίωση” παραπέμπει στη σταθερή απαίτηση του ανθρώπου, από τότε που έγινε sapiens (σκεπτόμενος), να αποδεσμευτεί κάποτε από τον αγώνα για την επιβίωση και να μπει στη ζωή χωρίς αγωνία.
Πέρασαν πολλοί αιώνες από τότε που ο άνθρωπος κατάλαβε πως σκοπός της ύπαρξής του δεν είναι η επιβίωση, όπως στα ζώα, αλλά η ζωή. Κι ωστόσο το σύνθημα “ζωή, όχι επιβίωση” διατηρεί πάντα τη σημασία που είχε την εποχή του ανθρώπου του Νεάντερταλ. Είναι λίγοι αυτοί που πράγματι ζουν. Οι περισσότεροι είτε επιβιώνουν, είτε ψευτοζούν με τον φόβο πως θα χάσουν ακόμα και τη δυνατότητα της επιβίωσης που εξασφάλισε στους περισσότερους ο καπιταλισμός.
Μέχρι τον 18ο ή τον 19ο αιώνα λοιπόν, το σύνθημα “ζωή, όχι επιβίωση” θα μπορούσαν να το κάνουν πράξη μόνο οι ελάχιστοι πλούσιοι της εποχής, ενώ για την απέραντη μάζα των εξαθλιωμένων το σύνθημα “επιβίωση, όχι θάνατος” θα ηχούσε εφιαλτικά, αν υπήρχε. Δέν πρέπει να μας εξαπατούν οι πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν τα 1.300 χρόνια που η φτώχεια είναι κυρίαρχη κατάσταση σ’ όλο τον κόσμο.
Γιατί όποιος κι όσος πολιτισμός εμφανίστηκε αυτά τα χρόνια είναι δημιούργημα των ελάχιστων πλούσιων που, όταν δεν είχαν ανάμεσά τους ικανούς ανθρώπους, έπαιρναν στη δούλεψή τους τους εκ των εξαθλιωμένων ταλαντούχους και τους έδιναν ένα κομμάτι ψωμί για να σκέφτονται και να δημιουργούν για λογαριασμό της άρχουσας τάξης ή για να παράγουν τέχνη προς τέρψιν της άρχουσας τάξης.
Το γεγονός πως σήμερα υπάρχουν πολύ περισσότεροι πλούσιοι απ’ όσους υπήρχαν πριν από έναν ή δύο ή δώδεκα αιώνες δεν σημαίνει και πάρα πολλά από πολιτιστικής απόψεως. Σημαίνει όμως πολλά από οικονομικής απόψεως. Διότι αυτοί που σκορπούν τα χρήματά τους ανοήτως μπορεί να είναι ημιβάρβαροι, αλλά η βαρβαρότητα τους είναι… νέου τύπου.
Οι σύγχρονοι ημιβάρβαροι έχουν λύσει το πρόβλημα της επιβίωσης, χωρίς ωστόσο να έχουν λύσει το πρόβλημα της ζωής. Αντιλαμβάνονται την “καλή ζωή” σαν δυνατότητα να “τ’ ακουμπά” κανείς μέρα παρά μέρα, ας πούμε στα μπουζούκια, κάνοντας πλούσιους κι άλλους ομοίως ημιβάρβαρους που μάλιστα, αυτοχαρακτηρίζονται “λαϊκοί καλλιτέχνες''.
Η ανθρωπότητα παρά την αύξηση του αριθμού των πλουσίων, παρά τη μείωση του αριθμού των φτωχών, συνεχίζει να έχει άλυτο το πρόβλημα της επιβίωσης όλων των ανθρώπων και όχι μόνο των προνομιούχων. Κι ενώ υπάρχουν άνθρωποι που έχουν σαν βασικό τους μέλημα την επιβίωση, αυτοί που έχουν λύσει το πρόβλημα της επιβίωσης σύντομα θα υποχρεωθούν να πάρουν μέτρα για τη ζωή τους. Ήδη οι μισοί οπλοφορούν για να αντιμετωπίσουν την πιθανή επίθεση εκείνων που δεν έχουν λύσει το πρόβλημα της επιβίωσης. Και βέβαια, προκειμένου να επιβιώσει κανείς, και θα σκοτώσει, και θα κλέψει, και θα ρημάξει.
Το λέει και ο Θουκιδίδης: Ολοι οι άνθρωποι που αγωνίζονται για την επιβίωσή τους βρίσκονται κοντά στην κατάσταση του ζώου και συνεπώς τοποθετούνται αυτόματα πέραν της ηθικής. Αλλά και πέραν της αισθητικής και πέραν των πάντων. Η φτώχεια άλλωστε, κάνει πολύ καλή παρέα με την άγνοια, την αγραμματοσύνη, την πρόληψη, τη δεισιδαιμονία.
Η φτώχεια περιορίζει ασφυκτικά τα όρια της ζωής και αποκλείει από τον άνθρωπο τη δυνατότητα για τον παραπέρα εξανθρωπισμό. Γιατί ο άνθρωπος είναι το μόνο ον στη φύση που δεν γεννιέται μόνο αλλά και γίνεται. Οι φτωχοί είναι καταδικασμένοι να περιορίζονται σε όσα τους χάρισε η φύση, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν μέσα από την κοινωνική ζωή τα φυσικά τους χαρίσματα».
Βέβαια, η σπουδαία καπιταλιστική εφεύρεση του επιδόματος ανεργίας, που το καπιταλιστικό καθεστώς δεν δίνει γιατί σκοτίζεται για τους άνεργους, αλλά γιατί νοιάζεται μην κάνουν γιουρούσι και γίνουν όλα ρημαδιό, θα είναι αποτελεσματική όσο υπάρχει κάποιο περίσσευμα από το 80% των λιγότερο φτωχών και των πλουσίων.
Όμως, τι θα γίνει στο νέο κραχ; (Η ηχοποίητη λέξη κραχ παράγεται από τον ήχο κρατς-κρουτς που κάνει μια οικοδομή την ώρα που καταρρέει). Χάρη στο επίδομα ανεργίας, το 20% των φτωχών μπορούν και κρατιούνται στα ποδάρια τους. Και το μόνο που χρειάζεται ένας πεινασμένος για να κάνει έφοδο είναι να στέκεται στα ποδάρια του. Το επίδομα ανεργίας πρέπει να είναι καλά υπολογισμένο για να μην κρατιέσαι για πολύ στα ποδάρια σου.
