Στην πορεία της ζωής πολλά γεγονότα συμβαίνουν, που μας κάνουν να ανακαλύπτουμε άγνωστες πτυχές του εαυτού μας και μας αναγκάζουν να αναρωτηθούμε: "Eίμαι εγώ αυτός;".
O χρόνος αν και ουσιαστικά δεν υπάρχει, παρ' όλ' αυτά, ό,τι εφηύραμε για να μη συμβαίνουν τα πράγματα συγχρόνως και το ονομάσαμε "χρόνο", περνάει εξαιρετικά γρήγορα. Aλλάζουμε... Mας το δείχνει ο καθρέφτης με τις μικρές αλλά αδιαμφισβήτητες "πινελιές" του πάνω μας.
Mας το λένε καμιά φορά οι φίλοι μας και οι αγαπημένοι μας, αλλά το ίδιο παρατηρούμε κι εμείς σε αυτούς και δεν πολυθέλουμε να το αποδεχθούμε. Δεν είναι και εύκολο!
Κάποιες φορές, όμως, γίνονται πράγματα που φέρνουν τα πάνω-κάτω και έρχεται η στιγμή που αντιλαμβανόμαστε πως δεν είμαστε πια αυτοί που ήμασταν κάποτε, τόσο στην εμφάνιση όσο και στον τρόπο που σκεφτόμαστε.
Τις περισσότερες φορές ανακαλύπτουμε με τρόμο πως η ζωή μας έχει μπει σε αυτόματο πιλότο, μόνο που τα δεδομένα και οι παράμετροι με τα οποία "φορτώσαμε" τον υπολογιστή είναι λάθος...
Μπερδέψαμε τα "θέλω", τη "ματαιοδοξία" και τους "φόβους" μας με τις "προτεραιότητες" που πρέπει να βάλουμε στις ζωές που ζούμε... και κάναμε λάθη που πληρώνουμε, όσο και αν κάποια στιγμή προσπαθούμε να αντιστρέψουμε καταστάσεις και γεγονότα.
Συνήθως η ζωή μας προχωράει με αργούς και κανονικούς ρυθμούς - ρυθμούς μιας ανείπωτης ρουτίνας, χωρίς πλοκή και ενδιαφέροντα.
Ζούμε από τη μια μέρα στην άλλη, χωρίς σχεδιασμό... στον αυτόματο πιλότο με τα λανθασμένα δεδομένα να μας οδηγούν στον βαθύ "γκρεμό" που εμείς προγραμματίσαμε.
Κάνουμε τη δουλειά μας, περνάμε χρόνο με τους ανθρώπους μας, διασκεδάζουμε, κάνουμε διακοπές, χαιρόμαστε, απογοητευόμαστε, θυμώνουμε, ερωτευόμαστε, πεισμώνουμε, τρομάζουμε, παίρνουμε και δίνουμε συναισθήματα.
Μα είναι σίγουρο πως, μέσα σε αυτή την πορεία, όσο "ομαλή" και σίγουρη κι αν νομίζουμε πως είναι, αντιλαμβανόμαστε, σε κάποιες στιγμές αυτοκριτικής και αυτοβελτίωσης, πως αλλάζουμε άρδην και ανεπιστρεπτί.
Λέμε, λοιπόν, ότι "ωριμάζουμε" και παίρνουμε τις σωστές αποφάσεις, ή "αναπτυσσόμαστε", βαφτίζοντας κάπως έτσι τις αλλαγές που συντελούνται μέσα μας, από την προσπόριση εμπειρίας μέσω λαθών που κάναμε, επιτυχιών και μεγαλύτερης γνώσης για τη ζωή και τον εαυτό τον δικό μας.
Υπάρχουν όμως κάποιες στιγμές στη ζωή μας που οι αλλαγές συμβαίνουν απότομα... ή απλά γίνονται απότομα και βίαια αισθητές, και μπορεί να είναι τόσο ευχάριστες και επιθυμητές, όσο δυσάρεστες και πολύπλοκα δύσκολες...
Kάτι πάντα συμβαίνει:
Ένας δικός μας άνθρωπος φεύγει μακριά, κάποιος άλλος χάνεται, ερωτευόμαστε, χωρίζουμε, γινόμαστε γονείς, αντιμετωπίζουμε μια σοβαρή ασθένεια, ένα ατύχημα, χάνουμε τη δουλειά μας και τη βολή ενός δεδομένου σχεδιασμού και ενός αυθαίρετου μακροχρόνιου προγραμματισμού, όπου οι παράμετροι μιας πιθανής αστοχίας και κάποιου ανατρεπτικού συμβάντος δεν έχουν συνυπολογιστεί...
Kι έρχεται η στιγμή που βλέπουμε με τρόμο πως δεν είμαστε πια οι ίδιοι, αλλά οι συνθήκες και οι καταστάσεις γύρω μας μάς έχουν αλλάξει μέσω μιας αργής αλλά σταθερής πορείας, μέχρι που στον δρόμο μας οι πυροκροτητές των αλλαγών κάνουν σπουδαία δουλειά.
Μετά από μήνες ή και χρόνια, συνειδητοποιούμε πως...
"κάπως έτσι έγινε... Τότε αρχίσαμε ν' αλλάζουμε".
Eίναι δυνατόν, ένα γεγονός, όσο σημαντικό κι αν είναι, να μας αλλάξει τόσο πολύ, που εμείς οι ίδιοι να δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας;
Ο καθένας μας κουβαλάει πάνω του μια ταυτότητα, ένα προσωπικό αποτύπωμα στον χωροχρόνο.
Αυτά τα δυο περιλαμβάνουν το σύνολο των βιωμάτων μας, μικρών ή μεγάλων, σπουδαίων ή και ασήμαντων, που βιώσαμε και νιώσαμε μέσα μας, ή που κουβαλήσαμε από κάποιους άλλους.
Είμαστε "ακριβώς" αυτά που ζήσαμε.
Είμαστε αυτό που μόνοι μας χτίσαμε με τον καιρό!
Ζούμε, αναπολούμε, στοχεύουμε και προσδοκούμε.
Προσδοκούμε ακόμα και εκείνα που οι άλλοι θέλουν, βλέπουν ή περιμένουν από εμάς.
Έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε μερικά από αυτά, να αναλάβουμε κάποιους "ρόλους"... και μερικά τα κάνουμε χωρίς συνειδητές επιλογές, γιατί έτσι έχουμε μάθει, έτσι μπορέσαμε να πράξουμε στο πέρασμα ενός ανύπαρκτου χρόνου που εμείς σκαρφιστήκαμε.
Αυτή η ταυτότητα μας δίνει σιγουριά, πιστεύουμε πως ξέρουμε ποιοι είμαστε, τι θέλουμε και πώς μας βλέπουν οι άλλοι.
Είναι η κάρτα αναγνώρισης και η πυξίδα προορισμού συγχρόνως.
Για πού όμως;
Ξαφνικά, ένα συμβάν μπορεί να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι η εικόνα που είχαμε φτιάξει γύρω μας είναι μόνο απατηλή και τίποτε άλλο - άχρηστη και πλασματική.
Συνήθως βιώνουμε έντονα αυτή την αλλαγή όταν κάτι μας συναντά, που ισοπεδώνει τα κύρια συστατικά αυτής της ταυτότητάς μας, αυτά πάνω στα οποία βασιζόμαστε: τη δύναμη ή την αδυναμία, την αυτονομία ή την εξάρτηση, την επιτυχία ή την ανεπάρκεια, κι ακόμα την ομορφιά, τη γοητεία, την ανωτερότητα και τα όνειρα που κάποτε κάναμε.
Πρόκειται συνήθως γι’ αυτά μας τα χαρακτηριστικά που κάποτε γράφτηκαν σαν ταμπέλες στο μέτωπό μας και που με αυτές βολευτήκαμε και μ' αυτές πορευτήκαμε στο ταξίδι της ζωής μας.
Όσο πιο προσκολλημένοι είμαστε στην επιβεβαίωση αυτής της εικόνας, τόσο πιο ανατρεπτικό αλλά και επώδυνο, είναι όταν κάτι μας κάνει να σκεφτούμε, να αναλογιστούμε και ν' αναρωτηθούμε αν η ρότα που αρμενίζουμε στη ζωή μας είναι αυτή που οδηγεί στη σωστή κατεύθυνση... αλλά, αλήθεια... ποια είναι η σωστή κατεύθυνση;
Βάζοντας τις "αλλαγές" κάτω από τον μεγεθυντικό φακό, βλέπουμε τι ακριβώς έχει συμβεί με την εικόνας μας... με τη ζωή μας όλη.
Και φυσικά δεν θα γίνουμε ξαφνικά κάποιοι άλλοι άνθρωποι.
"Εμείς" οι ίδιοι θα μείνουμε!
Αυτοί που είμαστε, με κάποιες πινελιές διαφορετικές και ανεξίτηλες - σημάδια του χρόνου που πέρασε και δεν μπορεί πια ν' αλλάξει!
Δεν διαγράφονται ξαφνικά στοιχεία του χαρακτήρα, για ν' αποκτηθούν κάποια άλλα διαφορετικά, επίκτητα και δομικά!
Δεν γίνεται από "ονειροπόλος", ξαφνικά να γίνει κάποιος "πραγματιστής", όχι για κανέναν άλλο λόγο, απλώς γιατί τέτοιες "μαύρο-άσπρο" προσωπικότητες δεν κυκλοφορούν ανάμεσά μας, υπάρχουν μόνο στη φαντασία για να μας μπερδεύουν.
Κάθε προσωπικότητα είναι μια σύνθεση από πάρα πολλά διαφορετικά στοιχεία που, για καλή μας τύχη, μπορούν να συνυπάρξουν, αν τα διαχειριστούμε σωστά και κοινωνικά ανθρώπινα.
H πραγματική αλλαγή μέσα μας συμβαίνει όταν αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε πως, εκτός από αυτό που γνωρίζουμε ότι είμαστε, είμαστε και κάτι άλλο κρυμμένο, που εμφανίζεται για να μας αποπροσανατολίζει όταν το ξεχνάμε...
Μόνο τότε δεν θα υποστηρίξουμε λάθη και επιλογές που χαντακώνουν τόσο εμάς, όσο και τις επόμενες γενεές, που με εμπιστοσύνη και άγνοια κινδύνου μάς ακολουθούν μέχρι να είναι αργά πια για ξαφνικές αλλαγές πορείας, τότε που τα λάθη συστηματοποιούνται και παγιώνονται!
Κάποιες φορές, τα πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή μάς ανοίγουν μικρά παραθυράκια.
Δια μέσου αυτών ρίχνουμε ματιές μέσα μας και βλέπουμε πράγματα που δεν πιστεύαμε πως υπάρχουν και που δεν ανταγωνίζονται, αλλά συμπληρώνουν αυτά που ήδη μας ήταν γνωστά.
H αλλαγή αυτή δεν είναι εύκολη, αλλά είναι αρκετά επώδυνη κοινωνικοσυναισθηματικά, και γίνεται γόνιμη μόνον όταν είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε ότι είμαστε και το ένα και το άλλο συγχρόνως.
Μια σύνθεση χαρακτήρων μέσα στον χωροχρόνο, που την ύπαρξή τους δεν γνωρίζαμε, αλλά αναγκαστήκαμε ξαφνικά να μάθουμε και να βίαια να συνειδητοποιήσουμε.
Πάντα ένας υπομονετικός και καλοπροαίρετος άνθρωπος συνήθως παραμένει υπομονετικός και καλοπροαίρετος.
Όταν όμως χάνει τη γη κάτω απ' τα πόδια του, νιώθει τόση απορία, τόση μελαγχολία... τόσο θυμό, που τρομάζει και ο ίδιος με τις αντιδράσεις του.
Δεν αναγνωρίζει τον εαυτό του, δεν είναι αυτός, αλλά κάποιος άγνωστος άλλος, που άφησε τον εαυτό του να μετατραπεί σε θανάσιμο όπλο που ζητά εκδίκηση.
Kι όμως, μέσα από αυτή την οδυνηρή εμπειρία, μαθαίνει πολλά για τον ίδιο και για τον κόσμο μέσα στον οποίο πρέπει να συνεχίσει να ζει.
H υπομονή και οι όποιες καλές προθέσεις, πάντα είχαν και θα συνεχίσουν να έχουν όρια!
Εμείς όμως πρώτοι από όλους δεν τα σεβόμαστε, γιατί ήμασταν εκείνοι... οι άλλοι που μόλις είχαμε γνωρίσει!
Είναι σημαντικό να μπορείς να είσαι και σκληρός και απότομος όταν όμως είναι επιβεβλημένο και αναγκαίο...
Χρειαζόμαστε όλες αυτές τις εμπειρίες της ζωής, ευχάριστες και δυσάρεστες, που μας δίνουν την ώθηση -έστω και άγαρμπα πολλές φορές- να καταλαβαίνουμε σταδιακά, λίγο περισσότερο τον εαυτό μας, άσχετα από αυτό που θέλουμε να παριστάνουμε ή που νομίζουμε ότι οι άλλοι θέλουν να βλέπουν σ' εμάς.
Κάθε συμβάν που πυροδοτεί αλλαγές μέσα μας και κάθε αλλαγή που το προκαλεί, είναι πάντα μια ευκαιρία για ένα δικό μας άλμα μπροστά...
Είναι μια ευκαιρία για να αλλάξουμε τα πράγματα που θα αλλάξουν μόνο όταν αλλάξουμε εμείς συνειδητά προς το καλύτερο!
Πώς άραγε μπορούμε να προσδοκούμε σε αλλαγές όλων αυτών που κλέβουν κομμάτια απ' τη ζωή μας, όταν συνεχίζουμε να κάνουμε ακριβώς αυτά που μας έφεραν στις δύσκολες αυτές καταστάσεις που βιώνουμε - αυτά που τα προκάλεσαν;
Είμαστε "βολεμένοι και, απλά, δεν θέλουμε να το αντικρίσουμε!
Δεν είναι το φορτίο που μας συνθλίβει.
Είναι ο τρόπος που το κουβαλάμε στην πλάτη μας...
Όλα είναι θέμα αντιμετώπισης:
Αν είμαστε ανοικτόμυαλοι, η ζωή γίνεται πολύ πιο εύκολη.
Ένα κουταλάκι αλατιού σε ένα ποτήρι νερό κάνει το νερό να μην πίνεται.
Ένα κουταλάκι αλατιού σε μια λίμνη δεν έχει καμιά σημασία.
Όμως και σε κάθε περίπτωση:
"Για ν' αλλάξει η ζωή σου... αλλάζεις πρώτα εσύ.
Αν δεν σου αρέσει κάτι, άλλαξέ το.
Αν δεν μπορείς να το αλλάξεις, άλλαξε τον τρόπο που το αντιμετωπίζεις και όλα καλά θα πάνε".
*Ο Θοδωρής Γιάνναρος είναι
Μοριακός Βιολόγος,
τ. Διοικητής του
Νοσοκομείου "Ελπίς”
