Μια από τις πιο καθημερινές μας απορίες. Άραγε είναι τόσο διαφορετικά τα συναισθήματά μας από την λογική; Γιατί πολλές φορές αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματα σαν μια ασθένεια που πρέπει γρήγορα να ξεπεράσουμε; Μήπως τα συναισθήματα μας δείχνουν δρόμους λογικούς; Είμαστε ικανοί να αναγνωρίσουμε τα μηνύματά τους; Τι θέλουν να μας πουν;
Πώς εκφράζουμε τα συναισθήματά μας;
Πέρα από την ικανότητα της σκέψης, το συναίσθημα δεν είναι αυτό που μας διαφοροποιεί από τα υπόλοιπα όντα; Είναι ανθρώπινα τα συναισθήματα άρα είναι και φυσιολογικά. Εκεί που τα χαλάμε είναι η συμπεριφορά μας. Όταν δηλαδή, χρησιμοποιούμε το συναίσθημα ως δικαιολογία μιας κακής συμπεριφοράς ή όταν θεωρούμε τους άλλους υπεύθυνους για τη συμπεριφορά μας.
Λέμε συχνά, "Με έκανες να θυμώσω". "Με έκανες να ντρέπομαι". Το να θυμώσω απέναντι σε κάποιον είναι απόλυτα φυσιολογικό. Το να εκφράσω όμως βία στον άλλο επειδή θύμωσα είναι ανεπίτρεπτο. Τα συναισθήματα είναι όντως περίπλοκα. Είναι όμως ένας τρόπος επικοινωνίας είτε μέσω αυτών προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε με τους άλλους είτε με τον ίδιο μας τον εαυτό. Από την άλλη πλευρά λαμβάνουμε από μικρή ηλικία κάποια μηνύματα για το πόσο είναι αποδεκτά ή όχι τα συναισθήματά μας. Ακούμε να λένε "τα αγόρια δεν κλαίνε"...έτσι, μαθαίνουμε να μην εκφράζουμε τα συναισθήματά μας.
Τα συναισθήματά μας δεν είναι εχθροί.
Είναι απαραίτητοι σύμμαχοι στην αντιμετώπιση των αλλαγών στη ζωή μας. Και αν προσέξουμε, θα δούμε ότι οι άλλοι νιώθουν περισσότερο άβολα με την εκδήλωση των συναισθημάτων μας όταν νιώθουμε άβολα εμείς. Φυσικά υπάρχουν κατάλληλες και ακατάλληλες στιγμές για την εκδήλωσή τους. Είναι άλλο όμως, να έχουμε την επιλογή και άλλο να ντρεπόμαστε για όσα νιώθουμε ή να φοβόμαστε για το αν θα τα εκδηλώσουμε ή όχι.
Πώς θα καταφέρουμε να κάνουμε τα συναισθήματά μας συμμάχους στη ζωή μας;
Υπάρχουν οι εξής τρόποι.
-Αναγνώριση. Αναγνωρίζω αυτό που νιώθω. Είναι θλίψη, είναι θυμός, είναι αδικία; Αναγνωρίζω ότι ο πονοκέφαλος πιθανόν να σημαίνει ότι πιέστηκα άρα θύμωσα και τα φτερουγίσματα στο στομάχι μπορεί να σημαίνουν ότι φοβάμαι ότι ο κόμπος στο λαιμό δείχνει απογοήτευση.
-Παρατήρηση. Παρατηρώ τις αντιδράσεις σε σχέση με το συναίσθημά μου, πώς αντιδρώ στη συμπεριφορά μου στις σκέψεις μου και πώς αντιδρά το σώμα μου όταν νιώθω κάποιο συναίσθημα.
-Αποδοχή. Αποδέχομαι αυτό που νιώθω ως κάτι ανθρώπινο και φυσιολογικό. Ή αποδέχομαι ότι είναι ανεξέλεγκτο και πρέπει να κάνω κάτι για να μη γίνει αυτοκαταστροφικό.
-Επιλογή. Επιλέγω πότε πώς, εάν και με ποιον θα μοιραστώ τα συναισθήματά μου. Διότι είναι σημαντικό να νιώσουμε αποδεκτοί από τον άλλο να νιώσουμε ότι δε θα μας κρίνουν,για τη ζήλεια μας το θυμό μας, την θλίψη μας.
Γιατί τα συναισθήματά μου με μπερδεύουν;
Στις μεγάλες αλλά ακόμα και στις μικρές αλλαγές στη ζωή μας τα συναισθήματα είναι πολλά περίπλοκα και συχνά αντιφατικά. Μιλάμε για το στάδιο του χάους. Νιώθουμε ότι μας εγκαταλείπουν οι σωματικές και ψυχικές μας δυνάμεις αλλά ακόμα και η λογική στην οποία θέλουμε να καταφύγουμε δεν λειτουργεί αποτελεσματικά.
Προχωρώντας μπροστά αφήνουμε πίσω την παλιά γνώριμη κατάσταση. Πηγαίνοντας πίσω αφήνουμε αυτό που θα μπορούσαμε να έχουμε. Όταν δεν υπάρχει επιλογή και η αλλαγή είναι οριστική και πολύ οδυνηρή οι μηχανισμοί προσαρμογής που έχουμε αναπτύξει συχνά δεν μας βοηθούν. Τα συναισθήματα τότε γίνονται ανεξέλεγκτα και συγκρουόμενα.
Βλέπουμε μετά από την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου για παράδειγμα, τσακωμούς για κληρονομικά, οικογένειες να χωρίζουν, επαφές να διακόπτονται να υπάρχει κριτική αλλά όχι αντικειμενικότητα επίθεση αντί τρυφερότητας, σκληρότητα και θυμό αντί υπομονής. Ο καθένας έρχεται σε επαφή με τον δικό του φόβο μπροστά στον θάνατο. Που ανήκω τώρα; Πώς γεμίζει το κενό; Γιατί έγινε αυτό;
Είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουμε και με κάποιον τρόπο να θρηνήσουμε την απώλεια. Αυτό σημαίνει αναγνώριση και αποδοχή των συναισθημάτων όσο αντιφατικά και αν είναι. Το καθένα από τα συναισθήματά μας έχει το σκοπό του εκείνη την ώρα που το νιώθουμε. και η πληθώρα των συναισθημάτων μας όταν τα νιώθουμε ακόμα και όταν αντιφάσκουν δείχνει την πολυπλοκότητά μας και πόσο ξεχωριστό πλούτο κρύβει μέσα μας ο καθένας.
Γιατί φοβάμαι τα συναισθήματά μου;
Τα περισσότερα συναισθήματά μας κρύβουν φόβο. Φοβόμαστε ότι κάτι θα χάσουμε ή ότι κάτι δεν θα καταφερουμε να αποκτήσουμε. Φόβο ότι δεν θα μας αποδεχτούν. Ότι θα πάψουν να μας αγαπούν ότι θα μας απορρίψουν. Ότι θα μας πληγώσουν. Όλοι οι φόβοι έχουν να κάνουν με έναν μικρό θάνατο. Και φυσικά και με τον απώτερο θάνατο, το τέλος της ζωής μας. Κάθε φορά που αρνούμαστε να αναγνωρίσουμε και να θρηνήσουμε μια απώλεια συσσωρεύεται ο φόβος και μειώνεται το ψυχολογικό μας ανοσοποιητικό μας σύστη,α Στις μεγάλες δε απώλειες είναι σαν να θρηνούμε όλες τις προηγούμενες που έχουμε βιώσει μαζί.
Είναι φυσιολογικό να ζηλεύω όταν κάποιος έχει κάτι που το θέλω πολύ;
Να θυμώνω όταν αδικούμαι;
Να ντρέπομαι όταν αποτυγχάνω;
Να αισιοδοξώ όταν προχωρώ;
Το θέμα είναι ότι εγώ μαθαίνω να χρησιμοποιώ τα συναισθήματά μου για κάποιο σκοπό. Να ξέρω τι επιδιώκω. Όταν είμαι θλιμμένος/ η τι κερδίζω; Μήπως την προσοχή των άλλων; Όταν θυμώνω δέχομαι περισσότερο σεβασμό; Όταν ζηλεύω έχω πιο πολύ υλικό για κουβέντα; Ό, τι και αν συμβαίνει είναι καθαρά ατομικό μας ζήτημα και ο καθένας μόνος του μπορεί να το ανακαλύψει για τον εαυτό του. Και ιδιαίτερα όταν τα συναισθήματά μας, το μήνυμά που θελουν να μας περάσουν δεν είναι ξεκάθαρο πρέπει να το ψάξουμε , να ανακαλύψουμε ποιο σκοπό εξυπηρετούν.
Πέγκυ Πελώνη- Πινήρου
ψυχοθεραπεύτρια,
(M.S Ψυχολογίας)
