Αν μπορούσες να διαγράψεις τις αναμνήσεις που έχεις με κάποιον, θα το έκανες;

Πόσο χαρούμενο είναι το πεπρωμένο των άμεμπτων αγνών!
Τον κόσμο ξεχνώντας, ξεχασμένοι από τον κόσμο.
Αιώνια λιακάδα του καθαρού μυαλού!
Κάθε προσευχή δεκτή, και κάθε ευχή συμφιλιωμένη.

Είναι εκείνες οι στιγμές που χαλαρώνεις και επιλέγεις μια ταινία. Παραδίνεσαι στο σενάριο και στην πραγματικότητα που συνθέτει και χάνεσαι σε έναν άλλο κόσμο. Σκέφτεσαι όσα προβάλλονται και κάνεις παραλληλισμούς. Κάπως έτσι συνέβη με την ταινία «Η Αιώνια Λιακάδα Ενός Καθαρού Μυαλού» – από εκείνες τις ταινίες που ακόμα κι αν πέρασαν χρόνια σε στιγμάτισαν· γιατί ναι, μια ταινία, ένα τραγούδι, ένα βιβλίο μπορούν να σε στιγματίσουν.

Αν γινόταν να διαγράψεις όσα έζησες θα το έκανες; Ή μάλλον, αν σου δινόταν η ευκαιρία να διαγράψεις επιλεκτικά μνήμες σου; Ή πρόσωπα; Αν ξαφνικά είχες την ικανότητα να ξεχάσεις;

Πόσες φορές δεν έχεις σκεφτεί κάτι τέτοιο; Γιατί να πονάς τόσο; Γιατί οι αναμνήσεις να στριφογυρίζουν στο μυαλό σου και να σου απαγορεύουν να προχωρήσεις; Πώς θα καταφέρεις να αποβάλεις εικόνες, μυρωδιές, στιγμές, να τα κλείσεις στο πίσω μέρος του μυαλού σου και να αφεθείς σε κάτι νέο;

Προς μεγάλη του έκπληξη ο Τζόελ ανακαλύπτει πως η φίλη του Kλέμενταϊν έκανε ακριβώς αυτό. Ύστερα από έντονη συναισθηματική φόρτιση και αρνητικά συναισθήματα, παρασυρόμενη από τον αυθορμητισμό της έσβησε τις αναμνήσεις της σχέσης τους από την μνήμη της. Αδυνατώντας να συλληφθεί την πράξη της, για να γλιτώσει από τον πόνο, γεμάτος θυμό και απόγνωση αποφασίζει να πράξει το ίδιο. Όμως, καθώς ξεκινά η διαδικασία και οι αναμνήσεις του Τζόελ αρχίζουν να εξαφανίζονται, αυτός ανακαλύπτει και πάλι την αγάπη του για την Κλεμεντάιν.

Μέσα από ένα υπέροχο σουρεαλιστικό τοπίο, τον βλέπουμε να ξαναζεί τις στιγμές μαζί της και μέσα από τα μικρά γεγονότα της καθημερινότητας να συνειδητοποιεί πόσο την αγαπάει, ότι δεν είναι εύκολο να την αποχωριστεί. Γιατί τα συναισθήματα και οι αναμνήσεις έχουν γίνει ένα με το υποσυνείδητό του και έχουν διαμορφώσει την ταυτότητά του. Ακόμα και τα αρνητικά της, οι άσχημες στιγμές τους συνθέτουν το παζλ της κοινής τους πορείας, αλλά και αποτελούν κομμάτια σύνδεσής τους, κομμάτια της αγάπης τους. Πασχίζοντας ενώ είναι ήδη ναρκωμένος να κρατήσει τις αναμνήσεις του, αλλά και στο τέλος που καταφέρνει να ξανασυναντήσει υπό άλλες συνθήκες και όρους, να πλησιάσει και να ερωτευτεί πάλι τον ίδιο άνθρωπο -παρά το γεγονός ότι έχουν υποστεί και οι δύο τη διαδικασία αυτή- αποδεικνύει ότι τα συναισθήματα είναι τόσο ισχυρά, η αγάπη, οι στιγμές, οι αναμνήσεις, η έλξη, το δέσιμο δεν μπορούν να χαθούν έτσι απλά. Και η ταινία κλείνει με έναν υπέροχο διάλογο:

- I can't see anything that I don't like about you.

- But you will! But you will. You know, you will think of things. And I'll get bored with you and feel trapped because that's what happens with me.

- Okay.

- ... Okay.

Γιατί απλά δεν πειράζει. Ακόμα κι αν γνωρίζουν πως ίσως δεν τα καταφέρουν, θέλουν να το ζήσουν. Ήταν η ιστορία τους. Είναι η ιστορία τους. Με τα ψεγάδια της.

Και το μήνυμα της ταινίας συνοψίζεται υπέροχα στην εξής κριτική: «Πρόκειται για μία σπάνια ταινία που μας δείχνει ποιοι στα αλήθεια είμαστε και ποιοι, κατά πάσα πιθανότητα, ευτυχώς ή δυστυχώς, θα είμαστε για πάντα».

Έτσι κι εγώ έψαξα και βρήκα όλα σου πράγματα. Για την ακρίβεια όσα σε θύμιζαν. Όσα κερδίσαμε μαζί, όσα υποδηλώνουν την παρουσία σου. Αυτά που μοιραστήκαμε, εκείνα για τα οποία μαλώσαμε. Όσα έχουν συνδεθεί με τη ρουτίνα σου, τις συνήθειές σου. Κοίταξα γύρω μου όλα τα σημεία που ακούμπησες. Όσα έχουν το αποτύπωμά σου και μεταφράζονται σε στιγμές. Επισκέφτηκα τις τοποθεσίες που αγαπούσες, σκέφτηκα τους τόπους που αντικρίσαμε. Όλα τα μέρη που υποδηλώνουν το μαζί που περάσαμε σε αυτά. Ημερομηνίες, φράσεις, πρόσωπα, αστεία, δικές μου σημειώσεις για τα αισθήματά μου για μας. Έσκαψα μέσα μου βαθιά να ξετρυπώσω κάθε ανάμνηση που φέρει το άρωμά σου. Ανέσυρα τις μνήμες, μία προς μία. Όσες είχαν εισχωρήσει βαθιά μέσα στο λαβύρινθο των αναμνήσεών μου, όσες κινδύνευαν να εξαφανιστούν. Όσες με σημάδεψαν, αλλά και εκείνες τις ασήμαντες, τις απλοϊκές που συνέθεταν την καθημερινότητά μας. Ήθελα να τα καταγράψω όλα αυτά προτού τα αποχωριστώ για πάντα. Φοβήθηκα μην αφήσω τίποτα πίσω και εμφανιστεί απροειδοποίητα διαταράσσοντας την ηρεμία που θα κατακτήσω στο μέλλον.

«Κρατούσα στα χέρια μου» όσα σηματοδότησαν την ύπαρξή σου πλάι στη δική μου. Υλικά και άυλα. Να τα πετάξω ήθελα. Να τα διώξω μακριά. Να μην υπάρχει κάτι για να θυμάμαι. Να σε ξεχάσω και μαζί όλο τον πόνο, την απογοήτευση, την παρουσία και απουσία σου. Όπως στην ταινία. Να απαλλαχτώ από όλα και να ξυπνήσω με ένα είδος αμνησίας. Και έτσι καθαρή, κενή, ελεύθερη να ξεκινήσω το ταξίδι μου από την αρχή.

Έχοντας όμως αγγίξει πάλι ένα προς ένα τα κομμάτια της ζωής μας, σε αγάπησα ακόμα πιο βαθιά. Για τα λάθη σου και τα σωστά σου. Παρά τα λάθη σου. Όλα αυτά που ετοιμάζομαι να καταστρέψω έχουν κάτι και από μένα μέσα. Έχουν το δικό μου γέλιο, το δικό μου κλάμα. Το παράπονο, την αγάπη, τον ενθουσιασμό, τη συνήθεια, την απογοήτευση. Και το δικό μας χρόνο, την κοινή παρουσία.

Έτσι αποφάσισα.

Όλα όσα ζούμε μπλέκονται με συναισθήματα. Οι αναμνήσεις, όμορφες ή άσχημες, συνθέτουν τον εσωτερικό μας κόσμο, το υποσυνείδητο, τον εαυτό μας. Δεν πρέπει να τις φοβόμαστε και να τις απωθούμε. Ακόμα κι αν κάτι μας πλήγωσε και δυσκολευόμαστε να το αφήσουμε πίσω μας, είναι κάτι που αποτελεί κομμάτι μας. Μας άλλαξε την καθημερινότητά μας, δημιούργησε άλλα μονοπάτια στη διαδικασία διαμόρφωσης της ζωής μας. Μάθαμε, νιώσαμε, ωριμάσαμε. Υπάρχει εκεί.

Ίσως αν μπορούσες να ξεχάσεις... τότε πονούσες λιγότερο. Γιατί μόνο όταν δε θυμάσαι σταματάς να πονάς. Το θες αυτό όμως πράγματι; Ο πόνος αυτός δεν είναι που σε έφτασε στο τώρα σου; Αποτινάσσοντας τα βάρη μιας έντονης ανάμνησης εγκαταλείπεις κομμάτι του ίδιου σου του εαυτού. Αναιρείς δικές σου επιλογές, επιθυμίες, εμπειρίες.

How happy is the blameless vestal’s lot!
The world forgetting, by the world forgot.
Eternal sunshine of the spotless mind!
Each pray’r accepted, and each wish resign’d.

Πόσο χαρούμενο είναι το πεπρωμένο των άμεμπτων αγνών!
Τον κόσμο ξεχνώντας, ξεχασμένοι από τον κόσμο.
Αιώνια λιακάδα του καθαρού μυαλού!
Κάθε προσευχή δεκτή, και κάθε ευχή συμφιλιωμένη.

Alexander Pope – “Eloisa to Abelard”

Ο τίτλος της ταινίας προέρχεται από το ποίημα του Αλεξάντερ Πόουπ "Eloisa to Abelard" που χρονολογείται από το 1700 και αναφέρεται σε μία τραγική ιστορία αγάπης, όπου η ηρωίδα βρίσκει παρηγοριά μόνο όταν καταφέρνει να ξεχάσει τον αγαπημένο της.

Κι όμως. Ελεύθερος, εξαγνισμένος... είσαι όταν θυμάσαι τα πάντα. Όταν καταλαβαίνεις την αξία, τη σημασία τους. Τον τρόπο που σε άλλαξαν και σε γέμισαν συναισθήματα. Ελεύθερος είσαι όταν βουτάς στις αναμνήσεις σου και τις ξαναζείς, όταν δε σβήνεις τα γεγονότα, αλλά τις αρνητικές προεκτάσεις τους. Ζεις στο τώρα. Εκείνα είναι στο παρελθόν. Με καμιά δύναμη πάνω σου πλέον.

via