Οι εγωκεντρικές σκέψεις είναι οι σκέψεις που αφορούν την ιδέα του εαυτού μας, δηλαδή είναι οι σκέψεις που περιστρέφονται γύρω από την κεντρική σκέψη «εγώ» με την οποία έχουμε ταυτιστεί και πιστεύουμε ότι προσδιορίζει αυτό που είμαστε.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι εγωκεντρικές σκέψεις είναι αρνητικές.
Σπάνια σκεφτόμαστε το πόσο ασφαλείς, χαρούμενοι, ευτυχισμένοι ή πλήρεις είμαστε.
Συνήθως η ιδέα του εαυτού εμφανίζεται σε ένα σωρό σενάρια, υποθέσεις και αναμνήσεις, όπου νιώθουμε ανεπαρκείς ή ανασφαλείς, όπου τα πράγματα πάνε στραβά, όπου κάτι κακό μας συμβαίνει ή κάτι κακό έχει ήδη συμβεί και το σκεφτόμαστε ξανά και ξανά.
Είναι σημαντικό σε πρώτη φάση να αναγνωρίσουμε από τι αποτελείται η σκέψη «εγώ».
Η σκέψη «εγώ» γύρω από την οποία περιστρέφονται όλες οι υπόλοιπες σκέψεις, είναι ουσιαστικά ένα φανταστικό δημιούργημα του νου.
Είναι μια εικονική πραγματικότητα που αποτελείται από την εικόνα του σώματος και του προσώπου μας (έτσι όπως έχει καταγραφεί στη μνήμη του εγκεφάλου), από συμπεριφορές μας, τη στάση που καθόμαστε ή περπατάμε, τον τρόπο που μιλάμε, ή ακόμα και τον ήχο της φωνής μας.
Σύμφωνα με αυτές τις εικόνες αντιλαμβάνεται ο νους αυτό που είμαστε.
Όταν κάποιος σκέφτεται ότι μπορεί να πάθει κάτι κακό, δημιουργείται σε επίπεδο σκέψεων η εικόνα του σώματός του, ενώ γύρω του κατασκευάζεται αυτόματα ένα τοπίο, ή ένας οποιοσδήποτε χώρος, όπου η εικόνα του σώματος παθαίνει κάτι κακό.
Σ’ αυτά τα φανταστικά σενάρια μπορούν να προστεθούν οι αναμνήσεις από σωματικούς πόνους, η ένταση των οποίων μπορεί να ρυθμιστεί ελεύθερα από τη φαντασία ανάλογα με το σενάριο.
Ο τρόπος που η εικόνα του σώματος μπορεί να πάθει κάτι κακό επιλέγεται ανάλογα με το περιεχόμενο που υπάρχει καταγεγραμμένο στα αρχεία της μνήμης, στον φάκελο με τίτλο «με ποιους τρόπους μπορεί ένας άνθρωπος να πάθει κάτι κακό».
Αυτοί οι τρόποι μπορεί να προέρχονται από εικόνες που έχει δει κάποιος σε ταινίες, στις ειδήσεις, ή που έχει διαβάσει σε μυθιστορήματα ή που έχει ακούσει από άλλους και σχημάτισε με τη φαντασία του τις αντίστοιχες εικόνες.
Το τι κακό μπορεί να πάθει η εικόνα του σώματος εξαρτάται πάλι από το περιεχόμενο της μνήμης που βρίσκεται στον φάκελο «ποια είναι τα κακά πράγματα που μπορεί να πάθει ένας άνθρωπος».
Φυσικά, υπερισχύουν στο να επιλεχθούν οι εικόνες με τις οποίες είχε κάποιος ένα βίωμα κατά το παρελθόν.
Ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να μειωθούν αυτές οι σκέψεις είναι κάθε φορά που παρατηρούμε την εμφάνισή τους, να εξετάζουμε τη φύση αυτού του «εγώ», δηλαδή αν αυτό το «εγώ» που αποτελείται από εικόνες είναι όντως αυτό που είμαστε στην πραγματικότητα, ή αν είμαστε κάτι άλλο που αυτή τη στιγμή, παράλληλα με την εμφάνιση αυτών των εικόνων, δεν κινδυνεύουμε καθόλου και είμαστε απολύτως ασφαλείς.
Πρακτικά, ένας τέτοιος εσωτερικός μονόλογος για την αναζήτηση της πραγματικής μας ταυτότητας μπορεί να έχει την εξής μορφή:
– Μόλις παρατήρησα τη σκέψη π.χ. «μπορεί να πάθω κάτι κακό».
– Ποια είναι η φύση αυτού του «εγώ» που μπορεί να πάθει κάτι κακό;
Από τι αποτελείται;
Αποτελείται από εικόνες που προέρχονται από τη μνήμη και που συνδυασμένες μεταξύ τους μπορεί να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι πρόκειται για ένα πιθανό σενάριο που αφορά το μέλλον («το μέλλον» είναι άλλη μία σκέψη).
– Πού βρίσκομαι τώρα εγώ; (το πραγματικό «εγώ») Εγώ είμαι εδώ.
– Ως τι; Ποια μορφή έχω; Είμαι στις σκέψεις; Όχι, γιατί μπορώ να παρατηρώ τις σκέψεις καθώς εμφανίζονται και εξαφανίζονται. Κάθε φορά που εξαφανίζεται μία σκέψη που υποτίθεται ότι με αφορά, δεν εξαφανίζεται και ένα κομμάτι μου μαζί της.
– Άρα πού είμαι; Είμαι εδώ.
– Πότε είμαι; Τώρα. Μόνο στο τώρα μπορώ να υπάρξω. Η σκέψη που λέει ότι μπορεί να πάθω κάτι κακό στο μέλλον δεν αφορά εμένα, γιατί απλούστατα δεν βρίσκομαι στο μέλλον. Πάντα βρίσκομαι μόνο στο τώρα, στο παρόν.
– Ποια είναι η φύση του πραγματικού «εγώ», της πραγματικής μου ταυτότητας; Βιωματικά, τι ξέρω για μένα; Ξέρω ότι έχω επίγνωση των διαφόρων σωματικών αισθήσεων, καθώς και των πέντε αισθήσεων και των σκέψεων. Καθώς όλα αυτά έρχονται και φεύγουν, εγώ δεν φεύγω μαζί τους. Είμαι πάντα εδώ, ανεπηρέαστος από τις αρνητικές σκέψεις και τα δυσάρεστα συναισθήματα.
– Τι είμαι λοιπόν;
Το τελευταίο ερώτημα μπορούμε να το αφήσουμε αναπάντητο για να μην εμπλακεί ο νους στον προσδιορισμό της πραγματικής μας ταυτότητας.
Μπορούμε να στρέψουμε την προσοχή μας στο σώμα, ή απλά στο γεγονός ότι έχουμε επίγνωση ότι παρατηρούμε το σώμα.
Όσο πιο συχνά επαναλαμβάνουμε αυτή τη διαδικασία, τόσο περισσότερο ο νους προγραμματίζεται στο να αμφισβητεί την αληθοφάνεια του ψευδούς «εγώ» που μπορεί να βρεθεί μέσα στις σκέψεις.
Το πραγματικό «εγώ» (η επίγνωση) δεν μπορεί ποτέ να βρεθεί μέσα στις σκέψεις.
Στις σκέψεις, όπως είπαμε, βρίσκονται μόνο κάποιες εικόνες που προέρχονται από τη μνήμη του εγκεφάλου και παραποιούνται με τη φαντασία για να πάρουν οποιαδήποτε νέα μορφή.
Αμφισβητώντας το ψεύτικο «εγώ» αποδυναμώνονται όλες οι άλλες σκέψεις που εμφανίζονται εκ μέρους αυτού και που υποτίθεται ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντά του (την αξία και την ασφάλειά του).
Με τον χρόνο (και απαιτούνται αρκετοί μήνες, έως και χρόνια), το σύστημά μας (το σώμα και ο νους) μαθαίνει να μην εντοπίζει την ταυτότητά του στις σκέψεις, αλλά στη θέση της επίγνωσης, του ανεπηρέαστου παρατηρητή που βλέπει αντικειμενικά τη δραστηριότητα του νου και του σώματος να εξελίσσεται μέσα από την πληθώρα των εμπειριών που εμφανίζονται και εξαφανίζονται.
Να μην ξεχνάμε ότι όλες οι εμπειρίες που βιώνουμε σε όλη μας τη ζωή εντάσσονται σε τρεις κατηγορίες: τις σκέψεις, τις αισθήσεις στο σώμα (συναισθήματα, πόνος, μούδιασμα, πείνα, κ.ά) και τις πέντε αισθήσεις.
Όλες αυτές τις εμπειρίες τις αναγνωρίζουμε μέσα από την παρατήρηση, καθώς η προσοχή μας μεταβαίνει συνεχώς και ασταμάτητα από τη μία κατηγορία στην άλλη καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
*Η συγκεκριμένη τεχνική αναζήτησης της πραγματικής μας ταυτότητας είναι μια τεχνική που έχουν διδάξει οι: Ραμάνα Μαχάρσι, Νισαργκαντάττα Μαχαράτζ, Ρούπερτ Σπάιρα, Γκάρυ Ουέμπερ, Πολ Σμιτ και άλλοι δάσκαλοι, κυρίως της σχολής του μη δυϊσμού.
