1
Είμαστε όλοι trolls. Όπως μας θυμίζει ο David Cameron, αυτό είναι κάτι που κάνουμε όλοι μαζί. Το Διαδίκτυο, και ιδιαίτερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να εντείνουν πολιτιστικές τάσεις, οι οποίες, ωστόσο, βρίσκονται σε κυοφορία ήδη από τα πριν. Μπορεί τα μέσα αυτά να ενεργοποιούν τη συμπύκνωσή τους σε μια νέα και περίεργη υποκουλτούρα, να μεγεθύνουν τις συνέπειες – αλλά ήμασταν όλοι τρολ πριν ακόμα αρχίσουμε να συζητάμε για το τρολάρισμα.
2
Είμαστε όλοι συγγραφείς. Όλοι γράφουμε, όλοι δημοσιευόμαστε. Μία από τις συνέπειες του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των κοινωνικών μέσων και των άμεσων μηνυμάτων είναι ότι τώρα περνάμε περισσότερο χρόνο της ζωής μας γράφοντας από ό,τι έχουμε κάνει ποτέ στο παρελθόν. Αποκτούμε νέες δεξιότητες γραφής με θηριώδη ρυθμό. Δεν έχουμε καταλάβει ακόμη την πλήρη σημασία αυτής της τεράστιας επέκτασης της παιδείας, αυτού του εκδημοκρατισμού (και της περαιτέρω εμπορευματοποίησης) της γραφής.
3
Είμαστε όλοι “καλλιτέχνες του εαυτού μας”. Όταν γράφουμε, εφευρίσκουμε τον εαυτό μας. Όταν δίνουμε σε κάποιο μέρος της ύπαρξής μας τη μορφή λέξεων, του παρέχουμε ένα ενσώματο σχήμα που δεν θα είχε διαφορετικά. Δεν «εκφράζουμε» απλώς κάτι που ήταν ήδη εκεί, αλλά δημιουργούμε κάτι νέο. Και αυτό το κάνουμε κάθε μέρα, όλη την ώρα. Η μορφή με την οποία το κάνουμε έχει, επίσης, τη σημασία της. Αντί να κρατάμε ημερολόγια, όπως κάναμε παλιά, πολλοί από εμάς μεταβολίζουμε τη ζωή μας στο Διαδίκτυο, για κάποιο κοινό. Τα κατοικίδια ζώα μας, τα ατυχή ραντεβού μας, η οικογενειακή ζωή μας, οι δουλειές μας, τα ατυχήματα μας: η λεπτή διαφορά της προσωπικής μας εμπειρίας είναι εγγεγραμμένη στον δημόσιο χώρο με τη βαριά στυλιζαρισμένη μορφή των tweets και των ποστ, με τη δήλωση της διάθεσης μας, με φίλτρα, χασταγκς, emojis, αυτοκόλλητα και όλα τα άλλα που έχουν σκοπό να μας δώσουν ένα χεράκι για να αισθανθούμε άνετα με τους ομολόγους μας. Οι μορφές των κοινωνικών μέσων στα οποία οι περισσότεροι από εμάς γράφουμε είναι δομημένες με τρόπο που να μας καθιστούν μικρο-επιχειρηματίες της γραφής. Η γραφή μας γίνεται μια μορφή εταιρικής προσωπικότητας, μια μέθοδος πωλήσεων που επιδιώκει να προσελκύσει την προσοχή του ματιού και «οπαδούς».
4
Το Διαδίκτυο είναι ένα στημένο λαχείο. Εάν οι λογαριασμοί μας έχουν πράγματι δημιουργηθεί σαν επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται για την προσοχή του κοινού, τότε οι viral δημοσιεύσεις ή το «trending» είναι σαν να κερδίζεις το λαχείο.
Επί της αρχής ο καθένας μπορεί να κερδίσει. Το δυνητικό κοινό σας είναι κυριολεκτικά ολόκληρο το διαδίκτυο. Στην πράξη, όμως, η απήχηση κερδίζεται από καλά τοποθετημένες εταιρείες μέσων μαζικής ενημέρωσης και εταιρείες δημοσίων σχέσεων που κυριαρχούν στο πεδίο. Ακόμα και αν κερδίσει κανείς, αυτό μπορεί να είναι το χειρότερο πράγμα που του συμβαίνει. Ενώ οι περισσότεροι από εμάς ονειρευόμαστε να γίνουμε viral
με ένα οξυδερκές tweet ή post, λίγοι μπορούν να μεγιστοποιήσουν στη συνέχεια τις ευκαιρίες που προκύπτουν από τη θετική δημοσιότητα ή να αντιμετωπίσουν το κόστος της αρνητικής δημοσιότητας. Μπορεί να αντιμετωπιζόμαστε σαν να είμαστε μικρές επιχειρήσεις αλλά, δεδομένου ότι δεν είμαστε στ’ αλήθεια επιχειρήσεις με προϋπολογισμούς δημοσίων σχέσεων, διαθέτουμε ανεπαρκείς πόρους για να διαχειριστούμε την προσοχή που μπορεί να αποσπάσουμε.
5
Αν πρόκειται να γίνουμε συγγραφείς, τότε οφείλουμε να γίνουμε και καλύτεροι αναγνώστες. Είτε μας αρέσει είτε όχι, είμαστε όλοι ερασιτέχνες ερμηνευτές. Σκανάρουμε μεγάλες επιφάνειες κειμένου, παίρνοντας πολύ γρήγορες αποφάσεις για το τι αξίζει περισσότερο τον χρόνο μας, τι να μοιραστούμε, τι μας αρέσει και τι να απορρίψουμε. Μαθαίνουμε, απότομα, πώς να διακρίνουμε «ψεύτικες ειδήσεις», αναγνωρίζουμε μια πληρωμένη διαφήμιση όταν την βλέπουμε, αντιλαμβανόμαστε τις απάτες μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου τόσο καλά ώστε οι απατεώνες να πρέπει να εφεύρουν νέες μορφές. Μαθαίνουμε να είμαστε σε θέση να πούμε πότε μας τρολάρουν και πότε επιστρατευόμαστε για να υπηρετήσουμε την εγωιστική σταυροφορία κάποιου άλλου. Μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε από τα ίχνη τους όλα τα αόρατα πολιτιστικά κατώφλια που περνάμε, όλα εκείνα που μπορεί ή δεν μπορεί να πει κανείς και με ποιο τρόπο. Αισθανόμαστε, σχεδόν ενστικτωδώς, πότε οι πεποιθήσεις ενός άλλου ατόμου διαφέρουν τόσο πολύ από τη δική μας ώστε καμία συζήτηση στο Twitter μαζί του να μην μπορεί να θεωρηθεί επωφελής. Αυτές είναι οι νέες μορφές σχετικής με τη γραφή γνώσης που είμαστε αναγκασμένοι να αποκτήσουμε σε ένα επικίνδυνα ασταθές έδαφος, αν θέλουμε να αποφύγουμε να επιδοθούμε στο τρελό κυνήγι μαγισσών στο οποίο μας στέλνει χωρίς νόημα κάθε καλλιτέχνης, τσαρλατάνος, ή τρελός. Εξελισσόμαστε σε λεπτούς αναγνώστες τού γένους, του τόνου και του ύφους, έτσι ώστε να μπορούμε να συνεχίζουμε να γράφουμε.
6
Πρέπει να επιβραδύνουμε. Κάθε πίεση που υφιστάμεθα ως αναγνώστες ή συγγραφείς μάς ωθεί να διαβάζουμε αντανακλαστικά και να κάνουμε τα πάντα σε πρόχειρη μορφή (draft). Αισθανόμαστε την ανάγκη να απαντήσουμε άμεσα και όχι μερικές ώρες αργότερα ή, ακόμα λιγότερο, ημέρες ή εβδομάδες αργότερα – διαφορετικά θα χάσουμε το ρεύμα της συζήτησης, θα χάσουμε την ευκαιρία να κάνουμε το καλύτερο σχόλιο, το ένα αυθόρμητο φοβερό αστείο, να σκεφτούμε τη μια διαφωτιστική ατάκα που θα μπει στον ανατροχασμό της μαζικής αποδοχής και θα εξαπλωθεί σαν ιός. Ωστόσο, παίζοντας αυτό το παιχνίδι, στερούμε από τους ίδιους μας τους εαυτούς την ευκαιρία να σκεφτόμαστε. Στις διαδικτυακές συζητήσεις, έχουμε αναπτύξει μια σειρά από ερμηνευτικές συντομεύσεις, τρόπους γρήγορης κατάταξης των δηλώσεων ώστε να εξοικονομούμε χρόνο: edgelordism [για τον επηρμένο μηδενισμό και την αποθέωση της βίας], splaining [για τον συνδυασμό εσκεμμένης σάφειας και υπεραπλούστευσης] κ.λπ. Ένα λεξικό όλων αυτών των νεολογισμών θα μπορούσε να θεωρηθεί το σύγχρονο ισοδύναμο των Σημειώσεων για τη ρητορική (σ.σ. του Νίτσε). Με δεδομένο το πλήθος των αιτημάτων στα οποία καλείται κανείς να ανταποκριθεί, τέτοιες “συσκευές εξοικονόμησης εργασίας” συνιστούν μια αναγκαιότητα, αρκετά συχνά πραγματική. Είναι όμως και ένα ευρύ εργαλείο, και ένα τεχνούργημα της βιασύνης. Και η βιασύνη τής διατύπωσης κρίσης είναι αυτό που πάντα θα μας βάζει τρικλοποδιά στο τέλος. Αντίσταση στην επιτάχυνση της κίνησης των κοινωνικών μέσων μπορεί να συνεπάγεται τη συνειδητή απόφαση να μην απαντήσουμε στην πλειονότητα των πιθανών συνομιλητών ή να μην δημοσιεύσουμε περισσότερα από όσα συμβαίνουν σε μας. Μπορεί ακόμη να προτιμούμε να αποθηκεύσουμε αυτές τις σκέψεις που προκαλούνται από online συζητήσεις και να τις μεταφέρουμε σε άλλο μέσο. Θα μπορούσαμε να τις μεταφέρουμε σε ημερολόγια ή μπλογκ, να τις χρησιμοποιήσουμε για ένα μυθιστόρημα ή ένα θεατρικό. Αν πρόκειται να είμαστε συγγραφείς, τότε δεν πρέπει να σπαταλιόμαστε στα πιο εφήμερα μέσα, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα αποποιηθούμε την άμεση ικανοποίηση των «like» και των «retweets».
7
Μια σύντομη πρόταση δεν είναι απαραιτήτως και πρόχειρη. Μπορείτε να είστε αρκετά ευφυείς και περιεκτικοί σε 140 χαρακτήρες, όμως κάθε αλληγορία διαχέεται δυνητικά σε χιλιάδες συζητήσεις, αντιδικίες και ερμηνευτικά παζάρια. Το Πανεπιστήμιο Drexel εξέδωσε προ ημερών ανακοίνωση καταδικάζοντας ένα από τα στελέχη του, τον καθηγητή George Ciccariello-Maher, για ένα tweet με το οποίο ζητούσε, ως χριστουγεννιάτικο δώρο, να γίνει «λευκή γενοκτονία». Το tweet του ήταν -όπως όλοι όσοι έχουν σώας τας φρένας κατάλαβαν- ειρωνικό. Φυσικά, συχνά γίνεται λανθασμένη επίκληση της ειρωνείας, ως ενός είδους εξόδου από την ιδεολογική φυλακή. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις χρήσης της ειρωνείας υπάρχει διάκριση μεταξύ »χρήσης« και »αναφοράς« (mention). Μπορεί να »αναφέρω« μια δήλωση, προκειμένου να την ειρωνευτώ, χωρίς να τη χρησιμοποιήσω. Δεν υπάρχει καμιά αναφορά, όμως, χωρίς κάποιο είδος ψυχολογικού νοήματος και μια αναφορά τέτοιου είδους μπορεί να περιλαμβάνει ένα αμφίβολο είδος απόλαυσης. Σκεφτείτε τον προβοκάτορα ο οποίος, αφού κάνει ένα τελείως ρατσιστικό αστείο, λέει μετά «ήταν ειρωνικό» – όπερ σημαίνει ότι ο αναγνώστης πρέπει να δώσει προσοχή στο πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώνεται η ειρωνεία. Το πλαίσιο, σε αυτή την περίπτωση, είναι πραγματικά καταδικαστικό για το Drexel. Στην αργκό της Ακροδεξιάς –την οποία ο Ciccariello-Maher χλεύασε με περισσή έπαρση– η «λευκή γενοκτονία» είναι κάτι υπαρκτό και προκαλείται από τη μετανάστευση. Για να πιστεύει κάποιος στη «λευκή γενοκτονία», για να αισθάνεται ακόμη και εξ αποστάσεως ότι απειλείται ή για να σκεφτεί ότι θα μπορούσε αυτή να είναι αληθινή, πρέπει να έχει πιστέψει κι όλα τα άλλα αβάσιμα στοιχεία που τη συνοδεύουν. Δηλαδή, πρέπει να πιστεύει ότι υπάρχει μια συνεκτική βιολογική και πολιτισμική οντότητα που θα μπορούσε να αντιστοιχισθεί στην έννοια της «λευκής φυλής», η οποία μάλιστα εγγενώς αξίζει να διατηρηθεί ως έχει και μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο από τη βιολογική και πολιτιστική ανάμειξη με άλλες ομάδες. Και μάλιστα θα πρέπει κάποιος να θεωρεί ότι αυτό ισοδυναμεί με γενοκτονία, δηλαδή «προσπάθεια για να καταστραφεί το σύνολο ή ένα μέρος του». Το να πιστεύει κανείς σε αυτή την ιδέα, με άλλα λόγια, σημαίνει ότι πρέπει να είναι νεοναζί ή κάτι παραπλήσιο. Οποιοσδήποτε άλλος μπορεί μόνο να χλευάσει μια τέτοια ιδέα.. Από την άλλη πλευρά, δεν γνωρίζουν όλοι τη γλώσσα της λαϊκιστικής Δεξιάς ούτε έχει ο καθένας απαραιτήτως την ιστορική και πολιτική διαίσθηση να κατανοήσει ότι κανείς δεν μπορεί να απειλήσει με γενοκτονία τους λευκούς ανθρώπους και ότι μια τέτοια απειλή δεν θα είχε καμία εφαρμογή στον πραγματικό κόσμο. Κάποιοι δεν προλαβαίνουν καν να το ψάξουν στο google και να δουν μέσα από τη λογική του πράγματος. Η αντίδραση του Drexel δείχνει πως μην το έκανε. Έσπευσαν να εκδώσουν μια δήλωση κατά τη διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων αντί να περιμένουν την ευκαιρία να μιλήσουν με τον Ciccariello-Maher ή έστω να το σκεφτούν. Υποθέτω ότι αυτό δεν είναι επειδή η διοίκηση του Πανεπιστημίου συμφωνεί με τη νεοναζιστική άποψη περί «λευκής γενοκτονίας», την οποία χλεύασαν. Αντιθέτως, τη χρησιμοποίησαν ως ευκαιρία για να επισημάνουν στα μέλη του προσωπικού τους ότι πρέπει να υιοθετήσουν περισσότερο εταιρικές, φιλικές προσωπικότητες στα κοινωνικά μέσα – ακόμη και αν στην πράξη αυτό σημαίνει ότι, όπως κι άλλοι φιλελεύθεροι θεσμοί (ACORN κ.λπ.) καταλήγουν να κλείνουν τα μάτια στην Άκρα Δεξιά. Όποια και αν είναι η θεσμική αντοχή που μπορεί να δείχνουν μπροστά σε ακροδεξιούς προβοκάτορες, αυτή τέθηκε σε κίνδυνο για χάρη της σκοπιμότητας των δημοσίων σχέσεων. Και όσο παραδίδονται στο μάρκεντιν τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τόσο η παραγωγή γνώσης και οι εργαζόμενοι που συμμετέχουν σε αυτήν θα υφίστανται το μαστίγιο αυτού του νέου είδους ζήλου, του καινούργιου κυνηγιού μαγισσών.
8
Η ζωή μιμείται τις ψεύτικες ειδήσεις. Προ ημερών και πάλι, αποκαλύφθηκε ότι το Πακιστάν είχε εκδώσει «πυρηνική προειδοποίηση» προς το Ισραήλ, απαντώντας σε μια ιστορία που δημοσιεύτηκε σε έναν από τους πολλούς δικτυακούς τόπους ψεύτικων ειδήσεων, υποστηρίζοντας ότι το Ισραήλ είχε απειλήσει το Πακιστάν με πυρηνικό αφανισμό. «Ψεύτικη είδηση» δεν είναι μόνο η χημική απόσταξη του «churnalism» (αντιγραφή δελτίων Τύπου χωρίς κριτική επεξεργασία ή πρωτότυπο ρεπορτάζ). Είναι η απόλυτη εκμετάλλευση της πολιτικής οικονομίας της προσοχής του ματιού, προς την οποία τείνουν όλες οι ειδήσεις. Τα έσοδα των online μέσων ενημέρωσης εξαρτώνται από τη σύντομη προσοχή μας που εκδηλώνεται με μικρές εκρήξεις -το «buzz»- και αντιστρατεύεται την παρατεταμένη προσοχή μας σε οτιδήποτε. Οι «ψεύτικες ειδήσεις» εκμεταλλεύονται αυτό το φαινόμενο, αλλά το ίδιο κάνουν η διαφήμιση, το τρόλινγκ, το κυνήγι μαγισσών και -φυσικά- οι «πραγματικές ειδήσεις». Το αποκορύφωμα αυτής της διαδικασίας είναι το εξής: Οι ψεύτικες ειδήσεις γίνονται ένα είδος δύναμης παραποίησης της πραγματικότητας (hyperstition), ο μύθος τους φαίνεται τόσο πιο πραγματικός όσο πιο πιστευτός γίνεται σε αποφασιστικές στιγμές. Ο πυρηνικός πόλεμος μπορεί τελικά να γίνει απλώς και μόνο επειδή αυτό κάνει περισσότερο buzz από το να μην γίνει: Μια αυτογενοκτονία της ανθρωπότητας που ξεκίνησε με ένα hashtag. Και αν δεν είναι πυρηνικός πόλεμος, υπάρχει πάντα η προοπτική της κλιματικής καταστροφής. Στη γραπτή μορφή της ζωής μας, είχαμε ήδη τεκμηριώσει τη βαρβαρότητα. Τώρα μεταγράφουμε τον πιθανό αφανισμό των ειδών.
________________
Το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο βρίσκεται εδώ: http://www.leninology.co.uk/2016/12/we-are-all-trolls.html?m=1
Απόδοση: Ματθαίος Τσιμιτάκης
Πηγή: www.avgi.gr
