Τον Γενάρη του 1968 ο Δημήτρης Μαρωνίτης έκανε το τελευταίο μάθημα στους μαθητές του στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Μέσα στον γενικό αποδεκατισμό των προοδευτικών καθηγητών από τη χούντα, είχε αντιληφθεί και το δικό του τέλος: την απόλυσή του από το Πανεπιστήμιο.
Είχε διαδοθεί σχεδόν μυστικά στους φοιτητές ότι ο Μαρωνίτης θα έκανε το τελευταίο μάθημα και γι΄αυτό πάρα πολλοί –αρκετοί που δεν ήταν άμεσοι μαθητές του– προσέτρεξαν να τον ακούσουν. Ήταν και λίγοι συνάδελφοί του, όσοι δεν φοβήθηκαν τις συνέπειες της παρουσίας τους σε μια... αντιχουντική εκδήλωση!
Ήμουν ένας από τους πολλούς που άκουσα το τελευταίο μάθημά του. Θυμάμαι τη συγκίνηση που αισθάνθηκα αλλά και το πικρό αίσθημα ότι χάναμε έναν δάσκαλο – στήριγμά μας. Μαγεύτηκα από το ελευθερόφρονα λόγο του και τις υποθήκες του, αλλά δεν κράτησα καμιά σημείωση, ούτε οι φίλοι μου. Από μνήμης το ανασύνθεσε ο ίδιος και το κατέγραψε σε μια επιφυλλίδα του στο ΒΗΜΑ (26.10.1974) με τίτλο «Πολιτικό μανιφέστο για πολιτική χρήση». Από κει αποσπώ το βασικό απόσπασμα με τις υποθήκες του:
«Το μάθημα τούτο αναγκάζομαι να το κάνω κάτω από απειλητικούς ψιθύρους. Μου λείπει επομένως το κέφι να μιλήσω για τα Κύπρια Έπη, εφόσον μάλιστα ενδέχεται αυτά τα λόγια να είναι και τα τελευταία που ακούτε από το στόμα μου. Γι' αυτό και παρεκκλίνω από τον ίσιο δρόμο και, ακολουθώντας τον πιο αντιπαθητικό από τους αρχαίους συγγραφείς, λέω να το ρίξω στις υποθήκες, για να εξορκίσω έτσι τον Μεταξά και τους σύγχρονους επιγόνους του:
- Κρατήστε ξύπνιο το μυαλό σας στους σκοτεινούς καιρούς. Μ' αυτό κυρίως θα πολεμήσετε τη βαναυσότητα της εξουσίας.
- Μην απομονωθείτε. Με το λόγο, τη σιωπή και την πράξη σας σταθείτε πλάι σε κάποιον: στη μάνα σας, στον αδελφό ή στο φίλο σας, και προπαντός στα νεότερα παιδιά, που περιμένουν από σας να δουν αν θα τους φράξετε ή θα τους ανοίξετε το δρόμο της ελεύθερης αναπνοής.
- Μη φοβάστε τους ανθρώπους που έχουν ρωμαλέα πάθη: όσους οργίζονται, πίνουν και αγαπούν. Πολεμάτε μόνο τους κάπηλους της ελληνοχριστιανικής ηθικολογίας.
Απομονώστε όσους συνεχώς χαμογελούν, που όταν μιλούν δεν σας κοιτούν στα μάτια, κι όταν τους δίνετε το χέρι, δεν ξέρουν ή δε θέλουν να το σφίξουν. Ανάμεσά τους θα βρείτε τους χαφιέδες.
Απομονώστε όσους συνεχώς χαμογελούν, που όταν μιλούν δεν σας κοιτούν στα μάτια, κι όταν τους δίνετε το χέρι, δεν ξέρουν ή δε θέλουν να το σφίξουν. Ανάμεσά τους θα βρείτε τους χαφιέδες.
- Σηκώστε με σεμνότητα το χρέος που σας ανήκει. Φανείτε εις μικρόν γενναίοι».
*Το τελευταίο μάθημα του Δημήτρη Μαρωνίτη επί χούντας
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο Δ. Μαρωνίτης έφυγε 12 Ιούλη 2016, Τρίτη, από τη ζωή σε ηλικία 87 ετών.
Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.
Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.
Κ.π.Καβάφης
(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)
Θερμοπύλες (ανάγνωση)
(διαβάζει: Σουλιώτης Μίμης, Ανέκδοτη ηχογράφηση, Αθήνα 2002)
via
