«Σε ό,τι οι μορφωμένοι
από τους αμόρφωτους»
Όταν ρώτησαν τον Αριστοτέλη σε τι διαφέρουν οι μορφωμένοι από τους αμόρφωτους,
απάντησε:
«σε ό,τι οι ζωντανοί από τους πεθαμένους».
Ο άνθρωπος πρέπει να στέκεται με κριτικό βλέμμα έναντι του παρελθόντος του και να χαίρεται για την τροχιά του προς τη σοφία.
Ο Γερμανός συγγραφέας Γκύντερ Γκρας έκρυβε σε όλη του τη ζωή την ολιγόμηνη συμμετοχή του στη χιτλερική νεολαία.
Γιατί;
Σε ηλικία δεκαεπτά ετών ήταν αμαθής και κουτός
(όπως οι περισσότεροι έφηβοι, όση δυνάμει ευφυΐα κι αν διαθέτουν)˙
η έλλειψη γνώσης και πείρας τους κάνει προσωρινά «κουτούς».
Αργότερα ο Γκύντερ Γκρας έμαθε όσα δεν ήξερε και έγινε εξυπνότερος.
Ας αναλογιστούμε πόσοι άνθρωποι παραμένουν αμαθείς και κουτοί σε όλη τους τη ζωή
και πόσοι ονομάζουν «συνέπεια» την καθήλωσή τους σε παλιές, φθαρμένες ιδέες και στάσεις ζωής.
Γράφει ο Σενέκας σε μια επιστολή του στον Λουκίλιο:
«Βλέπω στον εαυτό μου όχι μόνο τη βελτίωση αλλά «μεταμόρφωση».
Όσο για την «αυτοβελτίωση» δεν ταυτίζεται με την πολυμάθεια.
Η πολυμάθεια πρέπει να συμβαδίζει με τη λογική.
Η αυτοβελτίωση ταυτίζεται με την άσκηση της ευφυίας,
με το να κάνουμε και να σκεφτόμαστε λιγότερες κουταμάρες.
Ο ευτυχισμένος άνθρωπος λέει:
«τι αμαθής και κουτός έχω υπάρξει!»
και πορεύεται προς όλο και λιγότερη αμάθεια, όλο και λιγότερη κουταμάρα.
*******
Κι ένα μικρό αφιέρωμα στις παροιμίες, επικεντρωμένο στην αξία της μόρφωσης και την αέναη προσπάθεια για την κατάκτηση της γνώσης. Σε κάθε παροιμία αναφέρουμε σύντομα και περιεκτικά την εξήγηση και το δίδαγμά της για να γίνει κατανοητή σε όλους.
"Άνθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο"
Εξήγηση- Διδαγμα
Όπως ακριβώς το απελέκητο, δηλαδή, ακατέργαστο, ξύλο είναι άχρηστο και δεν μας βοηθάει σε τίποτα, το ίδιο άχρηστος και για τον εαυτό του και για τους γύρω του είναι ο αγράμματος άνθρωπος.
"Ενθουσιασμός χωρίς γνώσεις, είναι σαν άλογο χωρίς χαλινάρι"
Εξήγηση- Διδαγμα
Ένας άνθρωπος που παρασύρεται από τον ενθουσιασμό του γίνεται επικίνδυνος και για τον εαυτό του αλλά και για τους άλλους όπως ακριβώς συμβαίνει και με το άγριο άλογο που ξέφρενα καλπάζει εδώ κι εκεί.
Γλώσσα παπούτσι, αλλά μυαλό κουκούτσι
Εξήγηση- Διδαγμα
Οι έξυπνοι άνθρωποι που χρειάζονται παρά μόνο λίγα λόγια για να πουν τη γνώμη τους. Αυτοί που μιλάνε πολύ, φωναχτά και βρίζουν έχουν μικρό μυαλό και είναι ασήμαντοι.
Κοντά στο νου κι η γνώση
Εξήγηση- Διδαγμα
Η μόρφωση που μπορεί να αποκτήσει ένας άνθρωπος είναι ανάλογη με το πόσο έξυπνος είναι.
Δεν έχει ούτε ενός κοκόρου γνώση
Εξήγηση- Διδαγμα
Την παροιμία αυτή την λέμε ειρωνικά για κάποιον που είναι ανοήτος και δεν έχει καθόλου μυαλό. Γι αυτόν που δεν μπορεί να κάνει ούτε την πιο απλή εργασία.
"Μ' όποιον δάσκαλο καθίσεις, τέετοια γράμματα θα μάθεις"
Εξήγηση- Διδαγμα
Πρέπει να προσέχουμε πολύ τους ανθρώπους που εμπιστευόμαστε για να μας μάθουν τη ζωή, γιατί ο μαθητής γίνεται καθρέφτης και αντίγραφο του δασκάλου του.
"Ο πηλός αν δεν δαρθεί, κεραμίδι δεν γίνεται"
Εξήγηση- Διδαγμα
Όλα τα πράγματα για να φτιαχτούν και να γίνουν χρήσιμα, χρειάζονται την κατάλληλη επεξεργασία. Έτσι και οι άνθρωποι για να γίνουν χρήσιμοι χρειάζονται τη μόρφωση που αποκτιέται με κόπους και θυσίες.
Στερνή μου γνώση, να σ΄είχα πρώτα
Εξήγηση- Διδαγμα
Πολλές φορές θα μπορούσαμε να αποφύγουμε ένα λάθος άν ξέραμε απ΄την αρχήπώς θα έπρεπε να φερθούμε και είχαμε μια ανάλογη εμπειρία.
Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις
Εξήγηση- Διδαγμα
Οι άνθρωποι που δίνουν συμβουλές στους άλλους πρέπει οπωσδήποτε πρώτοι και καλύτεροι οι ίδιοι να τις ακολουθούν πιστά και να δίνουν το καλό παράδειγμα.
