Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που αδυνατούν να συγχρονιστούν με τους ρυθμούς, τα ιδανικά και τους στόχους της κοινωνίας μας. Κλείνονται στον κόσμο τους. Σταδιακά μαθαίνουν να τον υπερεκτιμούν και να τον απεχθάνονται ταυτόχρονα, να τον προασπίζουν, όταν οι άλλοι τον αμφισβητούν, και να τον απαξιώνουν, όταν τους οδηγεί σε συνεχή αδιέξοδα.
Τους λατρεύεις ή τους εξορκίζεις, αλλά σίγουρα, αν συσχετισθείς μαζί τους, δεν μπορείς να τους αγνοήσεις – τείνουν να απορροφούν κάθε ικμάδα και ενέργεια και απαιτούν αυτό που και οι ίδιοι παρέχουν απλόχερα: πολλή προσοχή, φροντίδα, αποκλειστικότητα, σεβασμό, σε βαθμό ασφυκτικό ή υπέροχο.
Ζουν στις παρυφές του νευρωτισμού, της κυκλοθυμίας, της μελαγχολίας και της κατάθλιψης. Κατά συντριπτική πλειοψηφία (πάνω από 70%) είναι εσωστρεφείς.
Συνολικά εικάζεται πως αποτελούν το 20% του γενικού πληθυσμού, ποσοστό διόλου ευκαταφρόνητο.
Το νευρικό τους σύστημα επεξεργάζεται τα ερεθίσματα με τρόπο διαφορετικό, βαθύτερο, περισσότερο ενδελεχή. Τα χρώματα είναι πιο ζωντανά, η λεπτομέρεια εμφανέστερη, οι ήχοι γεμάτοι αποχρώσεις, οι αισθήσεις δυνατές, η οικουμένη πιο περίπλοκη, απαιτητική και τα λόγια των ανθρώπων μεστά νοημάτων, υπαινιγμών, άδηλων προθέσεων και ανερμήνευτων κινήτρων.
Κατακλύζονται ανά πάσα στιγμή από τα δεδομένα δύο παράλληλων πραγματικοτήτων: της εσωτερικής με το υπερτροφικό υπερεγώ και τα ακόρεστα πάθη, με την αντινομία των θέλω και των πρέπει, με την καταδυνάστευση μιας εικόνας που πάση θυσία πρέπει να διαφυλαχθεί, ακόμη κι αν αυτό εγκλωβίσει τις πιο μύχιες επιθυμίες.
Και συνάμα τους συγκλονίζουν οι δυσερμήνευτοι χρησμοί των απαιτήσεων των άλλων, που τις περισσότερες φορές ελαύνουν ως κατακτητές παρά ως προσκυνητές στην ουτοπία και την αυταπάτη και τη νηνεμία.
Τα πλήθη τους ζαλίζουν, προτιμούν τη μικρή, δημιουργική παρέα. Μισούν τους αγροίκους, τους αγενείς, τους υπερόπτες. Η βοή φαντάζει εκκωφαντική, η τελειοθηρία μετατρέπεται σε αποφυγή, τα συναισθήματα μείγμα εκρηκτικό, αλλά ποθητό και επικίνδυνο.
Τι βολικό αν κάποιος ανακάλυπτε τις εξωτικές τους ιδιότητες και καθηλωνόταν στη λαγνεία των εκφάνσεών τους.
Η εμπειρία τους κάνει χειριστικούς, ο χαρακτήρας τους εξεγείρει τις υποθέσεις, η προσωπικότητα τους οδηγεί στα πιο συμβατικά, αλλά και στα πιο παράτολμα. Και μονίμως παραδίδουν γη και ύδωρ σε λάθος άτομα, απορρίπτοντας τους καταλληλότερους και αδιαφορώντας για το πασιφανές.
Παίρνουν τα πάντα στα σοβαρά, δίνονται ολόψυχα, λατρεύουν τις λεπτές ευγενικές κινήσεις, τη διακριτικότητα, τα όρια, τον σεβασμό. Καθώς επεξεργάζονται το αδιόρατο για τους πολλούς, γίνονται πιο επιφυλακτικοί, επιζητούν εχέγγυα, δεν ενδίδουν στον αυθορμητισμό, ρέπουν προς την κρυψίνοια, έλκονται από το παραμυθένιο, το φανταστικό, το ιδεατό, το άπιαστο.
Χρειάζονται χώρο για τον εαυτό τους, ζυγίζουν τις συμπεριφορές μέσα από το καλειδοσκόπιο των συναισθημάτων, μαγεύονται από την τέχνη, την αισθητική, γίνονται επιτομή της δημιουργικότητας, αρκεί να τους παρασχεθεί το κίνητρο, το πεδίο της μάχης, στο οποίο θα θυσιάσουν το είναι τους.
Πληγώνονται εύκολα, αν ανοιχτούν, ηττώνται, αν επενδύσουν, προδίδονται, αν εμπιστευθούν. Κι όλα αυτά τα βιώνουν δίχως ο άλλος να έχει περιπέσει σε κάποιο εξόχως μεμπτό σφάλμα. Απλά δεν κατόρθωσε να αποκρυπτογραφήσει την οπτασία που είχαν πλάσει, δεν ήταν ικανός να ξεκλειδώσει τους μυστικούς κώδικες, προσέφερε αταίριαστο γοβάκι στα πόδια της σωστής Σταχτοπούτας.
Αν γνωρίζετε τέτοια πρόσωπα και έχετε μάθει να αντέχετε στους ριψοκίνδυνους εναγκαλισμούς και στις ανασφαλείς προσκολλήσεις, αφιερώστε τους χρόνο, προσοχή, θαυμασμό και ενδιαφέρον. Με εντιμότητα και εναργείς προσεγγίσεις. Προχωρώντας με τη διστακτικότητα και τον ενθουσιασμό του εξερευνητή σε ατραπούς πρωτοπερπατημένες. Αλλιώς το πιθανότερο είναι να συγκρουσθείτε ή να λυπηθείτε, όπως ο ποιητής που «άφησε να περάσει ένα πλατύ ποτάμι ανάμεσα από τα δάχτυλά του, χωρίς να πιει ούτε μια στάλα».
*****************
Ευστράτιος Παπάνης
Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
Απόσπασμα από το βιβλίο του Ο θαμπωμένος καθρέφτης του εαυτού μας (αρχείο pdf)
