Η παρατήρηση
δεν είναι πάντα προσβολή
Πόσες φορές σας έχουν προσβάλει και δεν ξέρετε πως να αντιδράσετε; Για να ξέρετε τι να κάνετε απο δω και πέρα , διαβάστε τις παρακάτω συμβουλές
Με θυμό. Αυτή είναι η πιο αδύναμη αντίδραση για τρεις κυρίως λόγους. Α) Δείχνει ότι αποδεχόμαστε τη προσβολή άρα και το άτομο που μας προσβάλει. Β) Δείχνει ότι υπάρχει μια δόση αλήθειας στη προσβολή και Γ) μας αποδιοργανώνει και μας προκαλεί πόνο.
Αποδοχή. Αυτή η αντίδραση ίσως σας φανεί, αδύναμη αλλά στις περισσότερες φορές αποτελεί την καλύτερη λύση. Oταν κάποιος μας προσβάλει οφείλουμε να σκεφτούμε τα εξής: αν έχει δίκιο αυτός που μας προσβάλει, ποιος είναι αυτός που μας προσβάλει και γιατί μας το λέει αυτό. Αν η προσβολή έχει μια δόση αλήθειας και αυτός που μας το λέει έχει δίκιο, τότε δεν είναι προσβολή αλλά γεγονός και πρέπει να δούμε πως μπορούμε να βοηθηθούμε από αυτό. Εννοείται ότι δεν είναι προσβολή αν προέρχεται από τους γονείς μας, το σύντροφό μας ή το καλύτερό μας φίλο.
Γυρίστε τη προσβολή. Ακόμα και αν έχετε κάτι πολύ έξυπνο να πείτε, θυμηθείτε ότι έρχεστε στο ίδιο επίπεδο με το άτομο που σας προσβάλει και έτσι ρίχνετε το επίπεδο σας. Είναι καλύτερο αυτό να γίνεται ανάμεσα σε φίλους όπου μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι χιουμοριστικό και όχι κάτι χοντρό.
Xιούμορ. Αυτή ίσως είναι από τις πιο καλές τακτικές για τρεις λόγους : υποβαθμίζει την προσβολή , παίρνετε με το μέρος σας τον όποιο κόσμο βρίσκετε εκεί (αν υπάρχουν) και χαλαρώνει την ατμόσφαιρα .
Αγνοήστε τη προσβολή. Σε αντίθεση με το χιούμορ που πρέπει κάποιος να είναι ετοιμόλογος, η πλήρης αγνόηση της προσβολής σας δίνει μεγαλύτερη « δύναμη» και είναι και το πλέον πιο εύκολο.
Με στεναχωρούν οι παρατηρήσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ὅταν μοῦ κάνουν παρατηρήσεις στενοχωροῦμαι καί κάποτε ἀντιδρῶ ἄσχημα στούς ἄλλους, ἀκόμη κι ἄν ἔχουν δίκιο. Ἔτσι δημιουργοῦνται προβλήματα στίς σχέσεις μας. Τί νά κάνω, γιά νά ξεπερνῶ μέ ψυχραιμία αὐτές τίς καταστάσεις;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μία ἀκόμη συνέπεια τῆς προπατορικῆς ἁμαρτίας εἶναι νά μή δέχεται ὁ φυσικός ἄνθρωπος (δηλαδή ὁ μή ἀναγεννημένος ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα) νά ἀναγνωρίσει τά λάθη του.
Τό εἴδαμε αὐτό στόν Αδάμ. Στήν ἐρώτηση τοῦ Θεοῦ, γιατί παρέβης τήν ἐντολή μου, ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἀδάμ στόν Θεό ἦταν: Δέν φταίω ἐγώ! Ἡ Εὔα, πού ἐσύ μοῦ ἔβαλες δίπλα μου, αὐτή μἐ παρακίνησε. (Ἄρα, ἐκτός ἀπό τήν Εὔα, φταῖς κι ἐσύ, μόνον ἐγώ δέν φταίω!). Ἀλλά καί ἡ Εὔα δικαιολογήθηκε ὅτι ἐκείνη δέν φταίει, τό φίδι τήν ἐξαπάτησε. (Γεν.3,9-13).
Τό ἴδιο δέν βλέπουμε καί σήμερα σέ μικρούς καί μεγάλους; Ὅταν κάνουν μιά ζημιά ἤ κάτι ἄλλο ἄσχημο, ρίχνουν στούς ἄλλους τήν εὐθύνη. Ὁ ἐγωισμός μας δέν μᾶς ἀφήνει νά ἀναγνωρίσουμε τά σφάλματά μας. Καταντοῦμε σέ τέτοιο παραλογισμό, πού θεωροῦμε ὅτι μόνον οἱ ἄλλοι κάνουν λάθη, ἐμεῖς ...ποτέ! Αὐτή εἶναι καί ἡ αἰτία ποὐ ἀντιδροῦμε, ὄχι σπάνια καί μέ φωνές, γιά νά δικαιολογηθοῦμε, ὅταν κάποιος μᾶς κάνει κάποια παρατήρηση ἤ ὑπόδειξη.
Πῶς λοιπόν μποροῦμε νά ἀντιμετωπίσουμε αὐτή τήν κατάσταση, ὥστε οἱ παρατηρήσεις ὄχι μόνον νά μή μᾶς στενοχωροῦν, ἀλλά καί νά μᾶς ὠφελοῦν, καί νά τίς δεχόμαστε μέ εὐχαρίστηση;
1. Νά καταλάβουμε ὅτι ὡς ἄνθρωποι δέν εἴμαστε τέλειοι, οὔτε ἀναμάρτητοι. Εἶναι φυσικό νά κάνουμε σφάλματα καί ἀδικίες εἴτε μέ τή θέλησή μας εἴτε γιατί παρασυρόμαστε ἀπό ἀνθρώπους καί καταστάσεις.
Ὅπως οἱ ἄλλοι σφάλλουν, ἔτσι κι ἐμεῖς. Ἑπομένως μερικά σφάλματά μας εἶναι φυσικό νά τά ἀντιληφθοῦν καί κάποιοι ἄλλοι ἄνθρωποι, κυρίως ἀπό τό περιβάλλον μας. Αὐτοί, εἴτε ἀπό ἀγάπη γιά τήν διόρθωσή μας, εἴτε γιατί τούς ἀδικήσαμε καί τούς θίξαμε, εἶναι φυσικό νά μᾶς κάνουν τήν παρατήρηση. (Τό ἴδιο δέν κάνουμε κι ἐμεῖς σέ κάποιον πού θά μᾶς πειράξει;)
Τό πιό τίμιο εἶναι, ὡς ἄνθρωποι ὑπεύθυνοι γιά τίς ἐνέργειές μας, νά ἀναλάβουμε μέ θάρρος τήν εὐθύνη τῆς πράξεώς μας, καί νά ζητήσουμε συγγνώμην ἀπό τόν ἄλλον, γιά ὅ,τι τόν πείραξε ὁ λόγος μας ἤ ἡ πράξη μας.
2. Συμβαίνει κάποτε νά μᾶς κάνουν ἄδικα μιά παρατήρηση, γιά σφάλμα πού δέν κάναμε. Σ' αὐτή τήν περίπτωση μέ εὐγένεια, μέ ἠρεμία καί μέ ἐπιχειρήματα νά βοηθήσουμε τόν ἄλλον νά καταλάβει ὅτι ἄδικα μᾶς κατηγορεί. Ἄν τό παραδεχθεῖ, τελείωσε τό θέμα. Ἄν ὄχι, ἄς τόν ἀφήσουμε μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου νά τό καταλάβει. Ἐμεῖς πάντως θά τοῦ φερόμεθα μέ ἀγάπη καί καλοσύνη.
3. Ἄν σκεφθοῦμε βαθύτερα τό θέμα, θά καταλάβουμε ὅτι αὐτοί πού μᾶς κάνουν παρατηρήσεις -ἀκόμα καί αὐστηρές καί ὑπερβολικές- εἶναι εὐεργέτες μας. Ὅπως ὁ ἐκπαιδευόμενος, εἴτε εἶναι τεχνίτης εἴτε ζωγράφος εἴτε μουσικός εἴτε ἐκπαιδεύεται σε ὁ,τιδήποτε ἄλλο, ἔχει ἀνάγκη ἀπό τίς ὑποδείξεις αὐτοῦ πού τόν διδάσκει, ἔτσι καί κάθε πιστός ἔχει ἀνάγκη ἀπό τίς παρατηρήσεις τῶν ἄλλων, γιά νά ἀποφεύγει λόγια καί πράξεις λαθεμένες, ὥστε νά βελτιώσει τήν συμπεριφορά του.
Ἄς φροντίζουμε νά ἰσχύει καί γιά μᾶς αὐτό πού διαβάζουμε στίς Παροιμίες τοῦ Σολομώντα: «Ἔλεγχε σοφόν καί ἀγαπήσει σε. Δίδου σοφῷ ἀφορμήν καί σοφώτερος ἔσται» (Παρ.9,8-9).
4. Τέλος, ἄς ἀκούσουμε τί μᾶς συμβουλεύει γιά τό θέμα αὐτό ὁ Ἅγ.Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: Ἐμεῖς τά σφάλματά μας συνήθως δέν τά βλέπουμε, οἱ ἄλλοι ὅμως τά βλέπουν ἀκριβέστερα. Ἄς ἀφήνουμε λοιπόν τούς ἄλλους, αὐτά πού βλέπουν σέ μᾶς, νά μᾶς τά λένε καί ἔτσι νά διορθωνόμαστε.
Καί κάτι ἄλλο: Ἀκόμη καί ἄν ἐσύ δέν αἰσθάνεσαι καμία ἐνοχή, ἔχεις ἀνάγκη ἀπό κάποιον νά σοῦ ὐποδεικνύει μέ ἀκρίβεια τά σφάλματά σου καί τά ἁμαρτήματά σου (PG.61,91).[1]
Όταν μου κάνουν παρατηρήσεις, στενοχωριέμαι...
«– Γέροντα, στενοχωριέμαι, όταν οι αδελφές* μού κάνουν κάποια παρατήρηση.
– Έχεις υπερηφάνεια**, γι' αυτό στενοχωριέσαι. Την υπερηφάνεια την τσακίζεις με την βοήθεια τού αδελφού, όταν τού δίνης το δικαίωμα να σού κάνη παρατηρήσεις και δέχεσαι μια κουβέντα που θα σού πη. Έτσι λαμπικάρεται η ψυχή.
Επειδή το υψηλό φρόνημα δύσκολα το αντιλαμβάνεται κανείς μόνος του, πρέπει να δέχεται τους άλλους σαν γιατρούς του και να παίρνη όλα τα φάρμακα που τού δίνουν, για να απαλλαγή από αυτό. Και όλοι οι άνθρωποι έχουν στην τσέπη τους φάρμακα για τους άλλους: οι μεν καλοί συμβουλεύουν με πόνο και αγάπη τον άρρωστο, οι δε κακοί τον ελέγχουν με κακία και πάθος – αυτοί μάλιστα πολλές φορές γίνονται καλύτεροι χειρουργοί από τους πρώτους, γιατί προχωρούν το νυστέρι πιο βαθιά.
– Εγώ, Γέροντα, είμαι κουτή και πολλές φορές δεν καταλαβαίνω γιατί μού κάνουν παρατήρηση.
– Καλύτερα πες: «Είμαι τετραπέρατη, αλλά δεν έχω ταπείνωση». Εσύ, ενώ σφάλλεις και σού κάνουν παρατήρηση, πας να δικαιολογηθής. Πώς να φθάσης σε κατάσταση να παίρνης επάνω σου το σφάλμα, όταν δεν σφάλλης και σε κατηγορούν; Ο άνθρωπος που δικαιολογεί τον εαυτό του, όταν τού κάνουν μια παρατήρηση, εξοντώνει συνέχεια την ταπείνωση. Ενώ ο άνθρωπος που ρίχνει όλο το βάρος επάνω του για κάποιο σφάλμα του, ταπεινώνεται και τον λούζει η Χάρις τού Θεού.
– Γέροντα, εγώ νομίζω ότι δεν προσπαθώ να αποδείξω ότι έχω δίκαιο, αλλά να εξηγήσω ότι πρόκειται για παρεξήγηση.
– Έχω δει ότι έχεις μια κρυφή υπερηφάνεια που εκδηλώνεται με την δικαιολογία. Να προσπαθήσης να μη δικαιολογήσαι, ό,τι κι αν σού πουν· να βάζης μια ειλικρινή μετάνοια· αυτό φθάνει. Με το «ευλόγησον»**** τής ειλικρινούς μετανοίας κόβεται η υπερηφάνεια.
– Γέροντα, σήμερα ένα παιδάκι στο αρχονταρίκι έκανε μια αταξία. Τού έλεγε η μητέρα του: «πες συγγνώμη», και αυτό απαντούσε: «τα κόκκαλά μου πονάνε», και «συγγνώμη» δεν έλεγε. Γιατί μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται τόσο πολύ να πουν «ευλόγησον»;
– Η υπερηφάνεια δεν αφήνει τον άνθρωπο να πη «ευλόγησον».»[2]
Επεξηγήσεις
*Εδώ η Μοναχή ομιλεί με τον Άγιο Γέροντα για τις άλλες μοναχές/αδελφές της.
**υπερήφανος, -η, -ο: που έχει υπερηφάνεια, δεν θέλει να τον μειώνουν, να τον θίγουν, να του κάνουν παρατηρήσεις
***«ευλόγησον»: Ο πιο συνηθισμένος χαιρετισμός, καθώς κάποιος επισκέπτεται ένα μοναστήρι της Ορθοδόξου Εκκλησίας, είναι το «ευλόγησον», «ευλογείτε», «Ευλογείτε γερόντισσα την ευχή σας», «Να 'ναι ευλογημένο Γέροντα», « Ευλόγησον, αδελφή, συγχώρεσέ με», «Είναι ευλογημένο αυτό, πάτερ;»[3]
Παραπομπές:
[1] «Με στεναχωρούν οι παρατηρήσεις» Σεβ. Μητροπολίτης Πισιδίας, ὑπέρτιμος καί ἔξαρχος Σίδης καί Ἀτταλείας, κ. Σωτήριος / Ιερά Μητρόπολις Πισιδίας / www.impisidias.com.
[2] Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου Λόγοι Ε' Πάθη και Αρετές. Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος» Σουρωτή Θεσσαλονίκης 2010.
[3] «Επεξηγήσεις» Σοφία Ντρέκου | www.sophia-ntrekou.gr
