Είναι η πρώτη φορά που το συγκεκριμένο κείμενο το γράφω και το βιώνω την ίδια στιγμή.
Εδώ και μια εβδομάδα όταν ξεκινάω να γράψω όλο “κάτι” συμβαίνει.
Τη μια θυμάμαι ότι πρέπει να τακτοποιήσω τη ντουλάπα μου γιατί δεν πάει άλλο.
Μετά από λίγη ώρα σταματάω και κάθομαι στον υπολογιστή να δω εάν ήρθε εκείνο το σημαντικό email που περιμένω.
Στο μεταξύ χαζεύω λίγο στο ίντερνετ και όσο τα κάνω αυτά, παρόλο που αρχίζω και βλέπω ότι η ελπίδα πως θα ξεκινήσω γρήγορα ξεθωριάζει, πιστεύω ότι με κάποιον τρόπο θα καταφέρω να τελειώσω.
Το χρονικό περιθώριο που είχα βάλει στον εαυτό μου για να ξεκινήσω έχει ήδη περάσει.
Αρχίζω και με πιέζω να κάνω τουλάχιστο μια αρχή.
Ευτυχώς έχω ακόμα χρόνο.
Η ώρα περνάει και η αρχική αισιοδοξία και διάθεση έχουν μετατραπεί σε αυτοκατηγορώ και αποφυγή.
“Εάν είχες ξεκινήσει νωρίτερα, τώρα δεν θα αισθανόσουν έτσι”.
Αρχίζω και τακτοποιώ το γραφείο -ίσως φταίει αυτό- όμως τώρα πείνασα, καλύτερα να φτιάξω κάτι να φάω γιατί νηστική δεν θα μπορέσω να συγκεντρωθώ.
Βάρυνα λίγο, θα ήθελα ένα καφέ για να με ξυπνήσει και ταυτόχρονα να συμμαζέψω λίγο και να φτιάξω τη λίστα για το σούπερ μάρκετ.
Τουλάχιστο κάτι κάνω.
Μαζί με το κείμενο, τελειώνω και άλλες σημαντικές δουλειές!
Αχ, η τηλεόραση έχει την αγαπημένη μου ταινία.
Όμως τώρα νιώθω φοβερές ενοχές και ντροπή.
Δεν καταλαβαίνω τι συμβαίνει με μένα.
Είχα όλη την καλή διάθεση να ξεκινήσω νωρίς και να γράψω με την ηρεμία μου.
Σίγουρα πρέπει να έχω κάτι σοβαρό.
Τί θα κάνω;
Η ώρα πέρασε, δεν έχει νόημα να προσπαθήσω γιατί δεν θα βγει έτσι όπως το είχα αρχικά φανταστεί.
Όμως, από το τίποτα, ίσως να είναι καλύτερα να ετοιμάσω κάτι.
Τελικά δεν είναι τόσο φοβερό.
Απορώ γιατί δεν ξεκίνησα νωρίτερα.
Δεν είναι και απλό αλλά προχωράει.
Πραγματικά δεν καταλαβαίνω γιατί κάθε φορά πρέπει να γίνεται το ίδιο.
Την επόμενη φορά δεν θα το κάνω αυτό στον εαυτό μου.
Κάπως έτσι περιγράφουν τον κύκλο της αναβλητικότητας οι Jane B. Burka and Lenora M. Yuen στο βιβλίο τους Procrastination: Why You Do It, What To Do About It.
Όσοι αναβάλουν, χρησιμοποιούν την αναβλητικότητα για ν’αποφύγουν δυσάρεστα συναισθήματα αφού από πίσω κρύβονται φόβοι, ελπίδες, αναμνήσεις, αμφισβήτηση και πιέσεις.
Όσο επώδυνο και αν είναι να μας κριτικάρουμε για αναβλητικότητα, πολλές φορές η αυτοκριτική είναι πιο εύκολα ανεκτή από συναισθήματα τρωτότητας και έκθεσης που συνυπάρχουν όταν προσπαθούμε να κάνουμε ένα άνοιγμα προς τα έξω, αφού ο φόβος της αποτυχίας ή το να μη φανούμε ανεπαρκείς είναι μεγαλύτερος.
Η αναβλητικότητα είναι ένας σίγουρος τρόπος ν’αναβάλλω την ευχαρίστηση.
Αρκετοί απ’αυτούς που αναβάλουν συχνά λένε ότι ο ανταγωνισμός είναι τόσο μεγάλος και η προσδοκία των άλλων τόσο αγχωτική, που το στρες και η αίσθηση έλλειψης ελέγχου τους καθηλώνει.
Όταν σε μια κοινωνία ο ορισμός του επιτυχημένου εξαρτάται από τα χρήματα, το κύρος, ή την ομορφιά, δηλαδή ορίζεται με βάση την τελειότητα, πώς εγώ να τολμήσω να προσπαθήσω;
Όμως, αυτό και μόνο δεν είναι λόγος για να γίνω αναβλητικός γιατί τότε όλοι οι άνθρωποι θα ήταν έτσι.
Υπάρχουν αρκετοί που μια χαρά ανταποκρίνονται σε τέτοιες απαιτήσεις.
Άλλοι πάλι, παρουσιάζουν διαφορετικά συμπτώματα δυσφορίας.
Για να καταλάβω πως επέλεξα την αναβλητικότητα ως κύριο εμπόδιο για να ανταπεξέρχομαι, ίσως να χρειαστεί να πάω λίγο πίσω στην ιστορία μου.
Θυμάστε την πρώτη φορά που χρονοτριβήσατε;
Ποιες ήταν οι συνθήκες;
Είχατε αναβάλει μια σχολική εργασία ή κάτι που σας είχαν πει οι γονείς σας να κάνετε;
Πόσο χρονών ήσασταν;
Ποιο ήταν το τελικό αποτέλεσμα και πως αισθανθήκατε;
Για πολλούς, τα πρώτα συμπτώματα αναβλητικότητας εμφανίστηκαν στο σχολείο, την πρώτη επίσημη εισαγωγή ενός παιδιού στη μεγαλύτερη ανταγωνιστική κοινωνία όπου τα παιδιά ταμπελοποιούνται ανάλογα με το βαθμό.
Οι έξυπνοι, οι τεμπέληδες -που όμως έχουν δυνατότητες-, οι προβληματικοί, τα καλά παιδιά -αλλά με περιορισμένες δυνατότητες-.
Μπορεί να έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε, αλλά πολλοί ενήλικες ακόμα να βγάλουν τη ταμπέλα από πάνω τους.
Υπάρχουν και εκείνοι που συνεχίζουν να έχουν μια ανασφάλεια λόγω μαθησιακών περιορισμών όπως δυσκολία στην ανάγνωση, δυσκολία στα μαθηματικά ή διάσπαση προσοχής.
Ακόμα και αν οι δεξιότητες μπορεί να έχουν βελτιωθεί με την πάροδο των χρόνων, δεν αισθάνονται απόλυτα ασφαλείς και φοβούνται ότι κάποιος θα το ανακαλύψει.
Στο τότε, η αναβλητικότητα ήταν μια πραγματικά έξυπνη στρατηγική για ένα παιδί που ήθελε να καλύψει τις αδυναμίες του.
Θα ήσουν ο τεμπέλης με τις δυνατότητες και όχι απλά το καλό παιδί που όμως μέχρι εκεί φτάνει.
Ανακαλέστε τα μηνύματα που πήρατε από τους σημαντικούς άλλους της ζωής σας.
Γονείς, δασκάλους.
Αυτά τα εξωτερικά μηνύματα με την πάροδο του χρόνου γίνονται οι εσωτερικές μας φωνές.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι μηνυμάτων:
Αυτά που βιώσατε ως πίεση για να επιτύχετε, αλλά και η υποστήριξη που είχατε ανεξάρτητα με το αποτέλεσμα.
Μια παλιά μου συμμαθήτρια η οποία είχε μια πανέξυπνη αδερφή, μου είχε πει ότι ακόμα και σήμερα θυμάται τη μέρα που πήγε τους βαθμούς του τριμήνου στο σπίτι και η μητέρα της είπε:
«Δεν θα είχε πολύ πλάκα εάν τελικά αποδειχθεί ότι εσύ είσαι η έξυπνη»;
Ανακαλέστε και τα μη λεκτικά μηνύματα.
Πολλές φορές η πίεση ή η αμφισβήτηση μεταφέρονται με τη γλώσσα του σώματος, τον τόνο της φωνής, ένα ανεβασμένο φρύδι ή ένα μορφασμό.
Σκεφτείτε εάν υπήρχαν παρόμοια ή άλλα μηνύματα και πώς αυτά έχουν επηρεάσει τη ζωή σας.
Στο σήμερα, ο τρόπος που μιλάτε στον εαυτό σας είναι ίδιος και πώς συμβάλει στην αναβλητικότητά σας;
Όταν η εσωτερική σας φωνή λέει
«Εάν δεν το κάνεις τέλεια, καλύτερα μην το κάνεις καθόλου»
μπορείτε ν’απαντήσετε
«Δεν είναι αλήθεια.
Αξίζει το κόπο να ξεκινήσω» ή «Ποιος το λέει αυτό τώρα;
Είναι δική μου πεποίθηση ή απλά ενδοβολή»;
Αποδεχθείτε το γεγονός ότι η διαδικασία θα είναι δύσκολη όπως οποιαδήποτε αλλαγή.
Μην απογοητευτείτε με τη μια εάν το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που είχατε αρχικά φανταστεί.
Να σας είναι καθαρό τι είναι σημαντικό για σας και όχι για τους άλλους.
Μάθετε να λέτε όχι σε πράγματα που δεν θέλετε.
Όλοι κάνουμε πράγματα που πρέπει όμως η διαφορά είναι πολύ μεγάλη όταν το ‘πρέπει΄το κάνω με επίγνωση.
Ζητήστε βοήθεια.
Πολλοί ντρέπονται είτε γιατί το θεωρούν αδυναμία ή γιατί πιστεύουν ότι δεν αξίζουν βοήθεια ή γιατί φοβούνται ότι θ’ακούσουν όχι.
Όταν χρειάζεστε βοήθεια επιλέξτε ανθρώπους ευγενικούς, σταθερούς, που θα σας ενθαρρύνουν, θα είναι στηριχτικοί αλλά και ρεαλιστές.
Μικρά βήματα.
Ο μόνος τρόπος για να επιτύχεις ένα στόχο, άσχετα με το πόσο μεγάλος ή μικρός είναι, είναι ένα βήμα τη φορά.
Ξεκινήστε, κάνοντας τα πιο εύκολα πράγµατα.
Απαντήστε στα email σας, πετάξτε τα σκουπίδια, φτιάξτε το κρεβάτι.
Κάνοντας τα µικρά πράγµατα, θα αισθανθείτε καλά και θα σας δώσει ώθηση και για τα µεγαλύτερα.
Μην περιµένετε τις τέλειες συνθήκες για να δραστηριοποιηθείτε.
Εάν για να ξεκινήσετε κάτι πιστεύετε ότι θα πρέπει πρώτα το σπίτι να είναι πεντακάθαρο ή να αισθάνεστε τέλεια, το πιθανότερο είναι να μην το κάνετε ποτέ.
Δεν είναι ανάγκη να είναι όλα τέλεια.
Εάν είστε τελειομανής, μπορεί να πέσετε στη παγίδα να τα κάνετε όλα τέλεια, ακόμα και αν δεν είναι απαραίτητο.
Ίσως να είναι πιο σημαντικό να στείλετε ένα απλό ευχητήριο email παρά ένα κατεβατό με το πώς ακριβώς περάσατε το καλοκαίρι, τι κάνετε τώρα, ποια τα σχέδιά σας για το χειμώνα κλπ.
Βάλτε συγκεκριμένους στόχους.
Όσοι αναβάλουμε, έχουμε την τάση να κάνουμε αόριστα σχέδια τύπου, θα οργανωθώ.
Τι σημαίνει θα οργανωθώ;
Τι είναι για σένα οργάνωση;
Να βάλεις σε τάξη τα χαρτιά σου;
Να τακτοποιήσεις τη ντουλάπα σου;
Κάθε φορά που πετυχαίνετε ένα μικρό στόχο, μείνετε λίγο στην αίσθηση της ευχαρίστησης, της ικανοποίησης, της χαράς, έτσι ώστε, την επόμενη φορά να μπορείτε να ανακαλείτε αυτά τα συναισθήματα.
Κάντε αυτό που φοβάστε να κάνετε και συνεχίστε να το κάνετε.
Είναι ο γρηγορότερος τρόπος να υπερνικήσετε το φόβο.
Μεγάλο κλισέ αλλά είναι αλήθεια.
Δεσμευτείτε δημοσίως.
Το ξέρω, ακούγεται κάπως αλλά δεν πειράζει.
Σκεφτείτε να ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία.
Εκεί, θα μπορείτε να εξερευνήσετε σε βάθος τι σας συμβαίνει όταν επιλέγετε ν’αποφεύγετε πράγματα που θα σας δώσουν ευχαρίστηση.
Πείτε ένα μπράβο στον εαυτό σας γιατί συνήθως μας βρίζουμε που δεν κάνουμε αυτό που πρέπει και δεν μας λέμε “μπράβο κοριτσάκι μου, τα κατάφερες”.
Πάντα να θυμάστε ότι μια μικρή αλλαγή, φέρνει μια μεγάλη.
Νάσια Ευθυμιοπούλου
Ψυχολόγος
Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt
www.efthimiopoulou.wordpress.com
