Διδαχές Αγίου Ιωάννου του Νηστευτού
Πρόσεξε, αν νήστεψες, μην καυχηθείς· εάν ελέησες, μην καμαρώσεις.
Αλλά καλύτερα, αφού περάσει η νηστεία, να λογαριάσεις τι κέρδισες από την ασιτία.
Μήπως, δηλαδή, πέρασες και βγήκες τέτοιος όπως και όταν μπήκες;
Πρόσεξε ποιά άραγε αμαρτία μπόρεσες να καθαρίσεις ή σε ποιο πράγμα έγινες καλύτερος απ’ ο,τι ήσουν ή ποιο κατόρθωμα απέκτησες ή ποιο ελάττωμα διόρθωσες· αν σταμάτησες την οργή ή την κοροϊδία, αν δεν κατηγόρησες τον αδελφό σου, αν σταμάτησες τον όρκο ή αν κατόρθωσες κάποιο έργο από τα καλά.
Εαν, τέλος, είχες αποχή μόνο από τα φαγητά ενώ από τα άλλα καλά κανένα δεν πέτυχες, σε τι ωφελήθηκες από το να μην τρως;
Μπορεί να σου πει κάποιος:
Πράγματι, δεν μπόρεσες να νηστέψεις· γιατί όμως δεν συμφιλιώθηκες με τους εχθρούς σου;
Γιατί συνέχισες να παραμένεις στην κακία και τον φθόνο;
Γιατί θύμωσες εναντίον εκείνου που σε λύπησε;
Και όχι μόνο αυτά, αλλά παρέμεινες σταθερά στη μνησικακία, από την οποία άλλο χειρότερο κακό δεν υπάρχει (…).
Νήστεψες από τροφή;
Δες από ποια αμαρτία απαλλάχθηκες ή σε τι έγινες καλύτερος ή ποια ελαττώματα διόρθωσες.
Γι’ αυτό, αμέσως, σαν να βρίσκεσαι μπροστά στο κριτήριο του Κυρίου όπου ούτε η ρητορική ικανότητα ισχύει ούτε συνήγοροι βοηθούν και η ψυχή σου περνάει μέσα από το πυρ, στείλε νωρίτερα δροσιά, κίνησε τις πηγές των δακρύων.
Ανάλογα με τα αμαρτήματα, ας είναι και τα δάκρυά σου (…).
Εάν είναι μεγάλο το σφάλμα, μεγαλύτερος ποταμός δακρύων σου χρειάζεται.
Και αν έχεις κατακτήσει την καθαρότητα, δάνεισε σε άλλον το δάκρυ σου και κλάψε για τον αδελφό σου που αμάρτησε.
Απ’ όπου ξεκίνησε η αμαρτία, από εκεί να ξεκινήσει και η πηγή της θεραπείας.
Και προτού κλείσει η πόρτα ας μετανοήσουμε.
Όπου η αμαρτία εκεί και η λύση αυτής.
Όχι εδώ να γίνεται η αμαρτία καί να περιμένουμε τη μετάνοια στον ουρανό.
Διότι έχει εξουσία ο Σωτήρας μας, που μας λυτρώνει από την αμαρτία, να τη συγχωρεί εδώ πάνω στη γη.
Εκεί που νομίζει κανείς ότι στέκεται καλά, να προσέχει μην πέσει (Α’ Κορ.).
Όποιος όμως έφτασε στο σημείο της πτώσεως, ας φροντίσει να σηκωθεί.
Ας μη μείνει πεσμένος· να ξέρει ότι υπάρχει ο Κύριος που ανασηκώνει τους πεσμένους.
Παρηγοριά υπάρχει και για τον πεσμένο, όταν όμως δεν παραμείνει στην πτώση του.
[ΟΦΠ 4, 1-4-2002, σελ. 165]
Αποσπάσματα από τον λόγο
«Περί μετανοίας» του Αγίου
Ιωάννου του Νηστευτού,
Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως
(6ος αι.)
