Πότε βάζουμε γκ και πότε γγ;
Δεν υπάρχει κανόνας πλην των περιπτώσεων που έχεις ν+κ (έγκυος, σύγκρυο, κάγκελο) καιν+γ (έγγαμος, συγγενείς). Κατά τα άλλα, οι σύγχρονες δανεικές λέξεις από ξένα λεξιλόγια που έχουν "g" μεταγραμματίζονται με "γκ" (ζούγκλα), αλλά υπάρχουν και μερικές παλιότερες λέξεις που πέρασαν με "γγ" (π.χ. αγγούρι).
Ο καλύτερος τρόπος για να ξεφύγουμε από αυτόν τον σκόπελο και να μην κάνουμε λαθάκια στην ορθογραφία, είναι να μάθουμε τις λιγότερες λεξούλες που έχουν γγ.
Οι σημαντικότερες είναι:
άγγελος, αγγίζω, αγγούρι, λαρύγγι, μουγγαμάρα, μουγγός, παραγγελία, παραγγέλνω, σπαγγέτι, σπαγγοραμένος, σπάγγος, στραγγαλίζω, στραγγίζω, στρογγυλεύω, στρογγυλός, συγγενής, συγγραφέας, σφίγγω, σφουγγάρι, σφουγγαρίζω, σφουγγαρίστρα, φαράγγι, φεγγάρι, φέγγω.
Ψάχνωντας στη γραμματική βρίσκουμε τα εξείς:
-γγ- έχουμε:
1) σε περίπτωση σύνθετης λέξης στην οποία το πρώτο συνθετικό τελειώνει σε -ν και το δεύτερο αρχίζει από γ- (π.χ.συγγενής, συγγραφέας, εγγαστρίμυθος, Παγγαία),
2) σε άλλες περιπτώσεις στις οποίες έχει παραδοθεί ιστορική ορθογράφηση με -γγ- (π.χ. λάρυγξ-λάρυγγος απ' όπου λαρύγγι, σύριγξ-σύριγγος απ' όπου σύριγγα / λέξεις αβέβαιου ετύμου όπου μπορεί να υποκρύπτεται σύνθεση με -ν και γ-, π.χ. εγγύς / άλλες λέξεις με τέτοια καθιερωμένη γραφή, π.χ. άγγελος, γογγυσμός, Αγγλία, Ουγγαρία),
3) ποτέ στην αρχή λέξης.
γκ- έχουμε:
1) στις λέξεις ξένης προέλευσης που στα ελληνικά δεν έχουν μακρά ιστορία ορθογράφησης με -γγ-, άρα κατ' εξοχήν στις σχετικά πρόσφατα φερμένες λέξεις (π.χ. ζούγκλα, τσίγκος, μάγκας),
2) στην περίπτωση σύνθεσης με -ν και κ- (π.χ. έγκυος, εγκύπτω, εγκρίνω, πάγκοινος, συγκοινωνία, συγκομιδή),
3) σε άλλες περιπτώσεις στις οποίες έχει παραδοθεί ιστορική ορθογράφηση με -γκ- (π.χ. αγκύλη, άγκυρα, αγκάλη-αγκαλιά), 4) στην αρχή όλων των λέξεων για την παράσταση του ήχου /γκ/.
Γκρίζες ζώνες ασφαλώς υπάρχουν, όπως υπήρχε παλιά η τάση να γράφονται πολλά -γγ- χωρίς κανέναν ιδιαίτερο λόγο με αποτέλεσμα να συναντάμε ακόμα και σήμερα τέτοιες γραφές. Τώρα πάντως η γενική τάση είναι το ουγκ, όχι τοουγγ.
