Η δυσπαρεύνια ή ο πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής είναι ένας παράγοντας στρες για τη σύγχρονη γυναίκα με αίτια ποικίλα και θεραπείες ανάλογα με την αιτία. Οι θεραπείες μπορεί να είναι φαρμακευτική, χειρουργική, ψυχολογική, είτε ακόμα και αλλαγή στάσης μπορεί να θεραπευθεί κάποιος από τη δυσπαρεύνια.
Άλλα ας δούμε ένα-ένα τα διάφορα αίτια:
Ατροφία κόλπου.
Όταν λέμε ατροφία κόλπου εννοούμε τη ατροφία (συρρίκνωση) των κυττάρων του κόλπου που αυτή επέρχεται είτε φυσιολογικά, με την εμμηνόπαυση, είτε τεχνητά σε μια νέα γυναίκα, κάτω των 50-52 ετών που υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία ή σε ακτινοβολία .
Με αυτή τη συρρίκνωση τα κύτταρα χάνουν την εκκριτική τους ικανότητα με αποτέλεσμα τη ξηρότητα του κόλπου που έχει σαν αποτέλεσμα με την είσοδο του ανδρικού μορίου στον κόλπο να πραγματοποιούνται μικρορρήξεις στον κόλπο με αποτέλεσμα την επώδυνη σεξουαλική επαφή. Η θεραπεία για την πρώτη κατηγορία γυναικών είναι απλή ενώ για τη δεύτερη χρειάζεται ο συνδυασμός θεραπειών. Για τη πρώτη κατηγορία γυναικών (εμμηνοπαυσιακών) χρειάζονται τη λεγόμενη Θεραπεία Ορμονικής Υποκατάστασης (ΘΟΥ).
Αυτή είναι μια θεραπεία που χορηγείται είτε από το στόμα είτε τοπικά από το κόλπο. Σε σύντομο χρονικό διάστημα από την έναρξη της θεραπείας τα κύτταρα του κόλπου αντιστρέφουν τη φθίνουσα πορεία που έχουν και αυξάνουν την εκκριτική τους ικανότητα. Όσο αφορά τη δεύτερη κατηγορία γυναικών η θεραπεία είναι μια λιπαντική αλοιφή (μπορεί να τη χρησιμοποιήσει και ο σύντροφος) μέχρις ότου ο θεράπων ογκολόγος επιτρέψει στη γυναίκα τη ΘΟΥ ή η γυναίκα αποκτήσει ξανά μετά τη θεραπεία της το φυσιολογικό της κύκλο.
Φλεγμονή του κόλπου.
Οι φλεγμονές του κόλπου είναι ένα πολύ συχνό αίτιο του πόνου κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Οι φλεγμονές μπορεί να είναι από απλές μυκητιάσεις μέχρι και πιο σοβαρές φλεγμονές. Το χαρακτηριστικό που μπορεί να κινήσει τις υποψίες ότι η φλεγμονή είναι η αιτία της δυσπαρεύνιας είναι η ξαφνική έναρξη, δηλαδή ενώ η σεξουαλική μας ζωή ήταν ανώδυνη και φυσιολογική ξαφνικά άρχισε να γίνεται επώδυνη.
Άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι άλλαξαν οι εκκρίσεις από το κόλπο, αλλαγή στο χρώμα, στη ποσότητα και στο άρωμα των εκκρίσεων. Η θεραπεία είναι σχετικά απλή.
Πρώτα πηγαίνουμε σε ένα γυναικολόγο όπου αυτός με τη λήψη του ιστορικού μας, μας υποδεικνύει τη λήψη μιας καλλιέργειας για να ανακαλύψουμε ποιος μικροοργανισμός ευθύνεται για τα συμπτώματα που έχουμε και στη συνέχεια μας χορηγεί τη κατάλληλη θεραπεία, που μπορεί να είναι τοπική, θεραπεία με κάποιο φάρμακο χορηγούμενο από το στόμα ή ακόμα και θεραπεία ζεύγους.
Ενδοκοιλιακή φλεγμονή.
Όταν μια κολπίτιδα αφήνεται χωρίς θεραπεία υπάρχει η πιθανότητα τα μικρόβια που βρίσκονται στο κόλπο να «ανέβουν» δια μέσου του τραχήλου, της μήτρας και της σάλπιγγας και να προκαλέσουν μια φλεγμονή μέσα στη κοιλιακή χώρα.
Μπορεί δηλαδή να προκαλέσουν μια ενδομητρίτιδα, μια σαλπιγγίτιδα ή ακόμα σε πολύ πιο σοβαρές φλεγμονές όπως είναι το σαλπιγγοωθηκικό απόστημα. Η ενδοκοιλιακή φλεγμονή είναι αρκετά συχνή σε γυναίκες οι οποίες φέρουν ενδομητρικό σπείραμα (σπιράλ), οι οποίες αμέλησαν να το αφαιρέσουν όταν έπρεπε. Η διάγνωση μπορεί να γίνει είτε κλινικά (επώδυνη αμφίχειρη εξέταση), είτε υπερηχογραφικά (υδροσάλπιγγα, ελεύθερο φλεγμονώδες υγρό στην περιτοναϊκή κοιλότητα ή ενδοκοιλιακό απόστημα). Η θεραπεία μπορεί να είναι θεραπεία με αντιβιοτικά από το στόμα, εισαγωγή στο νοσοκομείο και ενδοφλέβια αντιβιοτική θεραπεία μέχρι και η χειρουργική επέμβαση, είτε λαπαροσκοπικά είτε και ανοιχτά (τομή) για τη παροχέτευση ή την αφαίρεση του φλεγμένων οργάνου.
Ενδομητρίωση.
Ενδομητρίωση είναι η πάθηση κατά την οποία το ενδομήτριο αναπτύσσεται εκτός της εσωτερικής στοιβάδας της μήτρας.
Πρόκειται για μια χρόνια, καλοήθη πάθηση, τα αίτια της οποίας δεν είναι απολύτως γνωστά, μόνο υποθέσεις μπορούν να γίνουν. Η εμφύτευση του ενδομητρίου σε διάφορες περιοχές μέσα στην περιτοναϊκή κοιλότητα έχει σαν αποτέλεσμα αυτός ο ιστός να συμπεριφέρεται όπως ακριβώς συμπεριφέρεται και μέσα στην μήτρα. Αυτό σημαίνει ότι υπό την επίδραση των ορμονών, κυρίως οιστρογόνων σε πρώτη φάση, καθώς και της προγεστερόνης σε δεύτερη φάση, αυτός ο ιστός να αυξάνει σε μέγεθος, να παχαίνει δηλαδή, και όταν δεν επιτυγχάνεται κύηση να υποστρέφει και να αιμορραγεί μέσα στην περιτοναϊκή κοιλότητα.
Οι εστίες της ενδομητρίωσης μπορούν να έχουν μέγεθος κεφαλής καρφίτσας- όταν πρόκειται για εστίες στο περιτόναιο, χρώματος από διάφανες, γκρίζες, μέχρι και κόκκινες ανάλογα με τη δραστηριότητα, δηλαδή ανάλογα με το πόσο ενεργή είναι η ενδομητρίωση- μέχρι τη δημιουργία κύστεων διαφόρων μεγεθών κυρίως στην ωοθήκη γνωστές και ως σοκολατοειδείς κύστεις .Η ενδομητρίωση εμφανίζεται κυρίως στην αναπαραγωγική ηλικία, με κορύφωση την ηλικία μεταξύ των 25 μέχρι 35 ετών. Έχει υπολογιστεί ότι ενδομητρίωση εμφανίζεται στο 6 με 10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας .Η θεραπεία της ενδομητρίωσης είναι πάντοτε χειρουργική και στη συνέχεια φαρμακευτική .
Σύνδρομο επώδυνου αιδοίου.
Πρόκειται για μια μικρή ανατομική περιοχή στην είσοδο του κόλπου που είναι αρκετά επώδυνη ακόμα και στην ψηλάφηση.Περίπου ένα 10% των γυναικών πάσχουν από αυτό το σύνδρομο. Η θεραπεία μπορεί να είναι φαρμακευτική με διάφορα σκευάσματα, κυρίως αλοιφές, αλλά αν δεν ανταποκριθεί σε αυτή τη μορφή θεραπείας τότε η λύση είναι χειρουργική με αφαίρεση της επίμαχης περιοχής.
Απειρία-Φόβος.
Πολλές νέες κοπέλες και αγόρια μην έχοντας εμπειρίες βιάζονται να ολοκληρώσουν με αποτέλεσμα να έχουν επώδυνες επαφές. Αυτές μπορεί να οφείλονται στο ότι ο σύντροφος βιάζεται να εισέλθει στο κόλπο με αποτέλεσμα να μην προλαβαίνει ο κόλπος να υγρανθεί επαρκώς. Η θεραπεία αυτού του απλού προβλήματος είναι η συμβουλή κάποιου ειδικού.
Ψυχολογικά αίτια.
Τα ψυχολογικά αίτια που συνδέονται με την διαταραχή ενδέχεται να αφορούν σε έλλειψη σεξουαλικής ωρίμανσης, ιστορικό οδυνηρής συνουσίας, αισθήματα φόβου και ενοχής ή να οφείλονται σε ηθικές, κοινωνικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις.
Η αναγνώριση των αιτίων και η πλήρης αντιμετώπιση είναι η δουλειά ενός ψυχολόγου-σεξολόγου, αλλά η πρώτη αντίδραση πρέπει να γίνει από τη γυναίκα την ίδια, να αναγνωρίσει το πρόβλημά της και να απευθυνθεί στον ειδικό.
Ανατομικά προβλήματα.
Διάφορες διαμαρτίες εκ γενετής- μερική απλασία κόλπου, διάφραγμα κόλπου, στενός ή ανελαστικός παρθενικός υμένας, στενός κόλπος- μπορούν να προκαλέσουν πόνο ή και αδυναμία πραγματοποίησης της σεξουαλικής επαφής. Η θεραπεία αυτού του προβλήματος είναι κυρίως χειρουργική.
Πόνος βαθιά στη λεκάνη.
Αυτός είναι ένας πόνος που μπορεί να οφείλεται στη στάση που χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ή να οφείλεται σε ποια φάση του εμμηνορρυσιακού κύκλου βρίσκεται η γυναίκα. Όσο αφορά τη στάση μπορεί να οφείλεται στο ότι κατά την είσοδο του ανδρικού μορίου στον κόλπο μπορεί να «βρίσκει» τον τράχηλο της μήτρας, με αποτέλεσμα να ωθείται προς τα πάνω όλη η μήτρα.
Τώρα ανάλογα με τη δύναμη που εισχωρεί το πέος στον κόλπο είναι και η ένταση των συμπτωμάτων. Η θεραπεία αυτού του συμπτώματος είναι σχετικά απλή. Πρώτα απ’ όλα το συζητάμε με τον σύντροφο και του εξηγούμε το πρόβλημα μας. Στη συνέχεια στην επόμενη προσπάθεια μας αλλάζουμε ή την ένταση ή την κλίση της λεκάνης μας ή της λεκάνης του έτσι ώστε να αποφεύγεται η πρόσκρουση στον τράχηλο και έτσι το πρόβλημα λύνεται. Αν ο πόνος εξαρτάται από ποια μέρα του κύκλου βρισκόμαστε τότε μια επίσκεψη στον γυναικολόγο είναι απαραίτητη για να αποκλειστεί οποιαδήποτε άλλη παθολογία.
Λανθασμένη υγιεινή.
Πολλές γυναίκες πραγματοποιούν κολπικές πλύσεις είτε με σκευάσματα αντισηπτικά (π.χ. Betadine), είτε με «ειδικά» σαπούνια.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αλλοίωση του pH του κόλπου και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ελάττωση των φυσιολογικών υγρών του κόλπου με αποτέλεσμα τον ερεθισμό του κόλπου που τέλος έχει σαν αποτέλεσμα τις επώδυνες επαφές.
Παραπάνω παρατέθηκαν κάποιες από τις αιτίες της επώδυνης σεξουαλικής επαφής καθώς και κάποιες θεραπευτικές προτάσεις. Το βασικό είναι αν αντιμετωπίζεται κάποιο πρόβλημα να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό για να βρείτε λύση στο πρόβλημα σας γιατί τέτοιου είδους προβλήματα δεν είναι καλό να χρονίζουνε.
Εμμηνοπαυσιακές αλλαγές
Η ατροφία και η ξηρότητα του κόλπου λόγω εμμηνόπαυσης, μπορεί να ευθύνεται για την επώδυνη σεξουαλική επαφή. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη οιστρογόνων, όταν η γυναίκα παύσει να έχει έμμηνο ρύση και πολλές φορές έχει σαν αποτέλεσμα ατροφικές κολπίτιδες. Ο γυναικολόγος θα μπορέσει να κατευθύνει και να δώσει την κατάλληλη συστηματική θεραπεία, για να ανακουφίσει την γυναίκα.
