O Αβραάμ Στόκερ υπήρξε Ιρλανδός συγγραφέας της βικτοριανής εποχής που πέρασε στην ιστορία κυρίως για το γοτθικό μυθιστόρημά του «Δράκουλα» το οποίο διαβάζεται αδιάκοπτα και με μεγάλο ενδιαφέρον μέχρι τα χρόνια μας, ενώ οι κατά καιρούς κινηματογραφικές μεταφορές ανεβάζουν την αδρεναλίνη στα ύψη από την αρχή μέχρι το τέλος. Εξάλλου ένας άλλος σπουδαίος Ιρλανδός συγγραφέας και μακρινός συγγενής του Στόκερ, ο Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, όταν πρωτοδιάβασε το βιβλίο είχε δηλώσει: «Θεωρώ ότι είναι η καλύτερη «σατανική» ιστορία που έχω διαβάσει εδώ και πολλά χρόνια. Είναι πραγματικό θαυμάσιο το συναρπαστικό ενδιαφέρον με το οποίο σε κρατά το βιβλίο όπου δεν υπάρχει ποτέ μια στιγμή που να μην αποτελεί αποκορύφωμα».
Ο «Μπραμ» Στόκερ γεννήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1847 στο Κλόνταρφ της Ιρλανδίας, τρίτο από τα επτά παιδιά του Δουβλινέζου Αβραάμ Στόκερ και της φεμινίστριας Σάρλοτ Ματίλντα Μπλέικ Θόρνλεϊ η οποία καταγόταν από την ιστορική ιρλανδική περιοχή του Μπέιλισανον. Τα μέλη της οικογένειας ανήκαν στην ενορία του Κλόνταρφ της ιρλανδικής εκκλησίας, όπου εκκλησιάζονταν τακτικά. Ο Στόκερ μέχρι την ηλικία των επτά ετών ήταν ένα παιδί φιλάσθενο που περνούσε τις περισσότερες ώρες του κλινήρης. Ο ίδιος περιέγραψε αργότερα την περίοδο αυτή ως φάση στοχασμών και ανάπαυσης που του έδωσαν την ευκαιρία να σκεφτεί πράγματα τα οποία του φάνηκαν πολύ χρήσιμα τα χρόνια που ακολούθησαν. Το 1854 εγγράφηκε σε ιδιωτικό σχολείο συνεχίζοντας τη ζωή του χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα υγείας έχοντας μάλιστα διακριθεί και στον αθλητισμό την περίοδο 1864-1870 οπότε φοιτούσε στο Κολέγιο Τρίνιτι του Δουβλίνου. Να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο Κολέγιο χρονολογείται από το 1591 οπότε ανεγέρθηκε το μεγαλοπρεπές και εξαιρετικής αισθητικής κτίριο στο οποίο στεγάζεται, που δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από την Οξφόρδη και το Κέιμπριτζ ενώ αντίθετα στους θησαυρούς της βιβλιοθήκης του περιλαμβάνονται πλήθος αρχαίων και μεσαιωνικών ιρλανδικών χειρόγραφων και το αριστούργημα «Βιβλίο του Κελς».
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Τρίνιτι, ο Στόκερ συμμετείχε στην ιστορική και φιλοσοφική ένωση του Πανεπιστήμιου οπότε καταθέτοντας και το πρώτο δείγμα γραφής του σε δοκίμιο με θέμα την επίδραση των αισθήσεων στο μυθιστόρημα και στην κοινωνία. Από εκεί αποφοίτησε με αριστείο στα Μαθηματικά ενώ ήδη είχε εκδηλώσει το ενδιαφέρον του για το θέατρο επηρεασμένος από έναν φίλο του, τον δρ Μάνσελ. Ο Στόκερ μάλιστα έκανε κριτική θεάτρου σε μια εποχή που το είδος δεν έχαιρε και ιδιαίτερης εκτίμησης. Οι κριτικές του δημοσιεύονταν τακτικά στην εφημερίδα «Dublin Evening Mail» της οποίας συνιδιοκτήτης ήταν ο «Ιρλανδός Ε.Α. Πόε», συγγραφέας γοτθικών ιστοριών Τζόζεφ Σέρινταν Λε Φανού. Ο συγγραφέας αυτός μας χάρισε την περίφημη ιστορία τρόμου Καρμίλα (1872) που θεωρείται ότι ενέπνευσε τον Στόκερ για τη συγγραφή του «Δράκουλα» τόσο ώστε ένα κεφάλαιο του βιβλίου (ο καλεσμένος του Δράκουλα) να διαγραφεί, αρχικά, λόγω μεγάλων ομοιοτήτων. Ο Φανού στο έργο του αυτό διηγείται την ιστορία της Λάουρα που κινδυνεύει από τη φίλη της, βρυκόλακα, Καρμίλα.
Την ίδια χρονιά, τη χρονιά της Καρμίλα, ο Στόκερ έγραψε το διήγημα «The Crystal Cup» (London Society, 1872) και λίγο αργότερα το «The Chain of Destiny» που δημοσιεύθηκε στο χιουμοριστικό περιοδικό «The Shamrock» (τριφύλι, το εθνικό ιρλανδικό έμβλημα) σε τέσσερεις συνέχειες. Από το 1876, ξεκίνησε να εργάζεται ως δημόσιος υπάλληλος στο Δουβλίνο, συνεχίζοντας να γράφει. Ωστόσο η χρονιά αυτή πρέπει να θεωρείται σταθμός για τη συγγραφική εξέλιξη του Στόκερ. Πράγματι τον Δεκέμβριο ο εκκολαπτόμενος, ακόμη, συγγραφέας έγραψε ένα άρθρο για τον σπουδαίο ηθοποιό Σερ Χένρι Ίρβινγκ ο οποίος εκείνη την εποχή ανέβαζε Σέξπιρ στο θέατρο του Δουβλίνου υποδυόμενος αριστουργηματικά τον Άμλετ στο ομώνυμο έργο. Όταν ο Ίρβινγκ διάβασε την κριτική του Στόκερ τον προσκάλεσε σε γεύμα στο ξενοδοχείο «Shelbourne», όπου είχε καταλύσει, και από εκείνη τη βραδιά ξεκίνησε μια πολυετής φιλία και συνεργασία Να θυμίσουμε ότι ο Ίρβινγκ σημάδεψε κυριολεκτικά το βρετανικό θέατρο με ρόλους που είχαν την προσωπική του υποκριτική ενώ είναι ο πρώτος ηθοποιός που τιμήθηκε με τον τίτλο του ιππότη.
Ο Στόκερ το 1878 παντρεύτηκε την πρώην μνηστή του Όσκαρ Ουάιλντ, Φλόρενς Μπάλκομπ, με την οποία την επόμενη χρονιά απέκτησαν ένα αγόρι τον Ίρβινγκ Νοέλ Στόκερ, έχοντας ήδη μετακομίσει στο Λονδίνο ώστε ο συγγραφέας ανέλαβε την διεύθυνση του Θεάτρου «Lyceum», ιδιοκτησίας Χένρι Ίρβινγκ. Τη θέση αυτή κατείχε επί 27 ολόκληρα χρόνια. Την ίδια χρονιά που γεννήθηκε ο γιος του εκδόθηκε και μια ιστορία φαντασίας με τίτλο «The Duties of Clerks of Petty Sessions in Ireland». Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι η γυναίκα του Στόκερ, κόρη στρατιωτικού, υπήρξε διάσημη για την ομορφιά της ενώ ο συγγραφέας γνωριζόταν από τα ακαδημαϊκά χρόνια με τον Όσκαρ Ουάιλντ. Το γεγονός ότι τους «χώριζε» η Φλωρεντία, δεν στάθηκε ικανό να χαλάσει και τη σχέση τους. Πράγματι ο Στόκερ δε παρέλειψε να επισκεφθεί τον Ουάιλντ στη Γαλλία τα δύσκολα χρόνια της κράτησής του.
Η συνεργασία του Στόκερ με τον μεγάλο θεατράνθρωπο Χένρι Ίρβινγκ του άνοιξε κυριολεκτικά όλους τους δρόμους. Μέσω αυτού συναναστράφηκε τόσο με την υψηλή λονδρέζικη κοινωνία όσο και με επιφανείς συγγραφείς της εποχής. Κυρίως όμως συνδέθηκε με τον Χολ Κέιν, τον μυθιστοριογράφο και θεατρικό συγγραφέα της Βικτωριανής και Εδουάρδου εποχής, που λατρεύτηκε κυριολεκτικά από τους Βρετανούς και στον οποίο είναι αφιερωμένος ο «Δράκουλας». Το έργο του Χολ Κέιν, που ήταν μεν ρομαντικό αλλά διέφερε από τα «στεγανά» του Ντίκενς, σήμερα είναι παραγκωνισμένο αν και πολλά μυθιστορήματα και θεατρικά του έχουν μεταφερθεί και στον κινηματογράφο. Ο ίδιος εργάσθηκε ως γραμματέας του ποιητή και ζωγράφου Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι, ήταν εξαιρετικά εμφανίσιμος και προοδευτικός επηρεασμένος από τις σοσιαλιστικές ιδέες και υπήρξε αμετανόητος εραστής της νήσου Μαν. Στη χώρα μας ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης το 1895 μετέφρασε τον «Μαξιώτη» του Κέιν όπου ο συγγραφέας εξιστορεί τις συγκρούσεις των κατοίκων του αγαπημένου του νησιού το οποίο αν και βρίσκεται στην ιρλανδική θάλασσα φαίνεται να είχε ψαράδες που «έβραζαν» από όμοια πάθη με εκείνα των κατοίκων της Σκιάθου.
Αφιερωμένος ολοκληρωτικά στη διαχείριση του θεάτρου ο Στόκερ εκτός από τις γνωριμίες έκανε και πολλά ταξίδια. Η χώρα όμως που τον είχε γοητεύσει ήταν οι ΗΠΑ όπου ο Ίρβινγκ λατρευόταν. Στα ταξίδια του εκεί, ο Στόκερ είχε την ευκαιρία να επισκεφθεί μετά από πρόσκληση τον Λευκό Οίκο και μάλιστα δύο φορές, επί προεδρίας Μακ Κίνλεϊ και Θεόδωρου Ρούσβελτ ενώ είχε και την τύχη να γνωριστεί με τον Ουόλτ Ουίτμαν τον κορυφαίο Αμερικανό ποιητή που τάραξε τα νερά της «ηθικής» αμερικανικής διανόησης.
Ωστόσο η ενασχόληση του Στόκερ, με τη διοίκηση του θεάτρου δεν τον εμπόδιζε να συνεχίζει να γράφει. Έτσι το 1890 παρουσιάζει «Το Πέρασμα του Φιδιού» ενώ παράλληλα έγραφε διηγήματα στην εφημερίδα «London Telegraph». Το 1897 παρουσιάζει τον «Δράκουλα» έργο με το οποίο αναντίρρητα έγινε παγκόσμια γνωστός. Το μυθιστόρημα αποτελεί προϊόν πολύχρονης ενασχόλησης και έρευνας στην ευρωπαϊκή λαογραφία και σε όσα αφορούν στα βαμπίρ. Ο «Δράκουλας» θεωρήθηκε ως μια συνηθισμένη ιστορία τρόμου, ωστόσο πολύ σύντομα ενσωματώθηκε κυριολεκτικά στη λαϊκή κουλτούρα. Κατατασσόμενο μαζί με τον Φρανκεστάιν της Μαίρη Σέλεϊ σε μνημειώδες έργο το οποίο ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει από διάφορες οπτικές γωνίες. Πρόκειται για ένα «επιστολικό» γοτθικό λογοτεχνικό μυθιστόρημα που βασίζεται στο θρύλο του Κόμη Δράκουλα, εμφανώς εμπνευσμένο από άλλες ιστορίες βρυκολάκων όπως η «Καρμίλα» που προαναφέραμε και οι «Δεισιδαιμονίες της Τρανσυλβανίας» της Έμιλυ Γκέραρντ. Η Γκέραρντ είχε παντρευτεί έναν στρατιωτικό αυστροουγγρικής καταγωγής και η πολυετής παραμονή της στην Τρανσυλβανία είχε σαν αποτέλεσμα τη μελέτη και την καταγραφή της τοπικής και ομολογουμένως συναρπαστικής λαογραφίας.
Ακολούθησαν αρκετά μυθιστορήματα και νουβέλες μέχρι το 1911. Από το έτος αυτό ο Στόκερ άρχισε να έχει προβλήματα υγείας στα οποία όπως φαίνεται δεν άντεξε. Έτσι κατέληξε πολύ σύντομα στις 20 Απριλίου 1912, σε ηλικία μόλις 64 ετών, έχοντας ένα αστέρι δικό του, στο χάρτη της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Εικάζεται ότι αιτία θανάτου του ήταν η σύφιλη ενώ η τέφρα του τοποθετήθηκε στο Golders Green Crematorium. Ο Στόκερ ανατράφηκε ως προτεστάντης, ήταν ένθερμος υποστηρικτής των κόμματος των Φιλελευθέρων και ειδικότερα του πρωθυπουργού Γκλάντστοουν με τον οποίο τον συνέδεε φιλία. Παρ΄ όλο που είχε ιρλανδική καταγωγή και πίστευε στην αυτονομία της πατρίδας του, ήταν φιλομοναρχικός και θεωρούσε ότι μπορεί να βρεθεί λύση στο ιρλανδικό ζήτημα υπό τη σκέπη της αυτοκρατορίας. Επίσης αν και ενδιαφερόταν για την εξέλιξη της επιστήμης και ειδικότερα της ιατρικής και υπήρξε δύσπιστος σε ό,τι μεταφυσικό είχε ασχοληθεί με τον υπνωτισμό και τον αποκρυφισμό, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι συγγραφείς των πρώτων έργων επιστημονικής φαντασίας, οριοθετώντας όμως το πεδίο ενασχόλησής του σε σχέση με τη δεισιδαιμονία.
Μετά το θάνατό του η χήρα του έδωσε για δημοσίευση και άλλες ιστορίες μεταξύ των οποίων και «Ο προσκεκλημένος του Δράκουλα» ενώ η ίδια είχε δικαστική διένεξη για την κινηματογραφική μεταφορά του Δράκουλα με τον όνομα Νοσφεράτου (1922) κερδίζοντας τελικά τη δίκη (1925) που οδήγησε στην καταστροφή των αρνητικών του φιλμ. Από όσο αποδείχθηκε όμως δεν καταστράφηκαν όλες οι κόπιες κι έτσι η ταινία έγινε γνωστή. Η επόμενη μεταφορά στη μεγάλη οθόνη ήταν το 1931 σε σκηνοθεσία του Τοντ Μπρόουνινγκ και κόμη Δράκουλα τον Μπέλα Λουγκόζι. Όμως αξέχαστη για όλους μας παραμένει η μεταφορά του 1958 σε σκηνοθεσία Τέρανς Φίσερ με τον Κρίστοφερ Λι να υποδύεται έναν ρόλο θαρρείς κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του. Ακολούθησε το φιλμ του 1979 από τον Τζον Μπάντχαμ με πρωταγωνιστή τον Φρανκ Λάνγκελα και η πλέον σύγχρονη με την πινελιά του Κόπολα και τον Γκάρι Όλντμαν στον ομώνυμο ρόλο.
Πηγές
Bram Stoker, Wikipedia.
«Στην ψυχή και στις παμπ του Δουβλίνου: το σπίτι ενός Ιρλανδού είναι η παμπ του», Το ΒΗΜΑOnline, Κυριακή 6 Οκτωβρίου 1996.
Καρμίλλα, Μοναξιά και ερωτική αφύπνιση, Κριτική Βιβλίου, Βασιλική Χρίστη, Διάβασέ με.
H μορφή του Βρικόλακα στην Πεζογραφία, Μέρος Α’: Από τον Πολιντόρι στον Στόκερ, όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Φανταστικά Χρονικά», το Νοέμβρη 2009, του Ηλία Χουντάλα, Φανταστικός Κόσμος.
Henry Irving, Encyclopedia Britannica, Eleventh Edition, Volume XIV. Anonymous. Cambridge: University Press, 1910. p. 855-6, από το Theatre History.
Dublin Historical Record, Vol. 13, No. 1 (Mar. - May, 1952), pp. 2-11, by B. P. Bowen, Old Dublin
Socie, από το JSTOR.
Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι, Βικιπαίδεια.
Hall Caine, Wikipedia.
Εκδοτικό Ημερολόγιο, Το ΒΗΜΑonline, Λ. Κεζά, Μ. Παπαγιαννίδου, Κυριακή 15 Φεβρουαρίου
2004.
Υπέφερε τους πόνους των ανθρώπων: Ο Κουβανός επαναστάτης ποιητής Χοσέ Μαρτί ύμνησε τον Ουόλτ Ουίτμαν, Κική Αλεξοπούλου, Ριζοσπάστης-Ένθετο, 25-26 Μαρτίου 2001.
Emily Gerard, Wikipedia.
Δράκουλας (βιβλίο), Βικιπαίδεια.
Μες στο αίμα: γιατί τα βαμπίρ εξακολουθούν να συναρπάζουν; της Τζόαν Ακοσέλα, Monthly
Review, τ. 55.
Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, Βιογραφία, Γεφυρισμοί.
Scribd
Αλεξάνδρα Μπλάνα
