Συχνά μοιάζουν δύο λέξεις ασύμβατες μεταξύ τους χωρίς προφανή κοινά σημεία. Σε μία γρήγορα εξελισσόμενη κοινωνία όμως όπως η δική μας, αυτές θα πρέπει να είναι δύο έννοιες αλληλένδετες όπου η μία θα είναι φυσική συνέχεια της άλλης. Αυτό βέβαια είναι παράξενο για πολλούς, αλλά αν εστιάσουμε λίγο καλύτερα στην αληθινή σημασία της συντροφικότητας, θα καταλάβουμε ότι μόνο με ουσιαστική αυτονομία των δύο μερών μπορεί να επιτευχθεί και να είναι υγιής.
Συντροφικότητα και αυτονομία σημαίνει να είσαι ελεύθερος
για να μπορείς να δοθείς ολοκληρωτικά σε μια σχέση.
Η έννοια της συντροφικότητας
Η συντροφικότητα είναι η ανταλλαγή συναισθημάτων, κοινών εμπειριών και στιγμών με ένα άλλο άτομο. Είναι μία σχέση η οποία οικοδομείται πάνω στηνεμπιστοσύνη ανάμεσα στα δύο μέρη και λειτουργεί μέσα από τοναλληλοσεβασμό. Δεν στηρίζεται ποτέ σε εξαρτημένα ή τοξικά συναισθήματα (ζήλια, ανασφάλειες, φόβος, ενοχές κά.) γιατί τότε χάνει την ισορροπία της και καταλήγει μία φθοροποιός κατάσταση που επιβαρύνει και τους δύο. Μία λύση ανάγκης και όχι αληθινής αγάπης, που απλά εξυπηρετεί και τους δύο χωρίς ουσιαστικό υπόβαθρο.
Η έννοια της αυτονομίας
Η αυτονομία από την άλλη είναι μία πολύ σημαντική έννοια που και αυτή έχει παρανοηθεί και παραφραστεί στις μέρες μας. Αυτονομία δεν σημαίνει λειτουργώ ανεξέλεγκτα και με ασυδοσία, αλλά μαθαίνω να σέβομαι τις εσωτερικές μου παροτρύνσεις και να τις ακολουθώ όταν αυτές δεν προσβάλλουν κάποιο συνάνθρωπό μου. Είμαι αυτάρκης και σε θέση να εκπληρώνω μόνος μου κάθε μου ανάγκη χωρίς τη διάθεση να προσκολληθώ κάπου για να επωφεληθώ είτε το κάνω συνειδητά είτε ασυνείδητα. Και ακριβώς επειδή δεν σε έχω ανάγκη, μπορώ να μοιράζομαι μαζί σου αρμονικά τις στιγμές μου χωρίς περιττές εξαρτήσεις.
Έλεγχος υγιούς σχέσης
Χρειάζεται βέβαια ιδιαίτερη προσοχή, καθότι είναι συχνά δυσδιάκριτα τα όριαανάμεσα στην αυτονομία και στην αδιαφορία, την ασυδοσία ή ακόμα και την ασέβεια απέναντι στον σύντροφό μας. Παρακάτω παρατίθενται μερικοί τρόποι μέσω των οποίων μπορούμε να ελέγξουμε την ποιότητα της σχέσης μας.
1. Πρώτα απ’ όλα ελέγχουμε τα κίνητρά μας. Πρέπει να μάθουμε να είμαστε περισσότερο ειλικρινείς με τον εαυτό μας και να αναρωτηθούμε για ποιον ακριβώς λόγο είμαστε σε αυτή τη σχέση. Εάν η απάντηση είναι βάσει θετικών συναισθημάτων, όπως η εκτίμηση, ο σεβασμός και η αγάπη τότε έχουμε τις βάσεις για να την εξελίξουμε περισσότερο.
Αν όμως μας καλύπτει υλικές ή άλλες ανάγκες όπως προσωπικές ή κοινωνικές ανασφάλειες ή ακόμα και κάποιον κρυμμένο εγωιστικό ψυχαναγκασμό του τύπου: «εγώ αυτόν μπορώ να τον σώσω» στην περίπτωση που αντιμετωπίζει οποιοδήποτε πρόβλημα (μάλλον τελικά θα αρρωστήσουμε εμείς, γιατί δεν μπορούμε να σώσουμε κανέναν που από μόνος του δεν επιλέγει την υγεία). Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις και σε άλλες πολλές αντίστοιχες, αυτή η σχέση δεν έχει ουσιαστικό λόγο ύπαρξης και λειτουργεί εντέλει επιβλαβώς και για τα δύο μέλη.
Θα πρέπει λοιπόν πρώτα απ’ όλα να είμαστε σίγουροι για τις προθέσεις μας, γιατί ακόμα κι αν μοιάζουν αγνές μπορεί να υποβόσκουν άλλα κίνητρα, όπως διάθεση για χειραγώγηση, εγωκεντρισμό και αλαζονεία, τα οποία βέβαια δεν μπορούν να γίνουν εύκολα αντιληπτά. Ωστόσο, ένα άτομο με στοιχειώδες επίπεδο αυτογνωσίας μπορεί να τα εντοπίσει, εάν το επιθυμεί φυσικά.
2. Μία σχέση που βασίζεται στην αυτονομία των δύο μελών της δεν έχει διαρκείς συγκρούσεις. Δεν πρόκειται βέβαια και για μία επίπεδη και παγωμένη σχέση, αλλά συνήθως οι έντονα συγκρουσιακές σχέσεις βασίζονται και σε έντονες εξαρτήσεις. Μία υγιής σχέση δίνει χώρο και αποδοχή και κυριαρχείται από εσωτερική γαλήνη και βεβαιότητα ότι όλα είναι όπως πρέπει και βαδίζουμε σωστά. Παρατηρήστε την καθημερινότητά σας κι αν αυτή βασίζεται σε συχνές εντάσεις και τσακωμούς τότε προφανώς κάτι πάει λάθος.
3. Γνωρίζουμε όλο και περισσότερο τον εαυτό μας και δείχνουμε την ειλικρινή διάθεση να γίνουμε καλύτεροι. Γιατί η αυτονομία περνάει μέσα από την αυτογνωσία. Δεν μπορούμε να λειτουργούμε αυτόνομα εάν δεν γνωρίζουμε καλά αυτές μας τις λειτουργίες.
4. Η σχέση μας με άτομα των οποίων η γνώμη έχει εξέχουσα βαρύτητα με αποτέλεσμα νατροποποιούμε τις αποφάσεις μας για να τους είμαστε αρεστοί είναι μία σχέση που ούτε συντροφικότητα τη διακρίνει ούτε φυσικά αυτονομία. Σε μία αυτόνομη σχέση αντιθέτως ακούμε και σεβόμαστε τη γνώμη του συντρόφου μας. Αλλά δεν την ακολουθούμε απαραίτητα, εάν αυτή δεν συνάδει με τις εσωτερικές μας επιθυμίες. Χωρίς να νιώθουμε ενοχές και ανασφάλειες ότι θα τον χάσουμε, μεταλλάσσοντας την προσωπικότητά μας σε κάτι που δεν είμαστε.
5. Έχουμε χώρο και χρόνο για τον εαυτό μας και για δραστηριότητες που μας κάνουν χαρούμενους και δημιουργικούς. Εδώ είναι επικίνδυνο ναπαρεκκλίνουμε από το μέτρο και να χάσουμε τον έλεγχο, γι’ αυτό θα πρέπει να φιλτράρουμε τα πάντα μέσω του αυτοσεβασμού μας και του σεβασμού προς τον σύντροφό μας. Το ισχυρό φίλτρο του σεβασμού θα μας επαναφέρει γρήγορα εντός των πλαισίων.
Κυρίως όμως, θα πρέπει να μας διακρίνει η καλή διάθεση να ανατροφοδοτούμε διαρκώς τη σχέση με βήματα εξέλιξης, που θα μας οδηγήσουν μέσα από την πολύπλοκη καθημερινότητα σε μία υγιή και ισορροπημένη σχέση. Η σχέση αυτή θα διακρίνεται για την ουσιαστική κατανόηση ανάμεσα στο ζευγάρι. Με μία φράση η συντροφικότητα με την αυτονομία συνυπάρχουν όταν περνάμε ωραία με τον σύντροφό μας αλλά περνάμε εξίσου ωραία και χωρίς αυτόν. Τότε αποδεικνύουμε ότι δεν τον έχουμε ανάγκη, δεν μας καλύπτει δηλαδή κάποια κενά που θα έπρεπε να έχουμε καλύψει εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας.
Ας βρούμε λοιπόν αυτή την εσωτερική ισορροπία ανάμεσα στη σχέση εξάρτησης και στην αρμονική συνύπαρξη δύο αυτόνομων και ώριμων συναισθηματικά ανθρώπων.
Κατερίνα Γαβρίλη, Ψυχολόγος
