Πετυχημένες θεωρούνται σήμερα μέρα οι διαφημίσεις που εισάγουν κώδικες συμπεριφοράς και όχι εκείνες που αναφέρονται στις ιδιότητες του προϊόντος. Γι’ αυτό, τα διαφημιστικά μηνύματα είναι σύντομες ιστορίες, όσο το δυνατόν πιο διασκεδαστικές, που αποπνέουν ελευθεριότητα στη συμπεριφορά: όσο περισσότερη ελευθεριότητα τόσο πιο ελκυστικά καθίστανται τα μηνύματα στα μάτια των ατόμων νεαρής ηλικίας.
Η τηλεοπτική διαφήμιση που με απασχολεί αφηγείται μία σύντομη ιστορία, που εκτυλίσσεται μέσα σε μία βιβλιοθήκη. Το ντεκόρ έχει στηθεί κατ’ απομίμηση μεγάλων αναγνωστηρίων τής Εσπερίας, από εκείνα με τα άπειρα ράφια, τα εκατομμύρια βιβλία και τους πολλούς βιβλιολάτρεις, που τα βλέπεις στις φωτογραφίες και στον κινηματογράφο και θέλεις να μονάσεις εντός τους. Η πλοκή τής ιστορίας είναι σύντομη. Νεαρά κόρη εισέρχεται εντός τής βιβλιοθήκης, κρατώντας στο χέρι το φορητό τηλέφωνο της. Η παρουσία της στο τέμενος τού πνεύματος μάλλον πρέπει να αποδοθεί σε άλλους λόγους, πλην της βιβλιοφιλίας. Διότι δεν αναζητεί έντυπα αλλά τον εκλεκτό τής καρδιάς της.
Το εγχείρημα τυγχάνει δύσκολο για τη νεαρά κόρη, λόγω αφενός τού μεγάλου μεγέθους τής βιβλιοθήκης και τής εμφανούς οκνηρίας της αφετέρου. Ο σκηνοθετικός φακός μεταφέρει την αίσθηση τής χαύνωσης, από την οποία πάσχει η πρωταγωνίστρια, απεικονίζοντας ένα τοπίο θολό και αγγελοπουλικό, ωσάν να διέρχονται ποταμοί με μεγάλη υγρασία κάτω από τα ράφια και τα τραπέζια. Μάλλον δεν κοιμήθηκε καλά η κόρη, διότι περνά δίπλα από τον εκλεκτό της, αλλά δεν τον βλέπει. Εκείνος, πάντως, την εντοπίζει. Υποπτεύομαι ότι ο μόνος λόγος για τον οποίο πήγε ο νεανίας στην εν λόγω βιβλιοθήκη είναι ότι έχουν ακριβύνει οι καφετέριες. Απόδειξη ότι δεν μελετά. Απλώς κάθεται σε ένα τραπέζι και αναμένει την αγουροξυπνημένη κόρη, με το φορητό τηλέφωνο στο χέρι. Ούτε που τού περνάει από το μυαλό να σηκωθεί και να τη χαιρετίσει. Μόλις τη βλέπει, σπεύδει – με ένα μήνυμα στο φορητό της τηλέφωνο – να την ενημερώσει περί τής γεωγραφικής θέσεώς του. Αγνωστο παραμένει γιατί δεν τής κάνει απλώς ένα αθόρυβο και δωρεάν νεύμα. Ο κουδουνισμός τού τηλεφώνου γκρεμίζει με τον πιο εκνευριστικό τρόπο την ησυχία της βιβλιοθήκης. Οι παρόντες βιβλιόφιλοι, οι ανύποπτοι βιβλιομαθείς και οι εφησυχάζοντες βιβλιοθήρες αναπηδούν εκνευρισμένοι (αν και η διαφήμιση δεν αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ταραχή τους). Η νεαρά κόρη διαβάζει μετά κόπου το μήνυμα που τής έστειλε ο καλός της και επιτέλους τον εντοπίζει. Πηγαίνει προς το μέρος του, σκύβει και τον ασπάζεται περιπαθώς. Στο σημείο αυτό, η μικρή ιστορία τελειώνει.
Δημιουργεί όμως άλλες, καινούργιες. Μερικές χιλιάδες παιδιών και εφήβων έχουν ήδη μάθει ότι μπορούν να παίρνουν τα κινητά τους στις βιβλιοθήκες, για να τούς ενημερώσει ο φίλος τους σε ποιο τραπέζι κάθεται. Έχουν μάθει ότι η βιβλιοθήκη είναι τόπος συνάντησης και ανταλλαγής ασπασμών. Δεν ξέρω αν η διαφήμιση θα συμβάλει στην αύξηση των πωλήσεων τού προϊόντος (που ομολογώ ότι δεν συγκράτησα ούτε το είδος του ούτε το όνομά του). Σίγουρα όμως θα συντελέσει στην υποβάθμιση τών βιβλιοθηκών, στην περιφρόνηση τών βιβλίων
μέσα στο φυσικό τους χώρο, στο θρίαμβο τού θορύβου απέναντι στην ησυχία, στην επικράτηση του τεχνητού πάνω στο φυσικό, στη νίκη του περιττού πάνω στο αναγκαίο, στη δίωξη τής ανάγνωσης μέσα στα αναγνωστήρια. Μία νέα περίοδος βιβλιοδοκιμασίας αρχίζει.
πηγή: Αντίφωνο, πρωτοδημοσιεύτηκε από την (μη εκδιδόμενη σήμερα) εβδομαδιαία εφημερίδα ‘‘Ταυτότητα,’’ τής 4ης Μαΐου 2001.
