Οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων είναι πολύπλοκες και δύσκολες. Έχει μεγάλη σημασία το πώς θα φερθείς στο διπλανό σου, πώς θα του μιλήσεις, ακόμη και το πώς θα τον κοιτάξεις. Η δυσκολία μεγαλώνει ακόμα περισσότερο, όταν ανάμεσα στους ανθρώπους μπαίνει το χάσμα γενεών. Στην περίπτωση των ηλικιωμένων ατόμων, πολλοί είναι εκείνοι που δεν έχουν την υπομονή να επικοινωνήσουν μαζί τους ή τους θεωρούν «δύσκολους». Η επικοινωνία με αυτήν την ηλικιακή ομάδα απαιτεί ορισμένα στοιχεία τα οποία είναι καλό να τα εξασκήσετε όσοι καλείστε να συνυπάρχετε με τους ηλικιωμένους συγγενείς σας.
1. Ασκήσεις υπομονής και συμπόνιας
Είναι αυτονόητο ότι η υπομονή και συμπόνια συχνά χρειάζονται όταν ασχολείται κανείς με τους ηλικιωμένους. Φυσικές προκλήσεις, αργή κίνηση, αμνησία και η απάθεια είναι μόνο μερικές από τις συμπεριφορές που μπορεί να συναντήσετε. Μερικές φορές είναι εύκολο να χάσουμε την υπομονή μας και να απογοητευτούμε. Κάποιος θα μπορούσε ακόμη και να μπει στον πειρασμό να εγκαταλείψει τόσο την προσπάθεια όσο και τον άνθρωπο που τον έχει ανάγκη λόγω του ότι δεν μπορεί να ανταπεξέλθει άλλο.
Κατά τη διάρκεια αυτών των στιγμών, είναι πολύ χρήσιμο να θέσετε τον εαυτό σας στην ‘’θέση’’ του πρεσβυτέρου, έστω και για μια στιγμή. Σκεφτείτε για λίγο τον άνθρωπο που βρίσκεται δίπλα σας και ολοκληρώστε τη φράση νοερά: «Δεν πρέπει να είναι εύκολο…» ή «Θα πρέπει να είναι δύσκολο…». Για παράδειγμα:
«Είναι τόσο απαθής. Δεν πρέπει να είναι εύκολο να ζει χωρίς τους φίλους του…»
«Κάνει τα πάντα τόσο αργά. Θα πρέπει να είναι δύσκολο για εκείνον να διεκπεραιώνει καθημερινά έστω και τις πιο απλές κινήσεις λόγω του προβλήματος της αρθρίτιδας».
Δείχνοντας ενσυναίσθηση στους ηλικιωμένος ανθρώπους, είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να αποκτήσετε περισσότερη υπομονή και συμπόνια. Εάν παρά την υπομονή σας, εξακολουθεί να μην συνεργάζεται και να δυσκολεύεστε, είναι προτιμότερο να απομακρυνθείτε για λίγο, από τον χώρο, αν είναι δυνατόν. Επιστρέψτε, όταν είστε σε μια πιο ήρεμη κατάσταση.
2. Ρωτήστε αντί να απαιτείτε
Όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενη ενότητα, μία από τις βασικές ανάγκες των ηλικιωμένων είναι να αισθάνονται ότι τους σέβεστε και ότι μπορούν να σχετιστούν μαζί σας Μπορείτε, για αρχή, να γίνεστε βοηθητικοί επιβεβαιώνοντας τις ανάγκες τους ζητώντας τους, ή ρωτώντας τους κάτι, αντί του προστάγματος κατά την επικοινωνία σας μαζί τους. Για παράδειγμα:
Αντί του: «Θα φας σούπα για μεσημεριανό σήμερα».
Πείτε: «Θα ήθελες να έχεις κάποια σούπα για μεσημεριανό;» ή
«Έχουμε σούπα για μεσημεριανό σήμερα, εντάξει;
Καλύτερα ακόμα, όταν τους προσφέρετε επιλογές: «Θα ήθελες σήμερα να έχεις σούπα ή σαλάτα για το μεσημεριανό σου γεύμα;»
Ρωτώντας και ζητώντας τους να έχουν ενεργή συμμετοχή σε ό,τι αφορά στην καθημερινότητά τους από πλευράς σας, τους προσφέρει μια μεγαλύτερη αίσθηση του σεβασμού και αναγνώρισης η οποία είναι πολλή σημαντική. Με τις επιλογές που τους προσφέρονται τους δίνεται μια μεγαλύτερη αίσθηση ελέγχου του άμεσου περιβάλλοντος στο οποίο ζουν και κινούνται, σε ό,τι αφορά την φροντίδα τους και την αξιοπρέπειά τους.
Με εκείνους όμως τους ηλικιωμένους που η κατάστασή τους δεν τους επιτρέπει να είναι ευέλικτοι, συνεργάσιμοι λόγω νοητικής έκπτωσης ή σωματικής ανικανότητας όπως πρώτα και που η φροντίδα τους είναι αποκλειστικά στα χέρια σας, ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις είναι προτιμότερο να εξακολουθείτε να τους ρωτάτε και να τους μιλάτε χωρίς απαραίτητα να περιμένετε μια απάντηση. Αφήστε τους να αισθάνονται ότι είναι μέρος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και ότι έχουν ένα βαθμό ελέγχου επί ορισμένων πτυχών της ζωής τους.
3. Ρωτάτε αντί να υποθέτετε
Ομοίως, κάνετε ερωτήσεις αντί να κάνετε υποθέσεις, όταν πρόκειται για κάτι που θέλετε να κάνετε και σχετίζεται με τους ηλικιωμένους. Για παράδειγμα, αντί να κλείνετε τα φώτα στο δωμάτιο του ηλικιωμένου χωρίς καν να τον ρωτήσετε, πείτε «Να σβήσω τα φώτα στο δωμάτιο αν σε ενοχλούν, (αν είναι ώρα ύπνου);»
Εάν διαμαρτυρηθεί, αφήστε τον/την να περάσει το δικό του, εφ’ όσον είναι κάτι ασήμαντο και κυρίως ακίνδυνο ή εξηγήστε τους γιατί είναι σημαντικό για σας να κάνετε ό, τι πρέπει να κάνετε (στις περισσότερες περιπτώσεις για σημαντικούς λόγους όπως υγείας, να φροντίζετε για την ευημερία τους, να τους λέτε γιατί ενδιαφέρεστε να είναι εκείνοι καλά, γιατί τους αγαπάτε και θέλετε να τους έχετε περισσότερο καιρό κοντά σας, να είναι η ζωή τους ποιοτικότερη … ). Μη ξεχνάτε ότι οι ηλικιωμένοι είναι σαν τα μικρά παιδιά, θέλουν αγάπη, στήριξη, αποδοχή, φροντίδα και κατανόηση.
4. Χρησιμοποιήστε την λέξη «εγώ» αντί του «Εσύ»
Γνωρίζουμε από μελέτες της αποτελεσματικής επικοινωνίας ότι οι άνθρωποι (συμπεριλαμβανομένων πολλών ενηλίκων μεγαλύτερης ηλικίας) γενικά, δεν ανταποκρίνονται καλά όταν αισθάνονται σαν να είσαι συνεχώς υπό το καθεστώς διαταγών για το τι πρέπει να κάνουν. Τέτοιου είδους «αυταρχική» επικοινωνία, χρησιμοποιείται συχνά και εκδηλώνεται με τη χρήση του «εσύ» , που ακολουθείται από μια οδηγία. Για παράδειγμα:
«Θα πρέπει να ασκηθείς σήμερα!»
«Θα πρέπει να πάρεις το φάρμακό σου!»
«Θα πρέπει να αερίσεις το δωμάτιό σου!»
«Θα πρέπει να φας όλη σου τη σούπα!»
«Καλύτερα να μην χάσεις το ραντεβού του γιατρού!»
Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται σαν να είστε το αφεντικό που διατάζει σε τακτική βάση, το πιθανότερο είναι πως θα αντιδράσουν μαχητικά, με άρνηση και πάγωμα, που οδηγεί σε προβλήματα συμπεριφοράς, όπως διαμάχες, αποφυγή ή κωλυσιεργία.
Αντ ‘αυτού, χρησιμοποιήστε δηλώσεις που αρχίζουν με το «Εγώ», «Αυτό», «Εμείς», «Ας» και «Αυτό», για να μεταδώσετε το μήνυμα που θέλετε. Για παράδειγμα:
«Θα σε βοηθήσω εγώ να ασκηθείς σήμερα».
«Είναι σημαντικό να παίρνεις το φάρμακό σου».
«Πρέπει να αφήσουμε να πάρει λίγο καθαρό αέρα μέσα το δωμάτιο».
«Ας τελειώσουμε τη σούπα σου, εντάξει;»
«Το ραντεβού του γιατρού είναι πολύ σημαντικό».
Αυτοί οι τύποι των δηλώσεων δημιουργούν ένα καλύτερο πνεύμα επικοινωνίας και συνεργασίας, κάνοντας τους ηλικιωμένους πιο ανοιχτούς σε ό, τι έχετε να πείτε, να ενθαρρύνουν την ακρόαση και έτσι να μειώνεται η πιθανότητα πάλης, διαμάχης, ή άρνησης από πλευράς τους να σας απαντούν και να κλείνονται στον εαυτό τους, αυτό που λέμε δηλαδή «το πάγωμα επικοινωνίας».
5. Προσφέρετε επιλογές όταν και όπου είναι δυνατόν
Πολλοί ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας επιθυμούν να διατηρήσουν μια αίσθηση ανεξαρτησίας. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν οι ηλικιωμένοι αισθάνονται τις σωματικές τους αντοχές και τις γνωστικές τους ικανότητες περιορισμένες, αλλά εξακολουθούν να επιθυμούν τρόπους ώστε να διατηρήσουν κάποιο επίπεδο έλεγχου στη ζωή τους.
Όποτε είναι δυνατό και σκόπιμο, προσφέρετε επιλογές όταν αλληλεπιδράτε μαζί τους. Αυτό μπορεί να είναι κάτι τόσο απλό όπως ρωτώντας τους αν θα ήθελαν να έχουν την επιλογή Α ή Β για το μεσημεριανό τους γεύμα. Η δυνατότητα να ασκήσουν το δικαίωμα επιλογής τους, μπορεί να τους προσφέρει ένα μεγαλύτερο αίσθημα εμπιστοσύνης, αυτοεκτίμησης και την ασφάλεια του να αισθάνονται την εξουσία να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες στη ζωή τους ακόμα και σε αυτό το στάδιο το οποίο βρίσκονται, έστω και αν αυτές οι πρωτοβουλίες είναι κάτι τόσο απλό όσο η επιλογή ενός γεύματος περιοδικά και όπου επιτρέπεται αν δεν συνάδει κάποιος σοβαρός λόγος υγείας και ειδικό διαιτολόγιο με την σύμφωνη γνώμη του γιατρού.
6. Ορίστε τις συνέπειες
Η ικανότητα να εντοπίσει και να ορίσει τη συνέπεια ο «δύσκολος» ηλικιωμένος, είναι μία από τις πιο σημαντικές δεξιότητες που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να «παραιτηθεί» από τις συνεχόμενες προκλήσεις που δυσχεραίνουν και κουράζουν τον άνθρωπο που τον φροντίζει. Η προκλητική του συμπεριφορά παύει και την ή τον αναγκάζει να μετατοπιστεί από τη παρεμπόδιση της μέχρι τώρα συνεργασίας και επικοινωνίας.
Εν κατακλείδι, γνωρίζοντας πώς να χειριστούμε παράλογους και δύσκολους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας είναι να κατέχουμε πραγματικά την τέχνη της επικοινωνίας. Καθώς χρησιμοποιείτε μέρα με την μέρα αυτές τις δεξιότητες, μπορείτε να αντιμετωπίσετε λιγότερο θλίψη, μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, καλύτερες σχέσεις και ποιοτικότερα επίπεδα επικοινωνίας.
Σε κανέναν δεν αρέσει να τον περιορίζουν πόσο μάλλον να νιώθει ότι χάνει την αξία του και τον αυτοσεβασμό του λόγω ηλικίας και σοβαρών προβλημάτων υγείας, είναι δύσκολο να αυτοεξυπηρετείται, εξαρτάται από οικείους για τα πιο απλά πράγματα και πέφτει ψυχολογικά. Αυτές οι μικρές πολυτέλειες από μέρους μας λοιπόν είναι η δύναμή τους. Σκεφτείτε τον εαυτό σας στην θέση τους και αντιμετωπίστε τους όπως θα επιθυμούσατε να αντιμετωπίζουν εσάς αργότερα, όταν θα βρεθείτε σε ηλικία αυξημένης φροντίδας.
Το άρθρο έχει μεταφραστεί και τροποποιηθεί από το psychologytoday.com
